shpory_filosofia

Пытанне 22. Асноўныя катэгорыі марксізма і яго прадумовы.

Марксізм прадстаўлены спадчынай К. Маркса (1818 -1883), Ф. Энгельса (1820-1895г), Леніна(1870 -1924).

Марксізм узнік ў Германіі і вядзе свой адлік ад 1847г., з выхаду ў свет сумеснай працы Маркса і Энгельса "Маніфест камуністычнай партыі".

У аснове ўзнікнення марксізма-- тры прычыны: класавая барацьба; навуковая рэвалюцыя; тэарэтычныя крыніцы.

1.Класавая барацьба. На ўзнікненне марксізма паўплывала з'яўленне ў19ст.на Захадзе пралетарыяту (з лац. бедны, немаёмасны чалавек) і асабліва паўстанне рабочых французскага горада Ліёна (1834г); паўстанне ткачоў у Сілезіі, а таксама чартысцкі рух (чартызм-хартыя), які паклаў пачатак прафсаюзнаму руху ў Англіі ў першай палове 19ст. Маркс і Энгельс звярнулі ўвагу на пралетарыят, у асноўным, як на разбуральную сілу буржуазнага грамадства.

2.Навуковая рэвалюцыя. У сярэдзіне 19ст. нямецкія прыродазнаўцы Майер і Гельмгольц, а таксама англічанін Джоўль сфармулявалі закон зберажэння і ператварэння энэргіі. Філасофская выснова з гэтага закона азначала што энэргія не ўзнікае і не знікае, а толькі пераходзіць з адной формы існавання ў другую. Нямецкія прыродазнаўцы Шван і Шлэйдэн стварылі клеткавую тэорыю з якой вынікала, што клетка зьяўляецца асновай будовы і развіцця раслінных і жывёльных арганізмаў, у тым ліку і чалавека. Ч. Дарвін сфармуляваў закон эвалюцыйнага развіцця жывой прыроды, з якога вынікае, ў прыватнасці, што чалавек паходзіць ад малпы.

3.Тэарэтычныя вытокі марсізма.Марксізм, узнік як пераасэнсаванне нямецкай класічнай філасофіі, англійскай буржуазнай палітычнай эканоміі, французскага ўтапічнага сацыялізма.

а).нямецкая класічная філасофія. Маркс і Энгельс адмовілі агнастыцызм І.Канта і прынялі ягоную тэорыю імглістасці, як асновы для ўзнікнення сусвету; адкінулі вучэнне Гегеля аб абсалютнай ідэі і запазычылі ў яго толькі дыялектыку. Яны пашырылі яе і на прыроду і на грамадства, ў той час як у Гегеля дыялектыка адрасавалася толькі сферы чалавечага розума. Ад спадчыны Л.Феербаха быў запазычаны -- матэрыялізм і, наадварот, марксізм адкінуў метафізічнасць і ідэалістычнае разуменне Феербахам чалавека з ягонай прыроджанай рэлігійнасцю і любоўю. Пераасансаваўшы філасофію Гегеля і Феербаха марксізм стварыў два новыя напрамкі матэрыялізма: дыялектычны, як метад для тлумачэння прыроды; гістарычны, як метад для тлумачэння чалавека і грамадства.У сукупнасці дыялектычны і гістарычны матэрыялізм гэта і ёсць структура філасофіі марксізма.

б).англійская буржуазная палітэканомія. Марксізм крытычна пераасэнсаваў спадчыну англійскіх эканамістаў-тэарэтыкаў 19ст. Адама Сміта і Дэвіда Рыкардо. У выніку марксізм сфармуляваў тэорыю дабавачнай вартасці, як асновы сацыяльнай няроўнасці буржуазнага грамадства. Дабавачная вартасць -- неаплачаная частка працоўнага дня наёмнага работніка якую прысвойвае сабе ўласнік сродкаў вытворчасці. Зліквідаваць яе можна толькі ва ўмовах камунізма на аснове грамадскай (калектыўнай) ўласнасці на сродкі вытворчасці.

в).французскі ўтапічны сацыялізм. Маркс і Энгельс пераасансавалі спадчыну французскіх сацыялістаў-утапістаў Сен-Сімона, Фур'е, Роберта Оўэна. Слова утопія паходзіць ад назвы трактата Томаса Мора "Утопія"(1516г.). Сюжэт яго наступны: група людзей адкрыла выспу "Утопія", на якой ўсё з'яўлялася агульным, нават і дзеці. Адразу пасля нараджэння іх забіралі ад маці і выхоўвалі ў прытулках, каб мацярынская пяшчота не рабіла з іх эгаістаў і ўласнікаў. Згодна Сен--Сімона варта правесці агітацыю сярод заможных людзей, і тыя падзеляцца сваімі багаццямі з беднымі і ў народзе запануе роўнасць. Так як выспа "Утопія"--гэта мастацкая выдумка Т Мора, пагэтаму ўсе нерэальныя праекты пераўладкавання грамадства сталі называцца ўтапічнымі. Узяўшы за аснову палажэнні сацыялістаў--утапістаў, што асвета і мараль выконваюць вялікую ролю ў выхаванні чалавека, марксізм тым не меньш сцвярджаў што роўнасць і справядлівасць можа быць дасягнута толькі праз дыктатуру пралетарыята

АСНОЎНЫЯ КАТЭГОРЫІ МАРКСІЗМА

1)грамадска-эканамічная фармацыя ( ГЭФ ) -- гэта сукупнасць матэрыяльнага і духоўнага ўзроўня у развіцці грамадства, якое ў сваім развіцці праходзіць пяць фармацый: першабытна--абшчынную, рабаўладальніцкую, феадальную, капіталістычную і камуністычную. Пераход ад меньш арганізаванай фармацыі да больш арганізаванай--гэта і ёсць грамадскі прагрэс. А камунізм -- ёсць самамэта развіцця ўсёй чалавечай гісторыі і пагэтаму ён будзе існаваць вечна. Першая і пятая ГЭФ маюць агульную аснову, так як у іх існуе грамадская ўласнасць на сродкі вытворчасці; тут ніхто не эксплуатуе другога. Першабытна-абшчынны "камунізм" існаваў толькі дзякуючы нізкаму ўзроўню развіцця чалавека і наадварот камунізм у завершаным выглядзе будзе існаваць як супольнасць свядомых людзей з высокім узроўнем вытворчасці. Другая, трэцяя і чацвёртая ГЭФ грунтуюцца на прыватнай уласнасці і капіталізм як найбольш развітая ГЭФ тэхнічна і сацыяльна падводзіць чалавецтва да камунізма.

2)паняцце класаў, класавай барацьбы ўпершыню ўзгадваецца ў " Маніфесце камуністычнай партыі " (1847г.) Класы--гэта вялікія групы людзей,якія займаюць рознае месца ў вытворчасці і з якіх адна можа прысвойваць вынікі працы другой. Класы бываюць: антаганістычныя і неантаганістычныя. Паміж антаганістычнымі(буржуа і пралетарый) існуюць невырашальныя супярэчнасці і класавая барацьба. Неантаганістычныя класы (пралетарыят і сялянства) --саюзнікі і паміж імі адсутнічаюць супярэчнасці. Класаў няма ў першабытна--абшчыннай і камуністычнай фармацыях, а існуюць пры рабаўладальніцтву, феадалізме і капіталізме. Пралетарыят, ва ўмовах буржуазнага грамадства, вядзе сваю барацьбу ў трох формах: палітычнай, эканамічнай і ідэалагічнай. Класавая барацьба прыводзіць да дыктатуры пралетарыята. А яна, павінна прывесці да пераходу ўсіх класаў на пралетарскія пазіцыі, што і забяспечвае безкласавасць камунізма.

3)дыктатура пралетарыята. Умовай пабудовы камунізма ёсць наданне пралетарыяту неабмяжаванай ўлады ва ўсіх сферах жыцця, так як ён з'яўляецца немаёмасным, а значыць і прагрэсіўным класам. Пад час сваёй улады пралетарыят павінен усталяваць новую мараль, якая грунтуецца на прынцыпе: "хто не працуе той і не спажывае!" Дзеля гэтага пралетарыяту павінна быць дадзена права фізічнага падаўлення сваіх апанентаў.

58. Усход і Захад: філасофскі дыялог культур.

У ХХ ст. сярод філас. навук выключна важную ролю пачынае выконваць дысцыпліна, за кот.закрепляется назву «параўнальнай ф-і», у рамках кот. вывучаюцца і супастаўляюцца разнастайныя плыні думкі Усходу і Захаду, а заадно шукаюцца шляху испособы іх збліжэння ў сусветным цывілізацыйным працэсе.

У параўнальнай ф-і за прыблізна сем апошніх дзесяцігоддзяў сутыкаліся некалькі падыходаў: западноцентризм, востокоцентризм і, нарэшце, тэндэнцыя да ўсходне-заходняму сінтэзу сродкам наладжвання дыялогу культур Усходу і Захаду.

У 20-60 гг. ХХ ст. ствараюцца два сусветныя цэнтра сравнит.исследований ў Гавайскім універсітэце (ЗША) і Нью-Дэлі (Індыя). З канца 30-х гг. ХХ ст. ў Ганалулу пачынаюць праводзіцца канферэнцыі філосафаў Усходу і Захаду. Пазней яны становяцца рэгулярнымі і праводзяцца прыкладна раз у 10 гадоў. Мэта гэтых канферэнцый - выявіць магчымасць развіцця сусветнай ф-і праз сінтэз ідэй і ідэалаў Усходу і Захаду. У іх працы бяруць удзел філосафы Амерыкі, Еўропы і Азіі, у тым ліку з 1995 г. філосафы з былога СССР.

З пачатку 90-х гг. ХХ ст. ў Расіі ажыццяўляецца шырокамаштабны праект міжнародных параўнальных даследаванняў, вынікам якога стала, па-першае, правядзенне ў Санкт-Пецярбургу і Маскве шэрагу навуковых канферэнцый, у працы якіх, акрамя расейцаў, прымаюць удзел і многія вядомыя замежныя навукоўцы, па-другое, выданне зборнікаў і навучальных дапаможнікаў па параўнальнай ф-і.

З'яўленне параўнальнай ф-і прывяло да павышэння цікавасці да духоўных культур Усходу. Гэта вызначалася тымі цеснымі сувязямі, кот.на працягу некалькіх стагоддзяў існавалі паміж Індыяй і англ. метраполіяй аж да сярэдзіны ХХ ст., калі Індыі атрымалася дамагчыся дзярж. незалежнасці. Гэтыя сувязі, вядома, апынуліся далёка не простымі. Больш за тое, яны былі поўныя вострых супярэчнасцей і конфликтов.С аднаго боку, прагрэсіўныя пласты індыйскага грамадства ўсьведамлялі, што дзякуючы сувязях з Англіяй у іх з'явілася магчымасць далучыцца да перадавой культуры Захаду і яе дасягненням. З іншага боку, яны не маглі не заўважаць, што ад метраполіі зыходзіць той дух каланіяльнага панавання, ад якога Індыі трэба будзе пазбавіцца дзеля дасягнення свабоды і росквіту краіны.

У сравнит.ф-і прагрэсіўныя мысляры Індыі ўбачылі сродак, з пам. кот. можна было б вывесці на новыя рубяжы адносіны іх краіны з іншымі дзярж-вамі, вкл. і Англію, дамагчыся аб'яднання намаганняў людзей Усходу і Захаду ў справе стварэння ўмоў для лепшай, больш гарманічнай жыцця ўсяго чалавецтва.

Вядомыя філосафы совр. Індыі сёння заклапочаныя ідэяй культывавання сярод суайчыннікаў тых общечеловеч. каштоўнасцяў, кот., на іх думку, дазволяць індыйцам ўвайсці ў агульную сям'ю народаў свету ў якасці яе паўнапраўнага ўдзельніка. Пры гэтым інд. культура не павінна страціць сваіх фармаваліся стагоддзямі нац. традыцый, хоць ёй і давядзецца перагледзець многія ранейшыя ўстойлівыя міфы і забабоны.

У сучасным руху «новага канфуцыянства» на пярэдні план выходзяць людзі, якія шукаюць спосабы збліжэння кітайскай думкі з заходнімі ідэямі. Прычым, гэта збліжэнне ўсё часцей разглядаецца як раўнапраўнае супрацоўніцтва двух бакоў, як імкненне дамагчыся іх арганічнага сінтэзу.

Нельга не пагадзіцца з меркаваннем, што прыцягненне сістэмнай філасофіі як тэарэтычнай базы ў найбольшай ступені спрыяла б поспеху справы новыхконфуцианцев.

52. Філасофія бяспекі.

Ф-я бяспекі як самастойнасць. кірунак даследаванняў аформілася ў канцы ХХ ст. пад уплывам ўзрослага ў дзейнасці чалавецтва разнастайнасці рызык і адпаведнага імкнення грамадства да ўстойлівага развіцця. У 1992 г. у Рыа-дэ-Жанейра гэта імкненне было аформлена на канферэнцыі ААН.

Тэрмін «коэволюция» у навуковы абарот уведзены эколагамі ў 60-х гг. ХХ ст. і першапачаткова абазначаў ўзаемнае прыстасаванне відаў, заснаванае на ўзаемавыгады (мутуалистическая коэволюция) і паразітызм (немутуалистическая коэволюция). У совр. разуменні коэволюция разумеецца як 2-й варыянт.

Асаблівую занепакоенасць чалавецтву дастаўляюць рызыкі тэхнагеннага і экономич.происхождения.

Тэхнагенныя рызыкі абумоўлены маралі. і физич. старэннем індустрыю. інфраструктуры і камунікацый, створаных чалавецтвам ў другой палове ХХ ст. Гэта катастрофы, выкліканыя старэннем тэхнікі, збудаванняў і будынкаў, Прамыслов. комплексаў, абсталявання, нафта-і газаправодаў, боепрыпасаў, дамбаў, парку самалётаў, ж / д складаў і шляхоў. Значную аснову рызык фармуе чалавечага. фактар ​​з пункту гледжання няякасных работ, парушэнняў аховы працы. Усе гэтыя фактары і абумовілі паскоранае развіццё структур МНС з адпаведным наданнем ім матэрыяльных і інфармацыйных рэсурсаў.

Эканамічная бяспека - гэта аспект дзейнасці, які характарызуе важнасць забеспячэння самадастатковасці нацыянальнай дзяржавы ва ўмовах глабальных рынкавых катаклізмаў, звязаных з недахопам харчавання, пратэкцыянізмам.

. З улікам выявілі ў пачатку ХХI ст. аспектаў можам даць след. вызначэнне бяспекі - гэта дзейнасць, якая складаецца ў забеспячэнні ўстойлівы. развіцця грамадства і дзяржавы шляхам: 1) маніторынгу і мінімізацыі наступстваў стыхійных бедстваў, мінімізацыі рызык; 2) высокатэхналагічнай мадэрнізацыі аграрнага, Прамыслов., абароніць., інфармацыйна-адукацыйнага, медыцынскага комплексаў; 3) сістэматэхнічных каардынацыі аператыўнага рэагавання ў працэсе устраненияпоследствий прыродных і тэхнагенных катастроф , патэнцыя-цыяльна пагроз вонкавага і ўнутранага характару.

Адпаведна наяўных магчымасцяў філасофія бяспекі вырашае задачы: 1) маніторынгу (даследаванні); 2) мінімізацыі наступстваў стыхійных бедстваў, пагроз, рызык; 3) аптымізацыі ахоўных, выратавальных, эканамічных, сацыяльна-палітычных, сацыяльных (медыцынскіх, страхавых), інфармацыйных, кіраўніцкіх структур ; 4) падрыхтоўкі кадраў; 5) развіцця матэрыяльна-тэхнічнай базы спецыяльных структур; 6) аздараўлення, фінансавай стабілізацыі арганізацый (менеджмент бяспекі); 7) ўдасканалення аховы працы.

51.Фенаменалогія.

Фенаменалогія (грэч.; літар. - вучэнне аб феноменах),

1) у шырокім сэнсе - філасофскае вучэнне пра з'явы свядомасці; у вузкім - кірунак у філасофіі 20 ст. У гісторыі філасофіі паняцце Ф. атрымала шэраг трактовак. Упершыню гэты тэрмін прымяніў І.Г.Ламберт, які бачыў у ёй вучэнне аб з'явах як аснове і перадумовах вопытнага пазнання. У філасофіі Г.Гегеля (яго праца «Фенаменалогія духа») Ф. разглядалася як вучэнне аб станаўленні навукі, аб развіцці гістарычных форм свядомасці, духу.

2) Філасофская плынь, прынцыпы якой у пачатку 20 ст. сфармуляваў Э.Гусерль. Ён вызначаў Ф. як своеасаблівую навуку аб спасціжэнні ўніверсальных, апрыёрных, надгістарычных структур чыстай свядомасці, ідэальных сутнасцей - феноменаў. Дасягнуць гэтай мэты можна з дапамогай т.зв. «фенаменалагічнай рэдукцыі», сутнасць якой заключаецца ва ўстрыманні ад любых меркаванняў аб аб'ектыўным існаванні быцця, яго прасторава-часавай арганізацыі. З'явілася адным з вытокаў экзістэнцыялізму і іншых плыняў сучаснай філасофіі.

53.Гэрменэўтыка.

Герменеўтыка (грэч. Hermeneutikos - растлумачвае, толкующий) - мастацтва і тэорыя вытлумачэння тэкстаў, адзін з асноўных накірункаў сучаснай філасофіі. Вытокі герменеўтыкі як філасофскай тэорыі разумення і інтэрпрэтацыі прасочваюцца ў старажытнагрэцкай філалагічнай герменеўтыкі і біблейскай экзегетике.

 Фарміраванне герменеўтыкі як філасофска-метадалагічнай тэорыі разумення і інтэрпрэтацыі (інтэрпрэтацыі) пачалося нямецкім тэолагам пратэстантам і філолагам-класікам Ф. Шлейермахером, паставілі пытанне аб агульных рысах філалагічнай, тэалагічнай і юрыдычнай герменеўтыка і задачу стварэння універсальнай герменеўтыкі, прынцыпы якой не залежаць ад правіл і прыёмаў інтэрпрэтацыі, мэта якога - зразумець аўтара і яго праца лепш, чым ён сам разумеў сябе і сваё тварэнне. Услед за Шлейермахером найбольш істотны ўплыў на развіццё герменеўтыкі як філасофскага вучэння аб метадзе інтэрпрэтацыі і разумення аказаў В. Дильтей, які звярнуўся да задачы абгрунтавання гуманітарных навук. Падзяліўшы усе навукі на два класа - "навукі аб прыродзе" і "навукі аб духу", Дильтей вылучыў у якасці асаблівай вобласці апошніх духоўныя сутнасці, якія з'яўляюцца "праявамі жыцця".

 У цяперашні час герменеўтыка - адно з асноўных напрамкаў сучаснай, у першую чаргу заходнееўрапейскай філасофіі. Герменеўтыка з'яўляецца метадалогіяй гуманітарных навук, філасофія быцця і універсальным спосабам філасафавання. З'яўляючыся метадалогіяй гуманітарных навук, герменеўтыка выходзіць за іх межы. Разуменне і тлумачэнне становяцца спосабам засваення ўсёй сукупнасці чалавечага досведу - традыцый філасофіі, мастацтва і самой гісторыі.

 Адным з вядучых прадстаўнікоў сучаснай герменеўтыкі з'яўляецца Гадамер.

60. Российская философия 18-го -20-го веков.

У духоўным павароце ф-і да неклассическим падыходам ўдзельнічала і Расія. Гэты перыяд (к.19-н.20 стст.) Называецца Духоўным Рэнесансам. Развіццю расійскай філас. культуры садзейнічала распаўсюджванне філас. вучэнняў Захаду, перш за ўсё - нямецкай класічнай ф-і, ірацыяналізму, пазітывізму. Яны выкарыстоўваліся для абгрунтавання спецыфічна рускіх з'яў, што прыводзіла да вельмі арыгінальным інтэрпрэтацыяў. Асаблівай папулярнасцю карысталіся ідэі прагрэсу, рэвалюцыйнага дэмакратызму, сацыялізму, коммунизма.В канцы ХVIII ст. філасофія становіцца абавязковай і самастойнай вучэбнай дысцыплінай ў вышэйшых навучальных установах.

Існавала праблема самаідэнтыфікацыі рускай культуры, выяўлення асноў яе самабытнасці і вызначэння шляхоў гістарычнага развития.Сущностью спрэчкі паміж заходнікамі (Бакунін, Бялінскі, Лоскі) і славянафілаў (Даль, Астроўскі, Тютчев) быў пошук анталагічных падстаў расійскай культуры, вызначэнне яе базавых каштоўнасцяў, ідэалаў, традыцый. Заходнікі звязвалі будучыню Расеі з засваеннем гістарычных дасягненняў краін Заходняй Еўропы, з ідэяй рацыяналізацыі ўсіх сфер жыццядзейнасці грамадства. Славянафілы настойвалі на захаванні арыгінальнасці і самабытнасці рускай культуры, у анталагічных падставах якой асаблівае месца займаюць ірацыянальныя матывы, эмоцыі, праваслаўная духоўнасць.

Існавала і тэалагічная праблематыка, у рамках якой падымаліся пытанні ўзаемасувязі Бога, чалавека і грамадства, ролі веры ў сацыяльнай жыцця. Руская ф-я насіла пераважна рэлігійны характар. Гэта звязваюць з абвастрэннем грамадскіх супярэчнасцяў. У цэлым Бог у рускай ф-і трактуецца і як анталагічны падстава свету, і як аснова духоўнасці чалавека, і як гарант грамадскага жыцця. Пры гэтым важна падкрэсліць, што перавага аддавалася менавіта праваслаўнай канфесіі хрысціянства.

Праблема чалавека з'яўляецца цэнтральнай у рускай ф-і. Яна рэалізавалася ў распрацоўцы пытанняў экзістэнцыяльнага, псіхалагічнага, этычнага, мастацкага характера.Экзистенциальные праблемы духоўнасці, дабра і зла, жыцця і смерці, дабра і дабра, праўды і справядлівасці, духоўнага і цялеснага, мінучага і вечнага, культурнай і прыроднай, канчатковага і бясконцага, свабоды і інш ў той ці іншай ступені закраналіся большасцю рускіх філосафаў, але асаблівае месца яны займалі ў Дастаеўскага, Талстога, Бярдзяева. Глыбінны аналіз чалавечай душы спрыяў развіццю псіхалогіі. Распрацоўваліся матывы пра сувязь чалавечай душы са Сусвету, прыродай, сусветнага прыцягнення. Аналізаваліся пытанні станаўлення душы, яе развіцця, прыватных і індывідуальных змяненняў, несвядомых станаў. У сувязі з гэтым характэрныя працы Велланского, Авсенева, Введенского.

Руская касмізму аформіўся ў канцы XIX - пачатку XX стст. і ставіў перад сабой такія праблемы, як адзінства чалавека з космасам, праблема касмічнай прыроды чалавека, касмічнага маштабу чалавечай дзейнасці. Ідэя касмізму ў тым, што Бог-творца стварыў свет і чалавека ў ім; адносіны паміж чалавекам і светам недасканалыя і негармоничны, і ў гэтым задума творцы, - ён тым самым пакінуў чалавеку магчымасць далейшага творчага развіцця і ўдасканалення свету. На гэтай падставе некаторыя космисты развіваюць ідэю аб «Богачалавека».

У касмізму вылучаецца два напрамкі: рэлігійна-філасофскае і натуральна-навуковае.

Религ.-філас.: Фёдараў, Салаўёў, Н. Бярдзяеў. У ім акцэнтуецца ідэал «богочеловечества», задача ўдасканалення ўнутранай прыроды чалавека, ідэя незавершанасці развіцця свету і чалавека, іх негармоничного стану, што тлумачыцца як задума божы, як магчымасць, пакінутая творцам для далейшага ўдасканалення. Мікалай Фёдаравіч Фёдараў распрацаваў вучэнне, якое ён сам называў «актыўным хрысціянствам». У сваёй працы «Ф-я агульнай справы» ён ставіў мэтай ператварэнне прыроднага, смяротнага свету ў неприродный, несмяротны. Ён лічыў, што з пашырэннем поля дзейнасці чалавека, у тым ліку і касмічнай прасторы, чалавек авалодвае прасторай і часам, і дзякуючы гэтаму стане здольным здабыць неўміручасць і вярнуць да жыцця пакалення, якое пайшло.

Естеств.-навуковае: Вярнадскі, Н. розумаў. Яно цесна звязана з развіццём навукі і, у прыватнасці, прыродазнаўства, у аспекце зацвярджэння гуманітарных каштоўнасцей і фарміравання экалагічны. свядомасці. Пераўтваральная дзейнасць чалавека разглядаецца як сэнс чалавечага. жыцця, а актыўнасць як неабходны атрыбут чалавечага. прыроды. Разам з тым падкрэсліваецца, што засваенне прыроды ў планетарным і касмічным маштабе павінна будавацца на адзіных каштоўнасных падставах, на разуменні супольнасці мікракосм (чалавека) і макракосмам (свету).

56.Глабалізацыя сацыяльных працэсаў.

Глабалізацыя сацыяльных працэсаў - тэндэнцыя да інтэграцыі сацыяльна-эканамічнай і культурнай дзейнасці ўдзельнікаў грамадскага жыцця на розных узроўнях ўзаемадзеяння людзей: міждзяржаўным, міжнародным узроўні, узроўні вялікіх сацыяльных супольнасцей (народ, прафесійная група, узроставая група і т. д.), узроўні міжасобасных ўзаемадзеяння. Інтэграцыйныя працэсы на міждзяржаўным, міжнародным узроўні актывізаваліся ў перыяд пасля другой сусветнай вайны і асабліва пачынаючы з 1970-х гадоў, калі ў сусветнай супольнасці сфармавалася разуменне таго, што ў новых цывілізацыйных умовах пэўныя сацыяльныя працэсы не залежаць ад палітычных пазіцый тых ці іншых краін і ад якія склаліся на нацыянальным узроўні традыцый і ўяўленняў аб перспектывах развіцця. На гэтай аснове сфармаваліся канцэпцыі глабальнай сістэмы, якія фіксуюць (1) працэс трансфармацыі сусветнай эканомікі пад уздзеяннем дыктату транснацыянальных карпарацый і спарадзілі адыход вытворчых працэсаў, праектавання тавараў, маркетынгу ад нацыянальных эканомік (глабалізацыя вытворчасці), (2) працэс змен у сферы культуры, дзе стратэгіі спажывецтва (консьюмеризм), пранікае па ўсім свеце праз сродкі масавай інфармацыі, істотна трансфармавалі лакальныя культурныя сістэмы, павялічыўшы ў іх ролю аднародных элементаў спажывецкай культуры; (3) з'яўленне «транснацыянальнага капіталістычнага класа» - асабліва ў краінах, якія развіваюцца, дзе компрадорская буржуазія актыўна супрацоўнічае з ТНК.

Глабалізацыя сацыяльных працэсаў ўздзейнічае на прынятыя ў грамадстве стандарты якасці жыцця, характарыстыкі спажывецкага паводзінаў людзей і іх адносіны да сацыяльнай палітыцы. Яна закранае розныя аспекты развіцця чалавечага патэнцыялу і змяняе ў пэўнай ступені падыходы да яго выяўленні, ацэнцы і выкарыстання.

Глабалізацыя адлюстроўвае ўсё мацнее ўзаемасувязь чалавецтва ў фінансава-эканамічнай, грамадска-палітычнай, культурнай, інфармацыйнай абласцях.

На ўзроўні эканамічных уяўленняў гаворка ідзе аб фарміраванні сістэмы транснацыянальнага вытворчасці і гандлю. Асноўным суб'ектам гэтага працэсу з'яўляюцца транснацыянальныя структуры. На ўзроўні развіцця інфармацыйна-камп'ютэрных тэхналогій гаворка ідзе пра возникно-вении на планеце адзінага камунікатыўнага пространства.На узроўні развіцця навукі гаворка ідзе аб фарміраванні практыкі функцыянавання міжнародных даследчых цэнтраў інавацыйнай деятельности.На узроўні адукацыі гаворка ідзе аб стварэнні адукацыйных паслуг, якія адпавядаюць адзіным міжнародным стандартам. На ўзроўні аховы навакольнага асяроддзя (экалогіі) гаворка ідзе аб стратэгіі ўстойлівага развіцця, пачатак якой быў пакладзены ў рамках ААН у 1992 г.

Глабалізацыя з'яўляецца комплексным працэсам, таму яна ўваходзіць у прадмет вывучэння філасофіі, сацыялогіі, паліталогіі, эканамічных, тэхнічных, педагагічных і біялагічных навук.

Следствам ўздзеяння глабальных змен на культурную сферу з'явілася істотнае ўзрастанне цікавасці да праблемы культурнай ідэнтычнасці: многія шматнацыянальныя дзяржавы спрабуюць фармуляваць сваю самаідэнтыфікацыю ў тэрмінах культуры і цывілізацыйных катэгорыях. Носьбітам сучаснай глабальнай культуры з'яўляецца транснацыянальная група індывідаў, занятых высокаінтэлектуальныя творчай прафесійнай дзейнасцю ў сферы інфармацыйных тэхналогій, навукі, адукацыі. Сёння менавіта навука становіцца прыярытэтнай перад тэхналогіяй і вытворчасцю.

Феномен глабалізацыі патрабуе асэнсавання ў святле тэндэнцыі да эканамічнага і навукова-тэхнічным адзінства свету, якое пагражае цывілізацыйнага разнастайнасці. Гэта азначае паслабленне значнасці каштоўнасцяў нацыянальна-дзяржаўнага ўзроўню, а таксама ўзмацненне фрагментацыі і сегментацыі ўсіх сфер грамадскага жыцця. Два найбольш агульных сцэнарыя развіцця сусветнага культурногопространства мяркуюць альбо памяншэнне сацыяльнай дыферэнцыяцыі і падзел усімі індывідамі адзіных універсальных каштоўнасцяў, альбо рост унутранага няроўнасці ў развітых краінах і ўздым этнічнай ідэнтычнасці. Развіццё мноства этнічных культур, часта несумяшчальных з дамінуючай нацыянальнай культурай, можа таксама прывесці да адраджэння культурнай фундаменталізму.

50.Экзістэнцыялізм.

Экзістэнцыялізм — філасофскі накірунак сярэдзіны ХХ ст., які на першы план ставіў абсалютную ўнікальнасць чалавечага быцця, якая не магла быць выражана моваю паняццяў.

Экзістэнцыялізм з’яўляецца адным з самых змрочных філасофскіх і эстэтычных накірункаў сучаснасці. Чалавек, якога паказваюць экзістэнцыялісты, з’яўляецца носьбітам унутранай адзіноты і страха перад рэчаіснасцю. Жыццё не мае сэнсу, грамадская дзейнасць не прыносіць пладоў, маральнасць негрунтоўная. У свеце нама Бога, няма ідэалаў, ёсць толькі экзістэнцыя, лёс-прызначэнне, якому чалавек моўчкі падпарадкоўваецца; існаванне – клопат, які чалавек павінен прыняць, бо розум не ў сілах супрацьстаяць варожасці быцця: чалавек асуджаны на абсалютную адзіноту, ніхто не раздзеліць з ім яго існавання.

Вывады, якія робіць экзістэнцыялізм даволі жудасныя: абыякава – жыць або не жыць, абыякава – кім быць: катам ці яго ахвярай, героем або трусам, заваёўнікам ці рабом. Прамовіўшы абсурднасць чалавечага быцця, экзістэнцыялізм упершыню адкрыта ўключыў “смерць” як матыў доказу смяротнасці і аргумент асуджаннасці чалавека і яго “выбраннасці”. Дэталёва разгледжаны ў экзістэнцыялізме этычныя праблемы: свабоды і адказнасці, совесці і ахвярнасці, мэты існавання і прызначэння, якія шырока ўвайшлі ў лексікон мастацтва стагоддзя. Экзістэнцыялізм прываблівае жаданнем зразумець чалавека, трагічнасць яго долі і існавання; да яго звярталіся шматлікія мастакі розных накірункаў і метадаў.

Вытокі экзістэнцыялізму змяшчаюцца ў вучэнні дацкага мысліцеля ХІХ ст. Сёрэна Кіркегара, які ўвёў паняцце экзістэнцыі, як усведамлення ўнутранага быцця чалавека ў свеце. Так як прадметнае знешняе быццё азначае “несапраўднае існаванне”, то ў дасягненні экзістэнцыі рашучую ролю грае “экзістэнцыяльны выбар”, пры дапамозе якога чалавек пераходзіць ад сузіральна – пачуццёвага быцця, якое дэтэрмінуецца знешнімі фактарамі асяроддзя, да адзінага і напаўторнага “самога сабе”.

Кіркегар вылучыў тры стадыі ўзыходжання асобы да сапраўднага існавання: эстэтычную, якой кіруе арыентацыя на задавальненне; этычную – арыентацыя на доўг; рэлігіозную – арыентацыя на пакуты, якія як бы прыраўніваюць чалавека да Іісуса Хрыста.

Трэба адзначыць, што ў сваёй аснове экзістэнцыялізм падобны да нонканфармізму, які прымушае асобу рабіць выбар у бок сапраўдных чалавечых каштоўнасцяў.

17. Герменевтика как искусство интерпретации текстов и ее роль в современной культуре.

Это Ф-кое направление как теория, метод и искусство истолкования текста религиозного, философского, научного и др. смысла. Создал теорию понимания. П. Рикер анализировал язык в шир. контексте соц. жизни и культуры, применяет герменевтику для исследования лит-ры.

Искусство и теория истолкования, имеющего целью выявить смысл текста, исходя из его объективных (грам. значения слов и их истор. обусловленные вариации) и субъективных (намерения авторов) оснований. Возникает в период эллинизма в связи с задачами научного исследования и издания классических текстов и развивается далее в рамках толкования “Свящ. писания”. В 19в начинается развитие так назыв. свободной герменевтика, не ограниченной предметом, границами смысла текста. У Дильтей (1833-1911) герменевтика. превращается в специфический метод общ. наук, призванный обеспечить понимание общ. событий, исходя из субъективных намерений исторических деятелей. При этом понимание противопоставил объяснению в естествознании, связываемому с абстрагированием и установлением общего закона. В 20в герменевтика постепенно оформляется в одну из основных методологических процедур Ф., сначала в рамках экзистенциализма, затем собственно в Ф. герменевтики. Так у Гадамера Г. приобретает функции онтологии, поскольку “бытие, кот. может быть понято, есть язык”, социальной философии, поскольку понимание есть форма сущ. Общ. жизни и “критики идеологии”. Результатом оказывается замыкание Ф. в кругу языка, что роднит герменевтику с неопозитивистским анализом языка. В рамках Франкфуртской школы (Ю. Хабермас) герменевтика как критика идеологии должна раскрыть на анализе языка “ средство господства и соц. власти”, служащее оправданию отношений организованного насилия. У Хабермаса герменевтика выступает одной из консолидации различных течений соврем. Бурж. Ф. Г. процедуры м. б. использованы в истор, юрид. и др. науках, имеющих дело с анализом объективированных рез. сознательной чел. деятельности.

Дилтей - Г. - это связующее звено между Ф. и истор. науками.