с тел 3
.docӘсә теле, 3-сө класс
Дәрес
Дәрестең темаһы
Йөкмәткеһе
Уҡыусының эшмәкәрлеге
1
Телмәр үҫтереү. Һаумы, мәктәп!
Белем көнө. Йәйге каникул хәтирәләре.
Дәреслек персонаждары (Булат, Бикә)
көндәлеге (тәьҫораттары). Күсереп
яҙыу
Йәйге
каникул хәтирәләре
менән уртаҡлашырға.
Белем көнө менән ҡотларға
2-4
Ниҙәр иҫемдә? Нимә- ләрҙе онотҡанмын?
Ҙур хәреф. Һөйләм. Тыныш билдәләре.
Һөйләмде дөрөҫ интонация менән уҡыу
Һөйләмде ҙур хәрефтән
яҙырға. Һөйләм аҙағында
нөктә, һорау, өндәү билдәләрен
дөрөҫ туйырға
5-9
Ҙур хәреф ҡасан яҙыла?
Исем-фамилиялар, ҡушаматтар, йылға,
тау, күл атамалары һ. б. һүҙҙәрҙең ҙур
хәреф менән яҙылы- уы. Күренекле
шәхестәрҙең исем- шәрифтәре
Кешенең исем-шәрифтәрен, хайуан
ҡушаматтарын, ер-һыу атамаларын
дөрөҫ яҙырға. Телетапшырыу-
ҙар, яңы сыҡҡан китаптар, республикалағы
ҡалалар һ. б. тураһындағы
диалогта әүҙем тсатнатырға.
Өҫтәмә материалдар ҡулланыу,
һөйләмдә һаналып килгән һүҙҙәрҙең
өтөр яша
яҙылыуын үҙләштерергә
10
Телмәр үҫтереү. Картина буйынса эш.
«Шарлауыҡ янында»
Картинаны өйрәнеү. Әкиәт геройҙарына
исем биреү. Уларҙың эштә- ренә,
ҡылыҡ-фиғелдәренә характеристика.
Текстың инеш, төп, йомғаҡлау өлөшө.
Һәр өлөштөң әһәмиәте, роле. Әкиәт
ижад итеү
Өлгөлә бирелгән әкиәткә оҡшатып
әкиәт төҙөргә.
Әкиәт йөкмәткеһен эҙмә-эҙлекле итеп
яҙма рәүештә бәйән
итергә
|
11-12 |
Башҡорт теленең төп законы. Нәҙек һәм ҡалын һуҙынҡылар |
Һүҙ. Ижек. Нәҙек һәм ҡалын һуҙынҡылар. Ҡалын һәм нәҙек әйтелешле һүҙҙәр |
Һүҙҙәрҙе күҙәтергә, сағыштырырға, һығымта яһарға |
|
13-15 |
Нәҙек һәм ҡалын әйтелешле һүҙҙәр |
Башҡорт һүҙҙәренең йә ҡалын, йә нәҙек ижектән генә тороуы. Сит телдән үҙләштерелгән һүҙҙәр. Уларҙа ҡалын һәм нәҙек әйтелешле ижектәрҙең ҡатнаш килеүе |
Һүҙҙәрҙе күҙәтергә, сағыштырырға, анализларға, һығымта яһарға. Ҡоштар тураһында мәғлүмәт алырға, уның менән уртаҡлашырға |
|
16-18 |
Тартынҡы өндәр |
Парлы һәм парһыҙ яңғырау һәм һаңғырау тартынҡылар. Сонор өндәр. Тартынҡылар таблицаһы. Һүҙҙең өн моделе. К, ҡ, п өндәренең сиратлашыу үҙенсәлеге |
Өндәрҙе сағыштырырға, күҙәтергә, анализларға. Уларҙы төркөмләргә, таблица һыҙырға. Тартынҡылар тураһында ҡыҫҡаса мәғлүмәт бирә белергә. Мәҡәлдәрҙе, әйтемдәрҙе телмәрҙә ҡулланырға |
|
19-21 |
Сит телдәрҙән үҙләштерелгән һүҙҙәр |
Сит телдәрҙән үҙләштерелгән һүҙҙәрҙең ҡулланылышы. Уларға ялғау ҡушыу үҙенсәлектәре |
Рус һәм башҡа сит телдән ингән һүҙҙәрҙе күҙәтергә, сағыштырырға. Уларға хас булған үҙенсәлектәр тураһында фекер алышырға. Уларҙы дөрөҫ яҙырға |
|
22-24 |
Ч, щ, ц, ё хәрефле һүҙҙәр |
Ч, щ, ц, ё хәрефтәре рус һәм башҡа сит телдәрҙән үҙләштерелгән һүҙҙәрҙә. Уларҙың дөрөҫ яҙылышы |
Ч, щ, ц, ё хәрефтәренә һүҙҙәр тупларға. Уларҙы дөрөҫ яҙырға. Был һүҙҙәрҙе телмәрҙә ҡулланырға |
|
25 |
Ике өндө белдереүсе һуҙынҡы хәрефтәр: е, ю, я |
Й хәрефе һүҙ башында, уртаһында һәм аҙағында. Ике өндө белдергән хәрефле һүҙҙәр. Һүҙ уртаһында йе ҡушымсаһының яҙылыуы |
Ике өндө белдереүсе һуҙынҡы хәрефтәре булған һүҙҙәрҙе сағыштырырға, күҙәтергә, анализлар- | ға, һығымта яһарға |
|
26-27 |
Үтелгәндәрҙе нығытыу |
Рус теленән ингән һүҙҙәрҙе һөйләү һәм яҙма телмәрҙә ҡулланыу. Һүҙлек менән эш. Башҡортостан гербы, флагы, гимны |
Рус теле һәм башҡа сит телдәрҙән ингән һүҙҙәрҙе телмәрҙә дөрөҫ ҡулланырға. Уларҙың ҡайһы осорҙа ҡулланыла башлауы тураһында ҡыҙыҡһынырға |
|
28 |
[й] тартынҡы өнө ҡайҙа йәшенгән? |
Ике өндө белдергән хәрефтәр менән һүҙҙәрҙе дөрөҫ яҙыу өҫтөндә эш |
Ике өндө белдереүсе һуҙынҡы хәрефтәр: е, ю, я менән һүҙҙәр йыйырға. Уларҙы ҡулланып һөйләмдәр төҙөргә |
|
29-30 |
Ике өндө белдереүсе хәрефтәр: е, ю, я |
Ике өндө белдергән хәрефтәр менән һүҙҙәр туплау. Һүҙҙәрҙең өн моделе, транскрипцияла яҙылышы |
Ҡоштар тураһында мәғлүмәт эҙләргә. Улар тураһында һөйләргә. Ҡоштарҙың йәшәйешенә ҡағылған проблемалар тураһында фекер алышырға. Уларҙы һаҡлау, ишәйтеү буйынса тәҡдимдәр индерергә |
|
31 |
Нығытыу дәресе |
Диктант, изложение яҙыу йәки тест эштәрен үтәү |
Алған белем сифатын тикшерергә, һөҙөмтәләрҙе анализларға |
|
32-33 |
Һөйләм. Баш һәм эйәрсән киҫәктәр |
Һөйләмдең тамамланған бер фекерҙе белдереүе. Һөйләмдә һүҙҙәрҙең билдәле бер тәртиптә килеүе. Эйә - һөйләм башында, хәбәр - уның аҙағында |
Һөйләмде мәғәнәле һәм килешле итеп төҙөргә. Уны кицәйтергә. Һөйләмдең баш һәм эйәрсән киҫәктәрен билдәләргә. Дәрестә парлап йәки төркөмдә килешеп эшләргә |
|
34-36 |
Һөйләмдә һүҙҙәр бәйләнеше |
Һөйләмдә һүҙҙәрҙең ялғауҙар һәм ярҙамсы һүҙҙәр ярҙамында бәй- |
Һөйләмде һүҙбәйләнештәргә тарҡатырға. Ул һүҙбәйләнештәрҙе үҙ-ара |
оо о
|
|
|
ләнеше. Эйәгә бәйләнгән һүҙҙәр эйә алдында, хәбәргә бәйләнгән һүҙҙәр һөйләмдең төрлө урынында килеүе |
сағыштырырға. Уларға хас оҡшашлыҡтарҙы билдәләргә. Икмәк ҡәҙере тураһында фекер алышырға |
|
37-39 |
Һүҙбәйләнештәр |
Һөйләмде һүҙбәйләнештәргә тарҡатыу. Һүҙбәйләнештәрҙе оҡшашлыҡтары буйынса төркөмләү |
Күҙәтеүҙәр һәм сағыштырыуҙар ярҙамында эйәгә бәйләнгән һүҙҙәр эйә алдында, хәбәргә бәйләнгән һүҙҙәр һөйләмдең төрлө урынында килеүен билдәләргә өйрәнергә. Күсмә мәғәнәле һүҙбәйләнештәрҙе танырға өйрәнергә |
|
40-41 |
Баш һәм эйәрсән киҫәктәр |
Эйәгә бәйләнгән һүҙҙәр, хәбәргә бәйләнгән һүҙҙәр. Баш һәм эйәрсән киҫәктәрҙе айырыу |
Һөйләмдә баш һәм эйәрсән киҫәктәрҙе дөрөҫ табырға һәм һыҙырға өйрәнергә. Тәбиғәтте күҙәтеүҙәргә таянып, инша яҙырға өйрәнергә. Әйтергә теләгән фекерҙе тулы һәм аныҡ итеп бәйән итергә |
|
42-43 |
Нығытыу дәресе |
Диктант. Хаталар өҫтөндә эш |
Һөйләмде иғтибар менән тыңлап, иҫтә ҡалдырырға һәм грамоталы итеп яҙырға. Диктант тексын дәфтәрҙә дөрөҫ урынлаштырырға: абзац башында «ҡыҙыл юл», һүҙҙәр араһындағы аралыҡ бер иш һ. б. |
|
44 |
Һүҙ нисек яһала? |
Һүҙҙең яһалышы. Тамыр һәм ялғау. «Ҡөрьән» - изге һәм ҡиммәтле китап |
Һүҙҙе күҙәтергә, уны тамыр һәм ялғауға тарҡатырға өйрәнергә. Һүҙҙә тамырҙы һәм ялғауҙы тейешле тамғалар менән билдәләргә. |
|
|
|
|
Бер үк тамырҙан, яһаусы ялғауҙар ҡушып, яңы һуҙ яһарға өйрәнергә һәм уларҙың һүҙ төркөмөн билдәләргә |
|
45-46 |
Ялғауҙар ниндәй була? |
Ялғауҙарҙың ике төрө. Һүҙ яһаусы һәм үҙгәртеүсе ялғауҙар, һүҙьяһалыш |
Ялғауҙарҙы һүҙ яһаусы һәм үҙгәртеүсе ялғауҙарға айырырға. Яһаусы ялғауҙың һүҙҙә башҡарған эшен ацлата белергә. Уларҙы тейешле тамға менән тамғаларға. Бирелгән тамыр һүҙҙән һүҙҙәр төҙөргә өйрәнергә |
|
47-48 |
Ҡуш тартынҡы - орфограмма |
Ҡуш тартынҡылы һүҙҙәрҙең дөрөҫ яҙылышы. Ҡуш тартынҡының береһе төшөп ҡалғанда, һүҙҙең мәғәнәһе үҙгәреү осраҡтары (ҡаҙҙы - ҡаҙы, етте - ете һ. б.) |
Ҡуш тартынҡылы һүҙҙе иғтибарлы тыңларға. Уның ҡуш тартынҡылы урынын яҡшы тойомлап, дөрөҫ яҙырға. Шул уҡ һүҙҙең ҡуш тартынҡыһының береһен төшөрөп ҡалдырып, һуҙ яһарга һәм был ике һүҙҙе сағыштырырға (ҡатты - ҡаты, ҡаҙҙы - ҡаҙы һ. б.), куҙәтергә һәм мәғәнә үҙгәреүен билдәләргә |
|
49 |
Нығытыу дәресе |
Тест үткәреү |
Алған белем сифатын тикшерергә, һөҙөмтәләрҙе анализларға |
|
50-51 |
Әйтелгәнсә яҙылмай торған һүҙҙәр |
Һүҙҙең тамырында о - ө хәрефе булһа, ялғауында ла о - ө хәрефе яҙылыу осрағы |
О - ө хәрефле һүҙҙәрҙе сағыштырырға, куҙәтергә, анализларға. Тикшереү эше һөҙөмтәһендә тамырында о - ө хәрефтәре булған һүҙҙәрҙең ялғауында әйтелгәнсә яҙыл- |
|
|
|
|
мау осраҡтарын асырға һәм ундай һүҙҙәрҙең яҙылыш ҡағиҙәһен формалаштырырға |
|
52-53 |
Тамырында ла, ялғауында ла - о булған һүҙҙәр |
Һүҙҙең тамырында о хәрефе булһа, ялғауында ла о яҙылыуы |
Һүҙҙәрҙең дөрөҫ яҙылыш -ҡағиҙәләрен уҙләштерерг ә |
|
54-55 |
Тамырында ла, ялғауында ла - ө булған һүҙҙәр |
Һүҙҙең тамырында ө хәрефе булһа, ялғауында ла ө яҙылыуы |
Һүҙҙең тамырында ө хәрефе булһа, ялғауында ла ө яҙылыу осрағын куҙәтергә. Бындай һүҙҙәрҙең яҙылыш ҡағиҙәһен сығарырға |
|
56-58 |
Телмәр. Уның төрҙәре. Һөйләү телмәре. Диалог |
Телмәр төрҙәре (һөйләү һәм яҙма телмәр). Күренештәр, хәл-ваҡиғалар тураһында һөйләшеү, бәхәсләшеү. Ике йәки бер нисә кешенең араһында ҡоролған һөйләшеү - диалог. Диалогты дәфтәргә теркәү. Һәр кешенең әйткәнен яңы юлдан башлап яҙыу, уның алдына һыҙыҡ ҡуйыу. Фекер әйтелеп бөтһә, һөйләм аҙағында .?! билдәләре ҡуйылыуы. Автор һүҙҙәре. Уның дөрөҫ яҙылышы |
Парлап һәм төркөмләп эшләп өйрәнергә. Диалог ҡорорға. Диалогты дәфтәргә дөрөҫ теркәргә (яҙырға). Диалог барышында әңгәмәсең әйткәнен тыңлай белергә. Уның фекерен ихтирам итергә. Әйтергә теләгән уй-фекереңде әңгәмәсеңә ҡыҫҡа һәм аңлайышлы итеп еткерергә |
|
59-61 |
Монолог |
Монолог. Кешенең аулаҡта үҙ аллы һөйләнеүе (фекер йөрөтөүе, уйла- ныуы) |
Монологты диалог менән сағыштырырға, анализларға. Монолог текстың йөкмәткеһенә ярашлы эмоция, интонация, мимика, ишара сараларын ҡулланып һөйләргә өйрәнергә |
|
62-64 |
Яҙма телмәр |
Яҙма телмәр - уй-фекереңде эҙмә- эҙ ҡағыҙ битенә теркәү. Яҙма телмәр төрҙәре. Инша, хикәйә, әкиәт, шиғыр, көндәлек яҙыу, хат, иғлан, белдереү һ. б. |
Әҙәби жанр төрҙәрен сағыштырырға, күҙәтергә, анализларға һәм бер-береһенән айырырға өйрәнергә |
|
65-67 |
Ым-ишара. Уйлау, хыял итеү |
Кешенең эстән уйланыуы, ым- ишараһы, йөҙ мимикаһы - эске телмәр |
Яҙма телмәр менән эске телмәрҙең айырмаһын асыҡларға. Хис-тойғоларыңды, уй-хыялдарыңды монолог формаһында һөйләргә өйрәнергә |
|
68-69 |
Ҡушма һүҙҙәр |
Ҡушылып яҙылыусы ҡушма һүҙҙәр. Ҡушылып яҙылыусы ҡайһы бер ҡушма һүҙҙәрҙең башҡорт теленең төп законына буйһонмау осрағы |
Ҡушма һүҙҙәрҙе күҙәтергә, сағыштырырға, анализларға, һығымта яһарға. Уларҙың дөрөҫ яҙылышын үҙләштерергә. Ағиҙел, Ҡариҙел һ. б. йылғалар тураһында мәғлүмәт, материал табырға |
|
70-71 |
Ҡушылып яҙылыусы ҡушма һүҙҙәр |
Ике һүҙҙән яһалып, бер нәмәнең атамаһы булып йөрөгән һүҙҙәр. Ҡушма һүҙҙәрҙең дөрөҫ яҙылышы |
Ҡушма һүҙҙәрҙе дөрөҫ яҙырға. Уларҙы ҡулланып һөйләм, текстар төҙөргә |
|
72-74 |
Ҡушма һүҙҙәрҙә ь һәм ъ билдәләре ҡасан яҙыла? |
Ҡушма һүҙҙең беренсе ижеге нәҙек булып, икенсе һүҙе я, ю хәрефтәренән башланған осраҡта, ике һүҙ араһында ь айырыу билдәһенең яҙыЛыуы. Ҡушма һүҙҙең беренсе ижеге ҡалын булып, икенсе һүҙе я, ю хәрефтәренән башланған осраҡта, ике һүҙ араһында ъ айырыу билдәһенең яҙылыуы |
Ҡушма һүҙҙәрҙең әйтелешен транскрипцияла яҙырға. Уларҙың хәрефтәр менән яҙылыш үҙенсәлектәрен күҙәтергә һәм дөрөҫ яҙырға күнегергә өйрәнергә. Ҡушма һүҙҙәрҙә ь һәм ъ билдәләре булған һүҙҙәргә миҫалдар уйларға, уларҙы дөрөҫ яҙырға күнегергә |
|
75-77 |
Һыҙыҡса аша яҙылыусы ҡушма һүҙҙәр |
Ҡабатлау йәки ишләү юлы менән яһалған ҡушма һүҙҙәр |
Һыҙыҡса аша яҙылған һүҙҙәрҙе күҙәтергә. Уларҙы башҡа төрлө яҙылған ҡушма һүҙҙәр менән сағыштырырға һәм айырмаһын билдәләргә. Ҡушма һүҙҙәрҙе дөрөҫ яҙырға өйрәнергә |
|
78-79 |
Нығытыу дәресе |
Диктант йәки башҡа төр ижади эш |
Үтелгән темаларҙы үҙләштереү кимәлен тикшерергә |
|
80 |
Шиғыр. Әкиәт. Хикәйә |
Шиғырға, әкиәткә, хикәйәгә хас үҙенсәлектәр |
Был әҙәби жанр төрҙәрен айырырға өйрәнергә |
|
81-82 |
Шиғыр нисек яҙыла? |
Шиғыр һыҙмаһы. Рифмалы һүҙҙәр. Ритм. Шиғырҙы күсереп яҙыу ҡағиҙәләре |
Шиғриәткә битараф булмаған иптәштәреңдең ижади эштәрен тыңларға, хупларға. Рифмалы һүҙҙәр аша ике йәки дүрт юллыҡтар ижад итеп -карарға |
|
83-84 |
Әкиәт яҙып ҡарайыҡ |
Әкиәтте яҙыу үҙенсәлеге. Әкиәттә күп ҡулланылған һүҙҙәр. Башҡорт халыҡ, рус халыҡ әкиәттәренең үҙенсәлекле геройҙары (дейеү, мәскәй әбей һ. б.) |
Башҡорт һәм рус халыҡ әкиәттәрен сағыштырырға. Уларҙың сюжет үҙенсәлектәрен, геройҙарына хас оҡшаш һыҙаттарҙы асытсларға. Үҙ аллы әкиәт сюжеты уйлап сығарырға, уны тасуирлап һөйләргә |
|
85-86 |
Хикәйә ижад итергә өйрәнәм |
Хикәйә - бәйләнешле телмәрҙең бер төрө. Картина буйынса хикәйә төҙөү. Хикәйәгә план төҙөү |
Һөйләмдәр тәртибе дөрөҫ бирелмәгән тексты тәртипкә һалырға. Уның планын төҙөргә. Хикәйә йөкмәткеһенә ҡарата һорауҙар төҙөргә. |
|
|
|
|
Класың, класташтарың, дуҫтарың тураһында хикәйә ижад итергә |
|
87-89 |
Аҡыллы текстар |
Аҡыллы текстар - халыҡ ижады (әйтем, йомаҡ, мәҡәл, һынамыштар, һанашмаҡтар һ. б.) |
Халыҡ ижады төрҙәрен айырырға өйрәнергә: әйтем, мәҡәл, һынамыш, һанашмаҡ һ. б. Уларҙы телмәрҙә ҡулланырға күнегергә |
|
90-91 |
Олатайымдың, өләсәйемдең әйткәне |
Ололарҙың аҡыллы һүҙҙәре. Аҡһаҡалдар әйткәне. Мәҡәлдәр, әйтемдәр |
Олатай-өләсәйҙәрҙең аҡыллы һүҙҙәрен, әйткән кәңәштәрен төшөнөргә, башҡалар менән уртаҡлашырға |
|
92-93 |
Һаумы, йәмле йәй! |
Үтелгән темаларҙы системаға килтереү |
Йыл буйына алған белемде, кәрәкле мәғлүмәттәрҙе системаға һалырға |
|
94-95 |
Ура! Йәйге каникул етә! |
Үтелгән темаларҙы нығытыу |
Башҡортостандың гүзәл тәбиғәте тураһында һөйләшергә. Уны һаҡлау буйынса ҡағиҙәләр уйлап сығарырға |
|
96-97 |
Белемеңде тикшер |
Дәреслектәге тест эштәрен үтәү |
Алған белем сифатын тикшерергә, һөҙөмтәләрҙе анализларға |
|
98-99 |
Контроль диктант. Хаталар өҫтөндә эш |
Грамоталы яҙыу оҫталығын тикшереү |
Үтелгән орфограмма, пунктуация ҡағиҙәләрен уҙләштереу кимәлен өйрәнергә |
|
100- 102 |
Үҙ аллы эштәр |
Һорауҙарға яуаптар биреү йәки тест эшләү |
Үтелгән тема буйынса белемдәрҙе тикшерергә. Каникулға әҙерлек. Үҙ-үҙеңде һаҡлау, имен-аман булыу һәм һау-сәләмәт йәшәү ҡағиҙәләрен нығытырға
|