3. O’tkazgich marka va o’lchami; ikki tomonlama izolyatsiya qalinligi

0,21 mm bo’lgan PELBO markalio’tkazgich o'rniga , ikkita tomonlama izolyasiyali qalinligi 0,11 mm bo'lgan PEV-2 markali o’tkazgichga almashtirish. Izolyatsiyasiz o'tkazgichning diametri 1,45 mm ga, izolyatsiya qilingan o'tkazgichning diametri esa 1,56 mm gacha kattalashgan edi.

Pazda joylashtirilgan o'tkazgichlar sonining kamayishi va paz izolyatsiyasining pasayishi hisobiga izolyatsiya qilingan simning diametrini biroz ko'tarish juda qulay.

Modernizatsiya natijasida pazni to'ldirish koeffitsienti 0,38 gacha oshdi va uning zavod versiyasidagi pazni to'ldirish koeffitsientiga nisbati

0,38 / 0,29 = 1,31 ga teng bo'ldi.

4.1 jadval buyicha ushbu koeffitsientlarning nisbati nominal quvvatning o'sishi 22% ni tashkil etadi, ya'ni modernizatsiya qilish natijasida elektr motorining quvvati 17 kW bo'lishi kerak.

№4 amaliy mashg'ulot.

Elektrodvigatelni boshqa kuchlanishda qayta hisoblash.

127/220 V kuchlanishli elektrodvigatelni 380/220 V kuchlanishda qayta hisoblash.

Dvigatelning cho'lg’am parametrlari jadvalda keltirilgan.

Cho’lg’am turi	Ikki qatlamli
Pazdagi effiktiv o’tkazgichlar soni wEP1	20
Parallel shoxobchalar soni a1	2
Effektiv o’tkazgichdagi elementar o'tkazgichlar soni	1
Pazdagi o'tkazgichlarning umumiy soni wn1	40
Izolyatsiyasiz elementar o'tkazgichning diametri de1, mm	1,30
Elementar o'tkazgichning kesim yuzasi qe1, mm2	1,327
O'tkazgich markasi	PELBO
Ikki tomonlama izolyatsiya qalinligi Δ , mm	0,21
Izolyatsiyalangan elementar o'tkazgichning diametri dEP, mm	1,51

Hisoblash

1. Cho’lg’am sxemasi va effektiv o’tkazgichdagi elementar o'tkazgichlar sonini saqlagan holda pazdagi effektiv o’tkazgichlar soni.

w_{EP1 yangi} = w _EP1 ∙ U_f1yangi / U_f1 = 20 ∙ 380 / 220 = 34,6.

Topilgan qiymatni 34 deb yaxlitlab olamiz.

2.Ayni paytda effektiv o’tkazgich hisoblanadigan elementar o'tkazgichning kesim yuzasi (izolyatsiyasiz).

q_e1yangi = q_e1∙ U_f1 / U_f1yangi = 1,327 ∙ 220/380 = 34,6 mm².

3. Izolyatsiyasi yo’q elementar o'tkazgichning diametri.

d_e1yangi = 1.13 ∙ = 1.00 mm.

4. O'tkazgich markasini saqlagan holda izolyatsiyalangan o'tkazgichning diametri.

d_EP1yangi = d_e1yangi + Δ = 1,00 + 0,21 = 1,21 mm.

O'tkazgich diametrining ko’rsatilgan qiymatdan kamayishi o'tkazgich to'ldirish koeffitsientining quyidagicha pasayishiga sabab bo'ladi:

f_n^'''=(π /4) ∙ (d_e1 / d_EP1)² = (π / 4) ∙ (1,30 / 1,51)² = 0,58.

f_r.n^'''= (π /4) ∙ (d_e1yangi / d_EP1yangi)² = (π /4) ∙ (1.00 / 1.21)² = 0,54.

Pazda joylashgan o’tkazgich sonining ko'payishi tufayli bir vaqtning o’zida o'tkazgich to'ldirish koeffitsientining kamayishi, cho’lg’amni joylashtirishda o'tkazgich izolyatsiyasiga shikast etkazishi mumkin. Shuning uchun yupqa izolyatsiyalangan boshqa markadagi o’tkazgichlardan foydalaniladi yoki elektr mustahkamligi yuqori bo’lgan yupqa materiallar paz izolyasiyasi va qistirmalar sifatida ishlatiladi.

Agar ushbu choralarni amalga oshirishning imkoni bo'lmasa, cho’lg’am ma'lumotlarini o'zgartirish maqsadga muvofiqdir, ya'ni effektiv o’tkazgichni elementar o’tkazgichga bo’lmagan xolda ikkita shaxobcha o’rniga bittasidan foydalaniladi. Bu holda o’tkazgichning kesim yuzasi quyidagicha bo’ladi.

q_e1yangii = 1,54 mm².

5. Izolyatsiyasiz o'tkazgichning diametri.

d_e1yangi = 1,13 ∙ = 1,41 mm.

Izolyatsiyasiz o'tkazgich diametrini eng yaqin bo’lgan standart diametr 1,40 mm ga teng deb qabul qilamiz.

6. O'tkazgich to'ldirish koeffitsienti.

f_r.n'''= (π /4) ∙ (1,40 / 1,61)² = 0,595.

Shunday qilib, bitta shaxobchali cho’lg’amga o’zgartirilganda, paz to'ldirish koeffitsienti deyarli saqlanib qoladi va tabiiyki, elektr motorning foydali quvvati o'zgarmaydi.

№5 amaliy mashg'ulot.

Elektr motorni boshqa aylanish chastotasida qayta hisoblash

Aylanish tezligi 1500 ayl/min bo’lgan elektr motorni 3000 ayl/min aylanish tezligida qayta hisoblash.

Elektr motorining texnik ma'lumotlari.

Quvvat P, kW	4,5
Kuchlanish U, V	220 / 380
Tok I, A	16 / 9,3
Aylanish tezligi (sinxron) ns, ayl/min	1500
Вид исполнения	Himoyalangan

O'lchov ma'lumotlari

-stator

Magnit o’zakning ichki diametri D1 mm	152
O’zakning umumiy uzunligi l1, mm	120
Ventilasion kanallari soni nk	2
Ventilasion kanallarning kengligi bk mm	10
Po’lat bilan to'ldirish koeffitsienti (qatlamlararo lak izolyatsiyasi, qalinligi 0,5 mm) ks1	0,93
Pazlar soni Z1	36
Yarmo balandligi ha1, mm	25
Cho’lg’am turi	Ikki qatlamli
Pazlardagi effiktiv o’kazgichlar soni wEO’1	32
Effiktiv o’kazgichdagi effiktiv o’kazgich n1	2
fazada parallel o’ramlar soni a1	1
Elementar o'tkazuvchning diametri d1 mm	1,16
Elementar o'tkazuvchning kesim yuzazi qe1, mm 2	1,057
Pazdagi Elementar o'tkazuvchning kesim yuzazi qef1, mm2	2,11

- rotor

Rotorning tashqi diametri D2, mm	151,2
Rotorning umumiy uzunligi l2, mm	120
Val diametri dv, mm	45
Tishlarning soni Z2	28
Yarmo balandligi ha2, mm	30
Rotor	Qisqa tutashgan

Hisoblash.

1.Qutb va pazlar sonini tekshiring:

≠	28 ≠ 36
≠ 0.5	28 ≠ 18
≠ 2	28 ≠ 72
≠ 6pk	28 ≠ 6; 12; 18; 24; 30
≠ 6pk+ 2p	28 ≠ 8; 14; 20; 26; 32
≠ ± p	28 ≠ 35; 37
≠ +2p	28 ≠ 38
≠ ± p	28 ≠ 17; 19
≠ 2 p	28 ≠ 74
≠ 6pk+ 1	28 ≠ 5; 7…23; 25; 29; 31
≠ 6pk±( 2p± 1)	28 ≠…21; 23; 25; 27; 29; 31; 33

Qutblar sonining o'zgarishi rotorning yopishishi va siqilishiga shuningdek, elektrodvigatelning yuqori shovqin bilan ishlashiga olib kelmaydi.

Rotorni aylanma tezligi;

= = (3,14 ∙ 151,2 ∙ 3000) / (60 ∙ 100) = 23.8 m / sek.

Chegaradan ancha past bo'ladi.

3. Val uchining mustaxkamligi.

5.1 rasmga muvofiq, val diametrining 45 mm gacha bo'lgan qismi mustahkamlik talablariga mos keladi.

4. Qutblar soni;

2p _yangi = 6000 / n_s.yangi = 6000/3000 = 2.

5. Qutb bo'linmasi;

τ_1yangi = πD ₁ / 2p_yangii = (3,14 ∙ 152) / 2 = 23.9 mm.

6. Stator po'lat paketining aktiv uzunligi;

l_po’l1 = k_c1 (l₁ - n_k1 ∙ b_k1) = 0,93∙ (120 - 2 ∙ 1) = 93 mm.

7. Rotor po'lat paketining aktiv uzunligi;

l _po’l2 = k_c2 l₂= 0,93 ∙ 120 = 112 mm.

8. Statorning faza cho’lg’ami va qutbiga to’g’ri keladigan pazlar soni.

q₁ = Z₁ / (3 ∙ 2 p_yangii) = 36 / (3 ∙ 2) = 6.

9. Stator cho’lg’ami ikki qatlamliligi saqlanib qoladi, qadamlarni kamaytirish koeffisiyenti β = 0,7 deb hisoblanadi.

10. Stator cho’lg’am qadami

Y_p1n = βZ₁ /2p_yangi = 0.7 ∙ 36 / 2 = 12.6

Stator cho’lg’amining cho’lg’am koeffitsienti 2.3 jadvaldan (k_1yangi) = 0,853.

12. Cho’lg’am turi saqlangan holda pazdagi effektiv o’kazgichlar soni .

w_{EP1 yangi} = w _EP1∙ p_yangi / p = 32 ∙ 1/2 = 16.

13. Havo oralig’dagi induksiya.

= = = 0,61 Тl.

14. Stator yarmosidagi induksiya;

B_a1yangi = 0,55 = 0,55 ∙ 0,61 ∙ ∙ ∙ = 2,60 Tl.

15. Rotordagi induksiya;

B_{a2 yangi} = 0,55 = 0,55· 0,61· = 1,80 Tl.

16. Stator yarmosidagi induksiya ruxsat etilgan maksimal qiymatdan oshib ketsa, kamaytirish kerak. Rotordagi induksiya ruxsat etlgan chegarada. Stator tishlaridagi induksiya tekshirilmaydi, chunki qutb sonini o'zgartirilishi uning qiymatiga ta'sir qilmaydi.

17. Stator yarmosidagi induksiya 1.60 Tl.deb olimiz. Bu qiymatda qayta hisoblab chiqamiz.

w_EP1yangi = 16 · 2,6 / 1,6 = 26.

18. Effektiv o’kazgichning kesim yuzasi;

q_E1yangi = q_ef1 w_EP1 / w_EP1yangi = 2,11∙ 32 / 26 = 2,59 mm².

19. Effektiv o’kazgichdagi elementar o'tkazgichlar soni n_1yangi = n₁ da saqlanadi.

20. Elementar o'tkazgichning kesim yuzasi;

q_{e1 yangi} = q_{ef1 yangi} / n_1yangi = 2,59 / 2 = 1,30 mm².

21. Elementar o'tkazgichning diametri;

d_{e1 yangi} = 1,13 = 1,13 = 1.29 mm.

22. Toki zichligi 4,4 A / mm² zavod ko’rsatkichini saqlagan holda, faza toki:

I_F1N = j_1yangii q_{e1 yangi} n_1yangi = 4,4 ∙ 1,3 ∙ 2 = 11,7 A.

23. Dvigatelning taxminiy quvvati;

P'_yangi= 3I_f1yangiU_f1 / 1000 = (3 ∙ 11,7 ∙ 220) / 1000 = 7.7 kV∙A

24. jadval 2.4 ga binoan cosφ = 0,89 va η = 0,87 elektr dvigatelining nominal quvvati;

= = 7,7 ∙ 0,89 ∙ 0,87 = 6,0 кW.

№6 amaliy mashg'ulot.

Umumiy maqsadli uch fazali faza rotorli asinxron motor quyidagi ma'lumotlarga ega: Nominal kuchlanish U_N = 220 V; stator cho’lg’amining ulanish sxemasi - "uchburchak"; stator va rotor faza cho’lg’amlarining o’ramlar soni w₁ = 192 va w₂ = 36;

cho’lg’am koeffitsientlari k₁ = 0,932 va k₂ = 0,955; faza cho’lg’amlaridagi aktiv va induktiv qarshilik. r₁ = 0,46 Om, r₂ = 0,02 Om, x₁ = 2,24 Om, x₂ = 0,08 Om; juft qutblar soni p = 3.

Quyidagilarni aniqlash kerak:

1) rotorli qo’zg’almas bo’lgan faza rotorli asinxron motorni ishga tushirishdagi stator toki I_1N va rotor toki I_2N, aylantiruvchi moment M_N va quvvat koeffisienti ;

 2) Sirpanish s = 3% dagi stator I₁ va rotor I₂ toki , elektromagnit moment M_EM ;

3) Rotor zanjiriga qo'shimcha qarshiliklar r _qo'sh kiritilganda ishga tushirish momenti M_i.t va toki I_i,t maksimal moment M_max ;

 4) r _qo'sh = 0 shartdagi maksimal moment va kritik sirpanishni aniqlash. (salt ishlash tokini e'tiborga olmaymiz).

Yechish;

Motorning transformatsiyalash koeffisienti;

k_E = (k_o1 · w₁ ) / (k_o2 · w₂) = ( 0,932 · 192 ) / ( 0,955 · 36 ) = 5,2.

k_I = ( m₁ · k_o1 · w₁) /( m₂ · k_o2 · w₂ ) = ( 3·0,932 ·192 ) / (3 ·0,955·36 ) = 5,2.

Qisqa tutashuv qarshiligi va uning tashkil etuvchilari;

r'₂= k_E k_I r₂ = 5,2 5,2 0,02 = 0,54 Ом.

x'₂= k_E k_I x₂ = 5,2 5,2 0,08 = 2,16 Ом.

r_k = r₁ + r'₂ = 0,46+0,54 = 1,0 Ом .

x_k = x₁ + x'₂ = 2,24+2,16 = 4,4 Ом .

Z_k = = = 4,51 Ом .

1. Rotorli qo’zg’almas bo’lgan faza rotorli asinxron motor ishga tushirilganda transformator sifatida ishlashini ko'rib chiqamiz.

Stator va rotor cho’lg’amlaridagi ishga tushirish toki;

I_1N = U_N / Z_k = U_1f / Z_k = 220 / 4,51 = 48,8 A.

I_2N = I_1N k_I = 48,8 5,2 = 254 А.

Stator magnit maydonining sinxron aylanish tezligini;

n₁ = 60 · f₁ / p = 60 · 50 / 3 = 1000 ayl/min

Motorning ishga tushirish momenti;

M_i.t = = = 37,1 Н м. yoki

M_i.t = = = 37,1 Н м.

Ishga tushirishda quvvat koeffisienti;

= = = 0,222

Sirpanish s = 3% dagi motorning ish rejimlari. Motorning qisqa tutashuv qarshiliklari;

r_k = r₁ + r'₂ = =0,46 =18,4 Ом.

= = = 2,24 + 5,2 5,2 0,08 = 4,4 Ом.

= = = 18,9 Ом.

Stator va rotor cho’lg’amlaridagi tok;

= = 220/18,9 = 11,6 A. = =11,6 5,2 = 60,5 A.

Elektromagnit moment;

3. s_k = (r₂'+ r'_2qo'sh) / x_k = 1 ifoda r₂'+ r'_2qo'sh = x_k ifodaga teng kuchli bulganda ishga tushirish momenti M_п maksimal qiymatga erishadi;

Qo'shimcha qarshiliklar;

= - = 4,4-0,54 = 3,86 Ом. = = = 0,143 Ом.

Rotor zanjiriga qo'shimcha qarshilik kiritilgandagi ishga tushirish toki;

= = = 33,6 A.

= =33,6 5,2 = 175 A.

Rotor zanjiriga qo'shimcha qarshilik kiritilgandagi ishga tushirish momenti;

= = = 142 Н м. ёки

= = = 142 Н м.

Rotor zanjiriga qo'shimcha qarshilik kiritilganda ishga tushirishdagi quvvat koeffisienti;

= = = = 0,742

Rotor zanjiriga qo'shimcha qarshilik kiritilganda motorning ishga tushirish momenti 3,82 barobar oshdi, ishga tushirish toki esa 1,45 marta kamaydi.

4. r _qo'sh = 0 shartdagi motorning kritik sirpanishi.

= = = 0,1223 yoki = = 0,1227.

r _qo'sh = 0 shartdagi maksimal elektromagnit moment.

= = = 142 N m.

№7 amaliy mashg'ulot.

Parallel qo’zg'otishli o’zgarmas tok generatorining parametrlari quyidagi jadvalda keltirilgan: nominal quvvat P_NG va kuchlanish U_NG, qo’zg'otish toki i_NG , 15 ° S temperaturada yakor cho’lg’ami qarshiligi, aylanish chastotasi, foydali ish koeffisienti η. Hisoblashda yakor reaktsiyasini e'tiborga olmaymiz va mashinaning qo’zg'otish toki o’zgarmas deb hisoblaymiz.

Jadval

PNG kW	UNG ,V	iNG ,A	nNG ayl/min	η, %	RND Om	PND kW	UND, V
11	115	2	800	83	0,05	10	110

Quyidagilarni aniqlash kerak:

- Nominal yuklamada generator va dvigatel ish rejimlarida foydali ish koeffitsienti tengligini hisobga olgan holda, ushbu mashinani dvigatel rejimida aylanish tezligini aniqlang, dvigatel klemmalaridagi kuchlanish va nominal quvvati 5.9-jadvalda keltirilgan;

- nominal yuklama rejimidan salt ishlash rejimiga o'tish paytidagi aylanish chastotasi o'zgarishini aniqlash (salt ishlash rejimidagi yakor toki e'tiborga olinmaydi);

- Agar yakor chulg’amiga berilayotgan kuchlanish 0,8 U_N gacha pasaygan bo’lsa va tormoz momenti, motor quvvati o’zgarmas bo’lganda, dvigatelning aylanish chastotasi qanday o'zgarishini aniqlash;

Yechish;

1. Mashinaning nominal toki;

 generator rejimida;

I_ng = P_ng / U_ng = 11000/ 115 =95,65 A.

motor rejimida;

I_nd = P_nd / ( U_nd · η ) = 10000 / 110 · 0,83 =109,53 A.

Yakor chulg’amidagi tok;

generator rejimida;

I_{ya ng} = I_ng + i_ng = 95,65 + 2 = 97,65 A.

motor rejimida;

I_yand = I_nd - i_nd = 109,53 – 2 = 107,53 A.

shartga ko’ra qo'zg'atish toki o'zgarishsiz qoladi, i_ng = i_nd = 2 A

Nominal yuklamada yakor chulg’amidagi EYuK;

generator rejimida;

E_ng = U_ng + I_{ya ng} · R_{ya 15°} + ΔU_Щ = 115 + 97,65 · 0,062 + 2 = 123,0 B.

motor rejimida;

E_nd = U_nd + I_{ya nd} · R_{ya 75°} - ΔU_Щ = 110 + 107,53 · 0,0622 - 2 = 101,3 B.

75 ° C dagi yakor cho’lg’am qarshiligi;

R_{ya 75°} = R_{ya 15°} (235+75) / (235+15) = 0,05 ⋅ 1,24 = 0,062 Ом.

Cho'tka kontaktlarida kuchlanish pasayishi;

ΔU_Ch = 2 В

Aylanish chastotasini quyidagi formuladan aniqlash mumkin; E = cnФ

bu erda c - ma'lum bir mashina uchun doimiy koeffitsient. Magnit oqim Ф o'zgarmas bo’lganligi sababli, qo'zg'atish toki shartga ko’ra o'zgarmaydi va yakor reaktsiyasini e'tiborga olinmaydi. Shunday qilib, nominal yuklamada dvigatel tezligini quyidagidan aniqlash mumkin;

E_ng / E_nd = n_ng / n_nd откуда n_nd = n_ng / ( E_ng / E_nd ) = 800 / ( 101,3 / 123) = 670 ayl/min.

2.Nominal yuklama rejimidan salt ishlash rejimiga o'tish paytdagi aylanish chastotasi o'zgarishini aniqlash uchun, dvigatelning EYuK tenglamasidan foydalanamiz:

nominal yuklama rejimida;

E_nd = U_nd – I_{ya nd} · R_{ya 75°} - ΔU_Ch = cn_ndФ

Bu yerda salt ishlash rejimida biz yakor tokini e'tiborga olmaymiz.

E_0д ≈ U_нд cn_0дФ

Bu yerdan magnit oqimini o’zgarmas deb, quyidagi nisbatni olamiz ;

n_0d / n_nd= U_nd/ E_nd

undan salt ishlash rejimida motorning aylanish tezligini aniqlash mumkin;

n_0d = n_nd /(U_nd / E_nd) = 670 / (110 / 101,3) = 727 ayl/min

Aylanish tezligining nisbiy o'zgarishi;

= ( n_0d - n_nd ) / n_nd · 100 = (727-670) /670 ⋅ 100 = 8,5

3. Pasaytirilgan kuchlanishda motor aylanish tezligini aniqlash uchun elektromagnit moment formulasidan foydalanamiz;

M = kФI_ND

bu erda k - ma'lum bir mashina uchun doimiy koeffitsient.

Masalaning shartiga ko'ra, kuchlanish o'zgarganda, motor momenti nominalga teng bo'lib qoladi va magnit oqimi Ф o'zgarmaydi. Buning sababi shundaki, kuchlanish o'zgarganda ham yakor cho’lg’amidagi tok o’zgarmasdan qoladi. Bu holatda biz motor aylanish tezligini quyidagi formuladan topamiz.

nominal kuchlanishda U_ND;

n_нд = (U_нд - I_{я нд} · R_{я 75°} - ΔU_Щ ) / cФ

past kuchlanishdagi 0,8 U_ND;

n = (0,8U_нд - I_{я нд} · R_{я 75°} - ΔU_Щ ) / cФ .

Aylanish tezligini o'zgarishi;

n / n_нд = (0,8U_нд - I_{я нд} · R_{я 75°} - ΔU_Щ) / (U_нд- I_{я нд} · R_{я 75°} - ΔU_Щ ) = (0,8⋅110 – 109,53⋅0,062 - 2) /(110 – 109,53⋅0,062 - 2) = 0,78.

№ 8 amaliy mashg'ulot.

Elektrmashinali kuchaytirgich (EMK) o’zgarmas tokda boshqarilishi va aylanish chastotasi yuklamaga bog’liq bo’lmagan ravishda o’zgarmas tokda ishlaydi.

EMK parametrlari quyidagicha: foydali quvvat P_3N = 1300 W, chiqish kuchlanishi U_3N = 230 V, aylanish tezligi n_N = 4000 ayl/min, 15 ° C temperaturada cho’lg’am qarshiliklari : yakor cho’lg’ami R_{Ya15 °} = 1.12 Om, kompensatsion cho’lg’ami

R_{K15 °} = 1.16 Om va boshqarish cho’lg’ami R_{1 15 °} = 4250 Om, kompensatsion cho’lg’am o’ramlar soni w_K = 262 va boshqarish cho’lg’ami w₁ = 4200, boshqarish cho’lg’ami toki i₁ = 10 mA, bo’ylama λ = 790 ⋅ 10^-8 va ko’ndalang λ = 200 ⋅ 10^-8 o’qlar bo’yicha magnit o’tkazuvchanlik.

Quyidagilarni aniqlash kerak;

1. Kompensatsiya koeffitsientining uch xil qiymati K_K = 0.99 ; 1,0; 1,01; uchun yuklama toki I₃ 0 dan nominalgacha I_3N o’zgarganda EMK ning U₃ = f (I₃) tashqi xarakteristikasini hisoblang ;

2. Tokning nominal qiymati I_3N va K_K = 0,99; 1,0; 1,01; qiymatlar uchun kuchaytirish koeffitsienti K_U ni aniqlash.

Yechish.

 EMKning nominal toki.

I_3H = P_3H / U_3H = 1399 / 230 = 5,65 A.

EMKning chiqishdagi EYuKsi.

E₁₀ = c · n²_H · w_K · i₁ = 55,39 · 10^-8 ·4000 ² · 4200 · 0,01 = 372 V.

c = = = 55,39 .

Juft qutblar soni p = 1.

 Yakor cho’lg’amining parallel o’tkazgichlar soni a = 1 ni tashkil qiladi.

Yakor cho’lg’amining o’ramlar soni - w₁ = w_K = 262.

Yakor cho’lg’amining o'tkazgichlar soni N = 4⋅a⋅w₁ = 1048.

 75 ° C temperaturada R₁ va R_Ya qarshiliklari;

R = R_Я15º = 1,12⋅1,24 = 1,3888 Оm.

R = R_K15º = 1,16⋅1,24 = 1,4384 Оm.

Ko’mir- grafit cho'tka uchun kuchlanish pasayishi; ΔU_Щ = 2 V.

EMK ning chiqish kuchlanishi quyidagi formula bo'yicha hisoblanadi;

U₁ = E₃₀ - I_3H ((R_Я + R_K) – c· n²_H · (w_a - K_K · w_K )) - ΔU_Щ

Hisoblashni kompensatsiya koeffitsientining uch xil qiymati K_K = 0.99 ; 1,0; 1,01 uchun amalga oshiramiz;

K_K= 0,99;

U₁ = E₃₀ - I_3H ((R_Я + R_K) – c· n²_H · (w₁ - K_K · w_K )) - ΔU_Щ = 372 - 5,65 · (( 1,38888 + 1,4384 ) - 55,39· 10^-8 · 4000² ·( 262 - 0,99 · 262 )) – 2 = 223 V.

K_K= 1,0;

U₁ =E₃₀ - I_3H (R_Я + R_K) - ΔU_Щ = 372 - 5,65 · ( 1,38888 + 1,4384 ) – 2 = 354 V.

K_K= 1,01;

U₁ = E₃₀ - I_3H (R_Я + R_K) - c· n²_H · (w₁ - K_K · w_K )) - ΔU_Щ =

= 372 - 5,65 · (( 1,38888 + 1,4384) - 55,39 · 10^-8 · 4000² · ( 262 - 1,01 · 262 )) – 2 = 485,5 V.

2. Kuchaytirish koeffitsienti chiqish quvvatining kirish quvvatiga nisbati quyidagi formula bilan aniqlanadi:

K_У =

Cho'tka kontaktlarining qarshiligi;

R_Щ = ΔU_Щ / I_3H = 2 / 5,65 = 0,3538 Оm.

K = 0,99; 1,0; 1,01; uchun U₃ kuchlanishda yuklama qarshiligini hisoblanadi.

R_H = U₃ / I_3H = 223 / 5,65 = 39,45 Оm.

_RH = U₃ / I_3H = 354 / 5,65 = 62,675 Оm.

_RH = U₃ / I_3H = 485,5 / 5,65 = 85,894 Оm.

K = 0,99; 1,0; 1,01. uchun qarshiliklar yigindisini aniqlanadi;

R_Σ = R_Я + R_K + R_Щ = 1,38888 + 1,4384 + 39,45 = 42,63 Оm.

R_Σ = R_Я + R_K + R_Щ = 1,38888 + 1,4384 + 62,675 = 65,856 Оm.

_RΣ = R_Я+ R_K + R_Щ = 1,38888 + 1,4384 + 85,894 = 89,075 Оm.

75 ° C temperaturada boshqarish cho’lg’ami qarshiligi;

R₁ = R_{1 15º} = 52,70 Оm.

K = 0,99; 1,0; 1,01. uchun kuchaytirish koeffitsienti hisoblanadi;

K_У = = = 17770.

K_У = = = 28230.

K_У= = = 38650.

№9 amaliy mashg'ulot.

Sinxron uzatishda sinxronlashtiruvchi datchiklar va qabul qiluvchi (selsinlar) ishlatiladi. Induktor cho’lg’ami - jamlangan o’ramli, qutblar soni 2p = 2. Yakor cho’lg’ami – uch fazali ikki qatlamli, yakor pazlari soni z_ya = 24, yakor pazlaridagi o’tkazgichlar soni S_ya = 82, bitta fazadagi yakor cho’lg’amining to’la qarshiligi Z = 80 Om. Tarmoq chastotasi f = 400 Hz, yakor cho’lg’ami ochiq bo'lsa, EYuKning maksimal qiymati E = 43 V ni tashkil qiladi. Valda ishqalanish momentini M_tr = 2,5⋅10^-5 N⋅m deb qabul qilamiz. Quyidagilar aniqlansin;

1. Qabul qiluvchining valdagi ishqalanish qarshiligini bartaraf etish uchun zarur bo'lgan statik rejimda minimal mos kelmaydigan burchakni aniqlang (qabul qiluvchining yuklama momenti qarshiligi nolga teng).

2. ω / ω₁ = 0.12 nisbat bilan aylanish rejimida sinxron uzatishda xatolik burchagini aniqlang. bu erda ω rotorning aylanish chastotasi, ω₁- sinxron chastota. Qabul qilgich validagi qarshilik momenti M_d = 0.6M_m ga teng, bu erda M_m - selsinning maksimal momenti.

Yechish

O’tkazgichlarni umumiy soni;

N = S_Я · Z_Я = 82 24 = 1968.

Cho’lg’amdagi o’ramlar soni;

W = N / m = 1968/2 3 = 328.

bu erda m = 3 - yakor cho’lg’amidagi fazalar soni.

Bo’ylama o’q bo’yicha magnit oqimi;

Ф = E / 4,44·f·w·k_об = 43 / 4,44 · 400 · 328 · 0,9 = 8,2 · 10^-5 Vb.

bu yerda k_ob≈0.9 - cho’lg’am koeffitsienti

Effektiv tokning yuqori qiymati;

I = E / Z = 43 / 80 = 0,5375 A.

Ikki qutbda yakor cho’lg’amlaridagi MYuKning yuqori qiymati;

F_m = · w · k_об · I = · 328 · 0,9 · 0,5375 = 285,7 A.

Bo’ylama o’q bo’yicha MYuK amplitudasining tashkil etuvchilari;

F_qm = 0,75 · F_m = 0,75 · 285,7 = 214,3 A .

Sinxronlash amplitudasi momenti;

M_M = 0,5 · c · F_qm · sinν = 0,5 · 32,8 · 14,3 · 0,707 · 8,2 ·10^-5 = 0,204 N m.

bu erda konstruktiv doimiysi c = pN / 60 = 1968 / 60 = 32,8

ν = 45 ° - faza toki va kuchlanishi orasidagi siljish burchagi (cho’lg’am parametrlari bo'yicha aniqlanadi)

Solishtirma sinxronlash momenti;

M_УД = M_M sin1°= 0,20485 · 0,0175 = 3,5 ·10^-3 N m.

Statik rejimda mos kelmaslik burchagi;

Θ = arcsin (M_тр / M_УД ) = arcsin (2,5 · 10^-3 / 3,5 · 10^-3) = 0,4°

Dinamik rejimda mos kelmaslik burchagini quyidagi formuladan foydalanib topamiz;

Θ_Д = arcsin(M_Д / M_M ·cos(ω / ω₁)) = arcsin(0,6 · M_M / M_M · cos(0,12)) = 37,2°

№10 amaliy mashg'ulot.

Ayon qutbli sinxron generator quyidagi nisbiy birliklarda ma'lumotlarga ega:

Nominal kuchlanish U = 1;

Nominal tok I = 1;

Nominal EYuK E = 1,87;

Bo’ylama o’q bo’yicha sinxron qarshilik x_d = 1,1;

Ko’ndalang o’q bo’yicha sinxron qarshilik x_q = 0,75;

Fazani teskari ulash bo’yicha induktiv qarshilik x₂ = 0,25;

Faza nol ketma – ketlik bo’yicha induktiv qarshilik x₀ = 0,045;

yuklanish burchagi Θ = 20 ° bo'lganda, nominal rejimda aktiv quvvatning nisbiy qiymatini hisoblang.

Nisbiy birliklarda nominal qo’zg’atishli

- uch fazali;

- ikki fazali;

- bir fazali qisqa tutashish toklarini aniqlang .

Yechish.

1. Nisbiy birliklardagi aktiv quvvat;

P = + = 0,342 + 0,643 = 0,717.

2. Qisqa tutashuv vaqtida barqaror tokning nisbiy birlikdagi qiymati. Qisqa tutashuv tokining qiymati quyidagi tenglik bilan aniqlanadi;

i_1k = ;

bu erda E va Z_K- qisqa tutashushga mos keladigan EYuK va qarshilik.

Uch fazali tutashish;

i_K(3) = = = 1,7.

Ikki fazali tutashish;

i_K(2) = = = 2,4.

Bitta fazali tutashish;

i_K(1) = = = 2,15.

Hisoblash natijalarini 5.16-jadvalga yozamiz.

5.16-jadval

Parametrlar	Qisqa tutashuv
	uch fazali	ikki fazali	bir fazali
ZK,oe	1,1	1,35	1,395
EK,oe	1,87	3,24	5,61
iK,oe	1,7	2,4	2,15