
- •ВВЕДЕНИЕ
- •1. ФУНКЦИИ НЕСКОЛЬКИХ ПЕРЕМЕННЫХ
- •§1. Основные понятия теории функции нескольких переменных
- •§2. Частные производные функции нескольких переменных
- •§3. Элементы скалярного поля
- •§4. Экстремум функции двух переменных
- •Вопросы и задания для самопроверки
- •2. НЕОПРЕДЕЛЁННЫЙ ИНТЕГРАЛ
- •§ 1. Первообразная функция и неопределенный интеграл
- •§ 2. Замена переменной в неопределенном интеграле
- •§ 4. Интегрирование тригонометрических функций
- •Вопросы и задания для самопроверки
- •3. ОПРЕДЕЛЁННЫЙ ИНТЕГРАЛ
- •§ 2. Методы вычисления определенного интеграла
- •§ 3. Приложения определенного интеграла
- •§4. Несобственные интегралы с бесконечными пределами
- •Вопросы и задания для самопроверки
- •Контрольная работа по теме «Определённый интеграл»
- •4. ДВОЙНОЙ ИНТЕГРАЛ
- •§2. Замена переменных в двойном интеграле
- •Вопросы и задания для самопроверки
- •Контрольная работа по теме «Двойной интеграл»
- •5. ЭЛЕМЕНТЫ ТЕОРИИ ОБЫКНОВЕННЫХ ДИФФЕРЕНЦИАЛЬНЫХ УРАВНЕНИЙ
- •§1. Основные понятия теории дифференциальных уравнений
- •§4. Линейные неоднородные дифференциальные уравнения второго порядка с постоянными коэффициентами
- •Вопросы и задания для самопроверки
- •6. КОМПЛЕКСНЫЕ ЧИСЛА
- •§1. Комплексные числа и действия над ними
- •Контрольная работа по теме «Комплексные числа»

эффективных приёмов сведения неопределённого интеграла к табличному. Такой приём называется также методом подстановки.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−x |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
|
|
|
|
(2 |
x |
+1) |
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
1) |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
; 2) |
|
∫e |
|
|
|
2 |
|
|
|
∫ |
|
|
2 |
|
dx; |
|||||||||||||||||||
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
+ |
7 |
|
|
|
|
|
x2 − 2 |
|
dx |
|
|
3 + |
cos |
x |
dx ; 3) |
|
x |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
x4 |
+ 2х3 |
|
+ 2х |
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
4) ∫ |
|
|
|
|
; 5) ∫ |
|
4x −3dx; 6) ∫sin(1−5x)dx; |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
(x2 + |
1) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
7) ∫ |
( |
|
2 |
|
|
|
+6x − |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
)dx; 8) ∫53x−2 dx ; 9) ∫ |
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
x |
2 −9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7x −3 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
3 − x2 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ответы |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+C . 2. 3ex + tgx +C . |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
1. |
|
|
|
arctg |
|
|
|
−3ln |
x + |
|
x2 −2 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
7 |
|
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
3. 4ln x − |
8 |
|
− 1 |
+C |
. 4. |
|
1 x3 + x2 − x +arctgx +C . |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ C . 6. 1 cos(1−5x) + C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
5. |
|
|
|
|
|
(4x −3)3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3x−2 |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x −3 |
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
И |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
7. |
1 ln |
|
|
|
+ |
|
|
|
−arcsin |
|
|
+C . 8. |
|
5 |
|
|
|
+C . |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
x +3 |
|
ln 6 |
|
|
|
|
|
|
3ln 5 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
9. |
1 ln(7x −3) + C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Д |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
А |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
§ 2. Замена переменной в неопределенном интеграле |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
б |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
Замена переменной |
|
нтегрирования является одним из самых |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
С |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Теорема. |
Пусть |
функция |
x =ϕ(t) |
определена |
и |
дифференцируема |
на некотором промежутке T , а |
X − некоторое |
множество значений этой функции, на котором определена функция f (x). Тогда если функция f (x) имеет первообразную на множестве
X , то на множестве T справедлива формула
∫ f (x)dx = ∫ f (ϕ(t))ϕ′(t)dt .
Последнее выражение называется формулой замены переменной в неопределённом интеграле.
26

Функцию x =ϕ(t) следует выбирать так, чтобы можно было
вычислить неопределённый интеграл, стоящий в правой части равенства.
|
|
|
Пример 1. Найти ∫ |
sin x dx |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
cos2 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t = cos x. |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
Решение. |
|
|
Введём |
|
|
|
новую |
|
|
|
переменную |
|
Тогда |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
dt = −sin xdx |
|
или |
sin x dx = −dt . |
|
В результате подстановки исходный |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
интеграл преобразуется к табличному виду |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
∫sin x2dx |
|
= −∫dt2 = −∫t |
−2 dt = − |
|
t −2+1 |
+C |
= −t −1 |
+C = |
|
|
1 |
|
|
+C. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
− 2 +1 |
|
cos x |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
cos x |
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
Пример 2. Найти ∫ x |
|
|
|
|
|
|
dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x −3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Решение. |
|
С |
целью |
упрощения |
подынтегрального |
выражения |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
положим |
|
x −3 = t 2 . |
|
|
|
Отсюда |
|
|
|
|
|
|
|
|
выразим |
И |
|
|
|
и |
|
найдём |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
= t2 |
+3 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
dx = d(t |
2 |
|
+3) = |
(t |
2 |
+3) |
′ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Заменим |
под |
знаком |
интеграла x , |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
dt = 2tdt . |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x −3 |
|
|
|
и |
|
|
dx |
|
на |
соответствующие |
|
|
|
выражения, |
затем |
|
|
выполним |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
преобразования и получим |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
∫x( |
|
|
|
|
)dx = ∫(t 2 + 3) |
|
|
|
2t dt = ∫(2t 4 |
|
|
6t 2 )dt |
|
|
|
|
2∫t4dt + 6∫t2dt = |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
t 2 |
+ |
|
|
= |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x −3 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
4+1 |
|
|
|
|
|
|
t |
2+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
Д |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|||||||||||||||||
= 2∫t4dt + 6∫t2dt = 2 |
|
|
|
|
|
+ 6 |
|
|
|
|
|
|
+ C |
= |
2 t |
5 |
+ 2t3 + C |
= |
2 |
( |
|
|
|
) + |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x − 3 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
+1 |
|
5 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 +1 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
+ 2( |
|
|
|
)3 + C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
А |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
x − 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
С |
|
|
|
3e2xdx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
б. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
Пример 3. Найти |
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e4x +C |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
Решение. |
|
|
|
|
|
и |
|
|
|
|
|
|
e |
4x |
= (e |
2x |
|
2 |
|
|
Целесообразно |
|
ввести |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Заметим, |
|
что |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
) . |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
переменную |
|
|
|
e |
2x |
= t . |
|
Тогда |
|
|
|
de |
2x |
= dt ; |
|
|
(e |
2x |
′ |
|
|
|
|
|
|
e |
2x |
2dx = dt . |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
)dx = dt ; |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Заменив всюду под интегралом e2xdх |
на |
|
dt |
, а e2x на t , получим |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
3dt |
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
3 ln |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+C = 3 ln |
|
e2x + |
|
|
|
+C. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
∫ |
|
|
|
|
= |
∫ |
|
|
|
= |
|
t + |
|
|
|
|
t 2 +5 |
|
|
|
e4x +5 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
2 |
|
t 2 +5 |
|
2 |
|
|
t 2 +5 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
Пример 4. Найти ∫ |
|
|
|
2sin x dx |
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
3 + cos2 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t = cos x. |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Решение. |
|
|
|
|
Введём |
|
новую |
переменную |
|
Тогда |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
dt = −sin xdx. Заменив всюду под интегралом sin x dx на − dt , |
|
cos x на |
t , получим
27

|
|
2sin x |
|
|
dt |
|
|
|
|
||||
∫ |
|
= −2∫ |
|
|
= −2ln |
t + |
3 +t2 |
|
+C = |
||||
|
|
|
|
|
|
||||||||
3 +cos2 x |
3 +t2 |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= −2ln cos x + 3 +cos2 x +C .
|
Пример 5. Найти ∫ |
(arcsin x +5)3 dx |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
1− x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
Решение. |
|
Введём |
|
|
новую |
переменную |
t = arcsin x +5. Тогда |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
dt = |
|
|
dx |
|
|
|
|
|
. В результате подстановки получим |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
1− x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x +5)3 dx = ∫t3dt = t4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
(arcsin x +5)4 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ (arcsin |
|
|
|
|
+C = |
+C . |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1− x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
И |
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|||||||||||||
|
Пример 6. Найти ∫ |
( |
ln x |
−3)dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
Д |
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
Разложим |
|
|
|
интеграл |
|
|
|
на |
|
два |
интеграла |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
А |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
∫ ( |
ln x |
−3)dx |
= ∫ |
|
|
|
|
|
|
ln x |
dx −3∫ dx . |
Введём |
|
|
|
|
новую |
переменную |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
t = ln x; dt = dx и после замены получим |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ln x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 2 |
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
С3 |
|
б= tdt − |
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
+C = |
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
dx −3 |
∫ |
|
3ln |
= |
|
|
|
|
−3ln |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
= |
2(ln |
|
|
)2 |
−3ln |
|
x |
|
+C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Задачи для самостоятельного решения |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Найти интегралы: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
e |
|
|
x |
−sin |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
1) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
dx; 2) ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
; 3) |
∫ x |
2 1−2x3 |
dx; |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
2 |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
arcsin2 x |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1− x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2xdx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
4) |
∫ |
|
tg x +3 |
|
dx; 5) ∫ |
|
; |
|
|
6) ∫ |
|
|
1+ln x |
|
dx |
; |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
cos2 |
x |
|
|
x4 |
+3 |
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
28

7) ∫ |
|
|
|
|
|
xdx |
|
|
; 8) |
∫ |
|
xdx |
|
; |
9) ∫ |
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
(x2 +3)3 |
|
|
|
|
x4 +1 |
|
|
|
|
|
(x2 +1)3 arctg x |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ответы |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
1−2x3 |
|
|
|
|
||||
1. |
e x +cos |
|
x |
+C . 2. |
|
(arcsin x) |
|
|
+C . 3. |
− |
5 |
|
|
|
|
+C . |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
6ln 5 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
65 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
5(tg x +3) |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
4. |
|
+C . 5. |
|
arctg |
|
|
|
+C . 6. |
|
(1+ln x)3 +C . |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
3 |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 3 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
1 |
|
|
|
1 ln(x2 + |
|
|
+C . |
||||||||||||||||||||||||||||||||
7. |
− |
|
|
|
|
+C . 8. |
|
1+ x4 |
) +C .9. |
arctg2 x |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
∫uи(x)v′б(x)dx А= u(x)vД(x) − ∫Иv(x)u′(x)dx.
СучётомСопределен я д фференциалов функций предыдущее равенство можно переп сать в виде
∫u dv = uv − ∫v du .3x2 2 2по можночастямФормулу поприменятьинтегрирования
многократно.
Рекомендации по использованию метода интегрирования по частям
Винтегралах вида
∫P(x)eax dx , ∫P(x)sin ax dx , ∫P(x)cosax dx ,
где P(x)−многочлен относительно x ; a −некоторое число, полагают u = P(x), а все остальные сомножители принимают за dv [6].
29

Винтегралах вида
∫P(x)ln ax dx , ∫P(x)arcsin ax dx, ∫P(x)arccos ax dx ,
∫P(x)arctgax dx, ∫P(x)arcctgax dx
полагают P(x)dx = dv , а остальные сомножители полагают равными функции u .
|
|
Пример 1. Найти ∫(x −3)sin x dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
Решение. Применяем формулу интегрирования по частям. |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Положим u = x −3; dv = sin x dx , тогда du = dx ; |
v = ∫sin x dx = −cos x , |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
по формуле |
|
∫u dv = uv − ∫v du получим |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
∫(x −3)sin x dx = −(x −3) cos x + ∫cos x dx = (3 − x) cos x +sin x +C . |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Пример 2. Найти ∫( |
5x3 + 2x2 +3)ln |
|
x |
|
dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
Решение. Положим u = ln |
|
x |
|
; |
dv = ( |
5x3 + 2x2 +3)dx , тогда |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
du = (ln |
|
x |
|
)′ dx = 1 dx ; ∫dv = ∫(5x3 + 2x2 +3)dx , откуда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
А |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3+1 |
|
|
2+1 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
(5x3 + 2x2 + 3)dx = 5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dxИ= 5 x |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
v = |
∫ |
∫ |
x3 dx + 2 |
∫ |
x2 dx |
+ |
3 |
∫ |
+ 2 |
|
|
+ 3x = |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 +1 |
|
2 +1 |
|
|
|
|||||||||||||||
= 5 x4 + 2 x3 + 3x. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Д |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
б |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
4 |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
Следовательно, по формуле интегрирования по частям |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
∫(5x3 + 2x2 + 3)ln |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
x4 + |
2 |
|
x3 |
+ 3x |
|
|
|
|
x |
|
|
|
5 |
x4 |
+ |
2 |
x3 |
|
|
|
1 |
dx = |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dx = |
|
|
|
|
|
|
|
|
ln |
− ∫ |
|
|
|
+ 3x |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
3 |
|
|
|
|
x |
|
||||||||
|
5 |
|
|
|
|
|
2 3 |
|
С |
5 |
|
|
x4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
x3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
= |
|
x + |
|
|
|
x |
|
+3x ln |
|
x |
− |
|
|
|
|
|
|
|
dx + |
|
|
|
|
|
|
|
dx +3 |
|
|
|
|
dx |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
4 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и4 х |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
х |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
= |
|
5 |
x4 |
+ |
2 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
− |
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
4 |
3 |
3 + 3x ln |
|
|
|
4 |
∫x3 dx |
3 |
∫x2 dx +3∫dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
5 |
x |
4 |
|
|
|
2 |
x |
3 |
|
|
3x |
|
|
x |
|
|
5 |
|
|
|
x3+1 |
|
2 |
|
|
|
|
|
x |
2+1 |
|
−3x +C = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
= |
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
+ |
ln |
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
4 |
|
|
3 |
|
|
|
4 |
3 |
+1 |
3 |
2 |
+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
5 |
x |
4 |
|
|
|
2 |
x |
3 |
|
|
3x |
|
|
x |
|
|
5 |
|
|
x |
4 |
|
|
2 |
x |
3 |
|
|
−3x +C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
= |
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
+ |
ln |
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
4 |
|
|
3 |
|
|
|
16 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
Пример 3. Найти ∫(x2 +1)cos x dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
Решение. Применим формулу интегрирования по частям. |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Положим u = x2 +1; dv = cos xdx, тогда du = 2xdx ; |
v = ∫cos x dx = sin x, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
по формуле ∫u dv = uv − ∫v du получим |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
30