Балакан А. Буурл теегт

балһснд учрсн новдлан ссргәһәд, терүнлә хоюрн элк хатҗ ппәлдх билә — түдү дүцгә генн, һәргтә сәнж. Вок­ зал хама бәәхпг сурж эс чадад, өрәл өдр балһс ксдәд, тсдн гснткн Шагальдинов Хактинлә харһла. Хактнн — Хактнн биш, Хо Кнм болҗ һарла, дәкәд тср бултад, зулад әрллә. Ока Шагальдпнов харһхмн болвза гиҗ эндтсндән хәләнә.

Көвүд эн хазгудын хотл балһснд чигн удан торсн уга. Мөрдтән цадтлнь суль өгәд, услҗ авчкад, унад цаарак һарцхав.

Хазгуд урднь эн хаалһар Платовск станицин долан күүтрәс арвн нәәмн күн нааран ирлә, теднә зәрмснь болзгасн эрт хәрҗ одла. Эм хулдҗ авад гемтәд; цсргә толһачнр мскләд хәрсн көвүд яһсн? Цуһар өрк-бүл өидәлһсн, эдл-ахута болен, үрн-садн төрсн— дүркләд бәә-

дг болх.

Теднә тускар келҗ йовх Самтана үгмүд таслад, Ока

шоглв:

— Үүрм, хара зөңдән санаһан бичә зов. Эндр ирчкәд маңһдуртнь гер ав, Яһдашиг буул:һ. Чи чигн күүкд-

тә болхч.

— Би чамаг гер автл күләнәв, — болҗ Чульчинов халтаһар хәрү өгнә.

—Тииклә гергн уга үлднәч.

—Чи өрк-бүл өндәлһхшвчи? — гиҗ Самтан ормана.

—Түрүләд бәәхтә болҗ авх кергтә! — болҗ Ока нег мөслҗ келнә.

— Чи аду өскхәр бәәдг болвзач? — Довҗ урднь Окаһас ним үгмүд соңсад уган учрар, түүнә келснд алң бо^ лҗ, үүрүрн ширтнә.

— Аду өскхәс — хавтх нимгн, — болҗ Городовиков хәрү өгнә. — Дурноселовкин орс Богун Лекодимовичд нәәмәдлсн һазран хәрү авад, тәрә тәрнәв, буудя һарһж хулднав.

— Арсм көөһәд, кувц болхар бәәвзәч? — гиж Хечинов инәнә.

— Тер поляк әмтсин бәәдл шинҗлвт? — болҗ хә рүднь Ока келнә. — Алхм һазр күртл олзлад, тәрә тә рәд, темснә модд суулһад, нам чолун деер урһмл ур һаҗ. Бидн болхла, эң зах уга теегән эзлҗ чадлго, ор( муҗгудт һазран нәәмәдлчкәд, эврсән баячудт, аду өс кәчнрт, бод мал, торһн нооста хөд бәрәд, тсднә махар

1?

ноосар арсм кедг улст мухла болнавпдн. У|а, би оЛ;| төрүц оңданар бәәхәр ссджәнәв.

— һазран зурһан җпләр кәәмәдлув гижәлчи, -- болҗ Орһадулов сана орулна.

Э, зурһан җпләр өгләв. Зуг һазрин эзн бив, цү нд дөрвн Җ.ПЛДӘН мини 1һазрин шим эдлсн болх. Ода би

Довж, нсгннь йилһнә.

—Ксләв. Кеһәд, күүтрин атаманар тииз даруллав.

—Нс, тииклә, тер һазран одачн хойр җилдән, чикәи

ксвтә, үзҗ чадшгоч.

Городовиков дөрвн җилдән үүрләд, ахлань әдл эңкр болен эн Довҗиг цань уга күндлнә. Тер бийнь,

түүнә келснлә зөвшәрхш.

— һазр мини, би түүнә эзмб, яһнав-кегнәв — мини

Дурн.

— Угатя күүнд байҗх уха зүүлһн, теңгрәс од күрч авхар седснлә әдл юмн.

болҗ Лиҗ үүрән наадлна.

Арднь йовсн Унканов, Дорҗинов, Чокийов эдн күцж ирв. Корольков Иван Яковлевичәс эцкиннь авч өгсн английск тохмта, тошиһәд бәәдг кер мөрән омгтаһар җоралулсн Кубрак, Кермн балһснас давад һархла, сүүлин җилмүдт тагчг, номһн бәәсән мартад, хальсан сольсн моһа кевтә һульдрад, өрвкәд һарад ирв. Тер, Хечиновин келсн сүл үгмүд соңссн учрар, омгшҗ зәр-

лг болв:

— Кемр Корольков ах-дү дөрвнәс көәгдҗ гихлә, мана бод малд ирҗ көдлтн. Дөрвн җилд нсг хәәснае хот ууҗ йовсн үүрмүдән би кезәдчн мартшгов. Нег үлү, казармин өөр шаһаца бальчгт бийим зуурлдулси

нөкднрән.

— Делкәд һарчах хүврлт медлго, урдк кевәрн бәЭ’ хәр седхәхлә' хөөинь толһаһан цокдг болвзач, — гнж Орһадулов Кубракиг урдаснь саглулв,

— Орчлң ораһарн дола дәкҗ хольврвчн, хазгудын бәәдл-жирһл кезәдчн хүвршго юмн, — болҗ Унканов ицлтәһәр келв.

Герүрн өөрдҗ йовх хазг-көвүд, хоорндан цүүгшгои

180

төлә, күүндврән ахрар татп. Тедн зууран таньдг хазгудт, седкл сәәтә таньдго муҗгудт хойр хонад, һурвдгч өдртән эврә теегүрн орж. ирцхәв.

0, Сал тег! Соньн сәәхн һазр-усн! Ээжин седкллә әдл у, экин дурнла әдл өнр, аавин сурһмҗла әдл эн зах уга, эцкин зааврла әдл халта. Теегин аһар! Бичкнәсн авн киилҗ өссн теҗәл! Дөрвн дундур җилин эргцд чамаг кииләд угавидн- О-о, яһсн әмтәхн, яһсн әрүн, яһсн ончта аһар бәәсмч?!. Урднь эн сетрә үнричн бидн, чнни үрд, яһад эс күцц меддг бәәсмб?!. Аһар, төрскн аһар, теегин а'һар! Тадн, талдан һазрт өсснбоссн улс, тесгин аһар гисиг юуһинь меддвт? Угайи? Теегин аһар гисн — аршан, әмрл эмИ!-

Сал гидг һолнь Сәәхн болн серүкн, —

гиһәд эн саамд Ока эклв.

Сәәхн заңта ээж. минь Санандм минь уята, —

болад наадк хдзг көвүднь дахв.

Аш сүүлднь, эдн Ик Буурлар орҗ ирв, болв Ока эн станицд торсн уга, адһҗ цааран һарв. Шулуһар гертән

күрх кергтә!

Эльмт күүтрин наадк сер деер 'һархла, нарн сүүр-

лҗ одв.

Ока бичкндән. Соколов Пашата хоюрн кедү дәкҗ эн сер деер ша!һа наадсн болхув, хулен мөр унҗ довтлсн болхув! Паша ода хама йовдг болхув, ямаран хаалһд орсн болхув!? Хөв-кишгән хәәнәв гиһәд Эльмтәс һарла. Кишгән олсн болхув? Тегәд хөв-кишг гисң юмб?

Бичкндк цагиннь бәәдл сергәһәд, олн тоолврта йовсн Ока, хамаһар төрскн күүтрәрн орҗ ирсвн медлго

өрчд дерлҗ шахв. Түүнәс Окад теңкән уга таалмҗта оолв: урднь эн бийнь экиннь өрчд толһаһан щаххдан дурта билә, ода экнь...

181

Саки, Экчә, Эрнҗән эднә байрт теңкән уга Окаи бпчкн дүнь йосндан залуһии бәәдл >һарад, өсәд, бад.м- шад бәәҗ.

— Би хойр җнләс иааран хөд хәрүлҗәнәв, -- болж. арвта Эрнҗән ахдан бийән магтв.

Окан өрчдк хойр медаль үзәд, Эриҗән, хумсаи зуусн мне мст, тагчг болҗ одв. Дәкәд, әмтнә шууга невчк номһрулчкад, ахпинь чикнд арһул шимлдв:

—Ока, негинь нанд өгнчи?

—Ю?

—Тер медалинь-..

Ока хәрүднь дүүһиннь толһа илв. Түүиә үсн, бас Окан бнчкндклә әдл, шүрүн, зараи хатханчг кевтә, ииг-

ән-тннгән сөрсәлднә.

Бадм өрк-бүләрн ирв. Ик Буурлас Атнан Баклан хойр көвүтәһән ирцхәв. Хоша бәәсн улс хурцхав. Горо­ довиков Ивана гер байр, шуугаһар дүүрв. Энүнд Ока нк һашута зәңг соңсв: эмчәс эм авч ууһад, эрт хәрж одсн Салынов Маглин, тер эмдән хордад, ик зовлң эдләд, муультаһар үкҗ. Түүнә эк, эцк ирәд, эрүл-дорул, амулң-менд үлдсн Окаг үзәд, усн-цасн һашудҗ уульцхав. Наадк күүтрмүдәс хәрсн көвүд бас тиим зөвүртәһәр, зуурдар үкцхәсн болҗ һарв.

Ока сар хонгтан гертән бәәһәД, хаша-хаалһан ясад, нег хаҗукшан далҗисн му герән, !һурвн бахнар дөң өгч тулад, нань чигн ю-бис кежәһәд, цааранднь көдлмшин эв-арһ хәәх болҗ һарвОда терүнд урдклаһан әдл, баячудт, аду өскәчнрт заргдх, мухла болх санан уга.

Чиигтә Эльмт салан цаад хаҗуд бәәсн Дурноселовк селә орад, һазрай нәәмәдлсн Дубяга тал одхасн урд, Ока Соколовин тал ирв...

Ульяна хальмг көвүг үзәд, һарһсн экләнь әдл, өрчдән шахад, халхаснь селн үмсәд, нульмс асхрулв.

—Ока, чамаг иигҗ үзхмн бәәҗлмн.

—Михаил Кабакович көдлмштән йовну? — гиж Городовиков, герин эзн күүкд күн яһад уульҗахинь та-

аҗ медәд, үүриннь тускар сурх седвәрән соляд, Пашан эцкин тускар соньмсв.

Э, көдлмштән, — болад Ульяна, толһадан аль*

чур бооҗ сахньв. — Михаилиг би дуудчкнав. Минь ода күрч ирх.

182

гән одад ю-бийстнь нөкд болна.

Ульяна адһмта һарч одв. Урднь сәәхп зүстә-зүрктә, толһа деорән тоһшлҗ боосн нигт шар үстә, дүүрң чирәтә. чаңһ-чиирг Ульяна ода үснь буурлтад, шицгрәд, шанань хавчгдад, өмн шүдднь уиад, йоста эмгн болҗ одж. Гср дотркинь эргүләд хәләхл^, девсх-дсрлх тоотас. талдан өлг-эд уга. Хойр терзин хоорнд, баһ цагиннь гсрч кевтә, хөрн җил хооран цокулсн зург өлгәтә бәәпә. Долата-иәәмтә Паша, эк эцк хойриннь дупд, стулас көлән унжулад, өвдг деерән 1һаран тәвсн, ик чиигдсн сууна-

” Соколов 'һазаһас орҗ ирәд, хальмг хазг көвүг теврәд, орсин йосар, һурв дәкҗ үмсв.

—О, Ока, йоста залу болҗч! —. гиж, гсрин эзн күңкнв. — Ода өрк өндәлһх кергтә.

—Өрк өндәлһхәсн урд, һазран Богун Лекодимозичәс хәрү авхар бәәнәв, — болҗ Ока инәв.

—Э-э, дү көвүн, чамд Дубяга һазричн хәрү өгшго!

—Соколов урдк кевтән өргн далта-ээмтә, күрз сахлта, болв нурһнь бөгчйһәд, кудр нудрмснь эцәд, күзүнь нәр-

дәд, цогцнь сүлдрлҗ одҗ.

— Юңгад, Михаил Кабакович? — гиҗ Ока алма-

тана күүтрин сотник Мечитовла толһаһан холвад, мел даңгин хамдан әрк ууснь үзгдәд бәәв, — болҗ Соколов цәәлһв. — Дәкәд, зәңгнь, Дубяга чини һазриг мөңкинд эзлх болж гинә.

—Тиим юмн хама бәәх билә. Би хазгв, һазр мини.

—Урднь чини билә, ода Богуна болҗана.

—Нанд бооца кесн атамана тиизтә цаасн бәәнә.

—Цаасн кеер одхд кергтэ болхас бит, бичэтэ тоо-

тнь үнән барсн цаг энчн.

— Атамана тииз яахмб? — болҗ Ока, һазринь негл эн Соколов авсн кевтэ, халурхад ирв.

— Атамана тииз? — Михаил Кабакович хазг көвүнүр хәләһәд, баахн зуур мөнт төгрг нүдинь ширтжэһәд, инәмсклҗ келв. — Ока, дөрвн җилд цергт йовад ирвч. Эн цагин эргцд тегәд чамд төрүц ухан нсмгдсн угайи?

183

— Эцк, үгән болһаҗ ксл, — гиҗ Ульяна залуһац хөрв. Түүнд көвүнәннь өөрхн үүриг 1һундах седкл тө-

рүц уга.

~ Михаил Кабаковичнн кслсп зөвтә, — болҗ Ока төвкнв. Дөрвн җнлин туршарт үзсн тоот: басмж, дөөглт, түрү-зүдү хамган кслхлә, Чиигтә Эльмт сала һашун нульмсар дүүрх.

— Зөвтә уг кслҗәнәч, Ока, — гиҗ Соколов Городавнковнн далар ээлттәһәр цокв. — Эн йосн, эндрк бәәдл — уларн өмкрҗәнә. ЦаЪранднь олн-эмтн теснә гидг берк. Әмтн тссхәр чигн бәәхш. «Цусн асхрсн воскресе-

нә» тускар соңслч?

— Уга. Бидн Польшт бәәсн, манас Әрәсәд болен тоотыг цугтнь нуудг билә. Болв үнинь келхлә, Полыпт

һәд, теднә татсн буцлһиг манар, хазгудар дарлһ келгв.

— Ока, энчн келн-әмтн хоорнд болҗах цүүгән биш. Тиигтлән чини эцк Иван бидн хойр нег-негнләһән керлддг билү? Уга, бидн ах-дүүһинәр бәәләвидн, хоорндан дөң болдг биләвидн, — гиҗ Соколов цәәлһв. — Меди­

аду өскәчәс әәһәд, харссн уга билә.

— Меднәв, танас биш минй эцкиг үктлнь гүвдх би­ лэ. Та маляһинь булаҗ авад, йшинь хуһлҗ хайлат.

— Хаана йосн, арһта болхла, келн-әмтн хоорнднь, нохас кевтә. түкрх саната. Зуг әмтиг меклнә гидг — күчр төр. Хойр җил хооран Петербургин көдлмшчнр, хаанд итксн төләдән, күчр, түрү бәәдл-бәрцэн түүнд күргҗ медүлхәр цаас бичәд, Гапбн гидг гелң толһачта, Үвлин өргәһүр одхла, Николай Хойрдгч тедниг өм- н.эснь цергтә тосад, халһ эклҗ. Түүнд дала әмтн һару болҗ, — гиҗ Михаил Кабакович цәәлһв. — Терүнәс авн ода хойр җилин туршарт бүкл Әрәсә, хәәснд буслһсн халуи уснла әдл, үүмәтә бәәнә.

Городовиков эн медәтә, наснаннь туршарт бәәхтә улст заргдлһнас көлтә, нурһнь бөгчисн, болв орн-нутгт болҗах үүлдвриг, дөрвн дундур җилдән хазг цергт йовад, дала һазр кедәд ирсн бийәснь кесг холваднь сә.әнәр болн тодрхаһар медснднь бахтад, аш сүүлднь, бичкн цагиннь үр Пашан тускар сурв.

184

— Павел ода Сулин гпдг балһснд көдлжәнә. Дарударунь бнчг бичнэ, — гиж. Соколов хору өгв. — Петер­ бург, Москвад буцлһн болхд, тедн бас стами кеж. Зут теднэ өмнәс хазгуд дәврлһ кеһәд, кссгинь маляһар шавтаһад, хөрәд һар-улсинь түүрмд суулһж.

— Паша бәрәнд эс бәргдҗий? — болҗ Ока адһж

сурв.

— Бурхн тус болад, мана көвүк маляи шавла чигн, түүрмин бәрәнд чигн эс харһҗ, — гиҗ Ульяна Марков­

на байсж цәәлһв.

— Бурхн тус болад биш, Павел тер өдр талдан һазр орсн учрар гүрмәс гетлж, — болж, Михаил Кабаковт уурлв. — Чини бурхн кезә, кенд тусан халдаж.ала.

— Деедс минь, — гичкәд, Ульяна хурһдан ниилүлж. бәрәд, деер теңгрт бәәх ик күчтә чидләс әәсн бәәдлтәһәр, адһж, кесг дәкҗ кирслв.— О, бурхд, хәләсн көвүһим хамг тоот килнцәснь гетлгҗ, мөңкинд тус болтн.

Ока Соколовта зөвәрт күүндәд, Ульяна хМарковнан самоварт чансн цә ууһад, теднәһәс һархар седв.

— Дубяга чини һазриг дөрвн җилдән хәәр-бәәр угаһар эдләд, цуг шиминь көкҗ авад, йоста кулак болв, — гиҗ Михаил Кабакович, үүднүр темцсн Городовиковиг зогсав- — Түүг ода хоосн һарар авхд күчр. Күүндсң цагтан болһаҗ, сагар күүнд.

— Миша-ах, сүв-селвгдтн ханҗанав, — болад, Ока, герин эзиг нер-усарнь нерәдл уга, бичкндкләһән әдл, зуг нерәрнь келәд, ээлтәһәр ханлтан өргв-

Дурноселовкин -дорд захдк Дубягин герүр Городови­ ков ирхлә, урднь түүнә өрк-бүл бәә.дг маштг шавр гертнь нилх туһлмуд мөөрлдсн соңсгдв. Шавр герәс хажукшан тавн эрстә, өндр модн гер, зорһсна үнрәр каңкнж, дүңгәнә. Шар харһаһар кесн герин үүдинь цокхла, цааһаснь герин эзнә дун соңсгдв:

— Ортн, ортн, Шаркин Мечитович.

Хазг көвүн үүдинь эре татад орад ирхлә, Дубяга, түрүләд шулм үзсн кевтә, сүрдҗ ормаһад, дарунъ бпнән һартан авад, җөөлнәр инәж,,.сахньв:

—- Ока... Иванович! О, яһсн әвртә залу болсмт!

— Мендвт, Богун Лекодимович, — гиж Городовиков

,герин эзнүр 'һаран су.ңһв.

— Мендвт, мендвт, Ока Иванович. Уралан һартн,

уралан һартн.

'Окаг урднь негчн күн нер-усарнь келәд уга бплә, учр

185

тиим болсар, «Ока Иванович» гисн үгмүд, Городовиковин'чинринь немсн болад, нег мөслсн шиидвртнь омг өгв, Ока герин эзнә заасн стулд сууһад, көлән көл деерәи кирслҗ тәвәд, агчмин зуур хора дотркиг хурц һәрд хәләцәрн харвад, Михаил Соколовин келсиг йосндан иткв: Дубяга дөрвн җилин хоорнд хамгин бәәхтә кулакд хүв-

рҗ.

— Таниг ирсиг, Ока Иванович, соңслав. Одад мендитн сурхар седхлә, күзүндән зүүсн хәмүдм дегд күнд бо­ лад, өөд өндәлһхш. — Дубяга цаад хораһурн адһҗ орад, төмр авдр җиңнүлҗ секәд, шилтә әрк авч ирәд стол дсертәвб.

Ока герин эзиг яһдгчн гиһәд, түүнә сахньсн сахньлһар һәәхмҗ кеһәд, тагчг сууна.

— Мал экләд төлән өгчәнә. Гергм, күүкдм цуһар кеер йовна, — гиҗ Дубяга цәәлһв. — Көвүн үрн уга гидг — теңгрин засг бәәсн сәнҗБаячудла әдл, хаҗуһас кү авч зархшв, үкрмүд, хөөдән эврсән хәрүлнәв, һазран басэврән хаһлнав, тәрәһән эврән тәрнәв, буудяһан эврән хуранав. Мел эврән, эврән, эврән. — Дубяга тәвен хөвдән дегд һундхларн, уульн алдад бәәнә.—Герәр дүүрң баавһармуд бәәнә, теднәс төрүц тус уга... баавһармуд—баав- һармуд мөн. Яармд одад яргхла теднд олзта, герин көдлмшт болхла... Не, Ока Иванович, тана эрүл-менд йовад ирсиг йөрәһәд эдлчкхмн. Эс гиҗ тер Салыновин көвүн... ямаран сәәхн көвүн билә. •. гемтә хәрҗ ирәд өңгрҗ одва... Ока Иванович, танас юуһинь нуухв, би түүнд ик күүкән өгх саната биләв... Мана Дуньк түүнд эврән дурта билә-.. Нанд, хөвдән, орс, хальмг гиснь йил- 'һл уга. •. Зуг көл-һарнь бүтн, кеерин көдлмшт чидлән нөл уга көдлҗ чадх күн болтха... Не, Ока Иванович, эдлчкий...

Городовиков, чирктә әркиг авад, зүн һариннь нерго хурһарн шүүсләд, өөдән нарнур, ургшан һазрур, булңгур бурхнур һурв цацчкад, чиркиг хәрү стол деер тәвчкв. Тер хоорнд эврәннь чирктә әркиг хооларн кечксн герин эзн алң болж, сурв: -

— Ока Иванович, та хазг болсндан му муҗгла эркуухар седҗәдго болвзат?

—Эс эдлҗ дассн хотм, — болҗ Городовиков цәәлһв.

—Кемр таниг буру эс гихлә, би бас негиг дарулчкнав. — Дубяга, Окан хәрү күләлго, саван дәкнәс әркәр дүүргәд, урдк ксвтән, хоолурн һолд-һолд гиһәд гүүлгчкв.

186

Хойр чирк әркәс умснь халсн гсрин эзн, генткн әвртә тоолвр зүүһәд, Городовиковин чирә тал, сарсхр нигг сахлан зөрүләд, моһлцг улан хамран хурһарн мааҗад,

тачкнҗ инәв:

—Ока Иванович, биди элгн-садн болхми болвзавидн, а? Нанд зурһан күүкн бәәнә, цуһари хәрд һарх наста. Дуртаһннь шүүҗәһәд ав. Зөвтәв гихләчнь, нам тер а рви дөрвтә Марфуша-сәәхләһән хармлхшив!

— Богун Лекодимович, нанд эврәнм кслсн күүкн бәәнә, — болҗ Ока, тиигхд Ик Буурлд үзсн күүкән санж, «тср күүкнг эрк биш хәәҗ олх кергтә» гиж дотоаи батар шиидәд, Дубягинә зогслтан уга буржах үгмүдәс мусг ннәв.

Орҗ нрснәсн авн халта бәәдлтә суух хазг көвүн инәхлә, гернн эзн, бас нег чирк әрк кеһәд уучкад, улм ил үгтә болв.

— Зурһан җил дараһар гергм күүкд һарһв, — гиж Богун дәкнәс эклв. — Көвү һарһ гиИәд ээрәд ядчкув. Нам Платовскд бЗәсн чонҗд одад, протоиерей-батюшкд үзүлсн бийнь тус болен уга. Мини керлдлһн чацһ болад, Степанида дәкҗ үр һарһдган уурва-..

Городовиков эн сам1һа амта кулакин келвр зогсахар, нрсн кергән цәәлһв:

— Богун Лекодимович, би танла һазриннь тускар күүндхәр ирләв.

«һазр» гисн үгәс Дубяга, түрүләд келнь ээдрҗәһәд, дәкәд бийән һартан авад, ормаҗ сурв:

—Юн һазрин тускар?

—Эврәннь .

Богун нигт сахлан улм өргәд, улан хамран хәәр-бәәр угаһар хумха хурһарн мааж,ж.а1һад, чочаж, сурв;

— Петр Аркадьевичин ниднин ноябрь сард һарһсн йосна тускар соңслч?

—Тертн кемб? — болж, Ока алң болв.

—Э-э, Петр Аркадьевич — әвртә күн! Тер, кесг зун җилин туршарт мухлад бәәсн орс мужгин сә хәәҗәх,

күнд толһа!..

«Орнд кевтсн өвгнәс —'орчлң кедси көвүи» гиж, хальмгуд келнә. Дөрвн җил давудан хазг цергт цергләд ирсн Городовиков Михаил Кабаковичин болн ода эн Богун Лекодимовичин келсн тоотыг соңсад, улм-улм өврмж, кенә: һазртан суусн орс муҗгуд, һазр кедсн хазгас

187

медрлнь даву, соңсхврнь ик, орн-нутгт үүдҗәх хүврлтиг сәәнәр меддг болҗ һарчана.

Окад ода прҗ медгдҗәнә: сотник, вахмистр, урядник эдн хазгудыг казармд онц бород, хажуһин улсла бича күүндтн гнҗ закад, ног үлү Янов балһсна көддлмшчнр буцлһ татснд, түүг дархар илгохлорн, көдлмшч улсиг нохаһас дор санад, комсндантск часин хөөн.үзгдхлә, сөрлһ кехлә хаҗ алтн гцж, закдг било. Городовиков бичнь түрүләд баһ урядник, докод ах урядник болхларн тер, ншнкон нрсн хазг көвүдт мөр довтлулдг, чашк чавчдг, җид чнчдг. бу хадг эрдм дасхдг било. Әрәсәд иим икхуврлт Нарад боосн учрар, үлмәдән бәәсн ПольшИн эмтн үүмә татхла, түүг өршәңгү уга'Ьар дарсмн бәәҗ.

— Богун Лекодимович, та мини сурврт хәрү өгсн угат? — гиҗ Ока бурҗасн герин эзнэс, тер күнь юн күүһинь медхәр, некҗ сурв.

— Петр Аркадьевич гиен — Әрәсән Министрмүдин Советин ахлач Столыпин. Тер һарһсн йосндан келжәнә: һазриг оларн олзлхмн биш, крестьянин болһна һарт өгхмн гиҗәнә. Нам манд, муҗгудт, дөң күргхәр, «Кре­ стьянок банк» сексн бәәнә. Би тёр банкас далдар мвңг авад, дурта һазран хулдҗ авч чадҗанав,—гиҗ Дубяга цәәлһв.

— Тиим болхла, тер банкасн далдар мөңг өгйәләд һазр хулдҗ автн, — бөлҗ Городовиков герин эзнд сүвселвг өгв.

- — Ока, чи мини келсиг иткҗәх бәәдл угач, — гичкәд, Богун босад, шүтәнә цаад бийәс, тевкрлж эвксн га­ зет авч ирәд, хазг көвүнә өмн стол деер делгв- -- Энүг умшлч, тииклә ода һазр чиниг, аль миниг сәәнәр йилһж

медхч.

Урднь «Ока Иванович», «та» гиһәд һульдрҗасн Ду­ бяга, «һазр» гиснә хөөн «чи», «Ока» гидгт орснд һундад биш, герин эзнә сүүлин үгмүдәс Городовиков уурлад, столын өнцгт түшәд босхла, түүнә бор өрмгиннь өвр секгдәд, көкрңгү өңгтә мундириннь өрчд «Шунмһа төләдән» «Мергн хадг төләдән» гидг хойр медаль гйлв-далв гйһәд одв. Түүг үзсн Богун, иим ачллһ зүүһәд нрсн хазгла эвдрлдҗ болшгог медәд, дәкәд зуһудхар седхләнь, Ока нег мөслҗ чашкин мөргәр толһаһарнь цокҗах мет, төм-төм келв:

— Богун Лекодимович, хазгин һазриг кенчн күн. бу-

188