Добавил:
Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:

Презентация №10

.pdf
Скачиваний:
28
Добавлен:
05.01.2021
Размер:
747.34 Кб
Скачать

Жамият шаклланиши асослари:

}Инсонлар манфаатдорлик асосида бирлашади, бегона ва бир-бирига душман инсонлар ўртасида ҳам мавжуд бўлади.

}Хизмат соҳасига шахсий муносабатлар аралашганда танишбилишчилик, ён босиш, маҳаллийчилик каби иллатлар пайдо бўлади.

}Моддий ва пул манфаатлари инсонларни савдо-сотиқ, касаба уюшмаси, суғурта жамиятлари, пенсия ва инвестиция жамғармаларига;

}Интеллектуал манфаатлар ижодий бирлашма, адабий, фалсафий тўгараклар, илмий ассоциациялар ва кенгашлар, академиялар ва бадиий уюшмаларга;

}Таълим манфаатлари мактаблар, институтлар, университетлар, малака ошириш курсларига;

}Ахлоқий манфаатлар диний уюшма ва секталар, хайрия уюшмалари, шунингдек, мафкуравий асосда шаклланадиган сиёсий партиялар, сиёсий ҳамда экологик ҳаракатлар, феминистик жамиятлар;

}Бўш вақтга бўлган эҳтиёжлар қизиқишига кўра клублар (фанатлар ва коллекционерлар), ёшлар дискотекалари, балиқчилик, овчилар жамияти, биллиард ўйини, қарта ўйини, домино ишқибозлари, туристлар ассоциацияси ва ҳ.к.ларга бирлаштиради.

Демак,

Жамоа:

табиий тарзда пайдо бўлади, ҳиссиётларга асосланади, якдиллик устувор, хусусийликдан умумийликка қараб боради.

Жамият:

сунъий тарзда яратилади, ижтимоий шартномага асосланади, тез-тез ўзгартириб, тўғирланиб, қайта ишланиб турилади, умумийликдан қисмларга қараб боради.

Жамоа тарихан эрта пайдо бўлган ва ҳозиргача жамиятнинг асосини ташкил этади. Улар жамиятнинг макрова микродаражалари каби бир-бирини истисно этмаган ҳолда тўлдиради.

Жамият ўз моҳиятига кўра қон-қариндошлик, анъанавий, диний, муносабатларини, ор-номусни четга суради.

Замонавий жамият ирқий, миллий, диний камситишларни билмайди, у барчага тенг имкониятларни беради.

Жамият томонидан жамоавийликнинг сиқиб чиқарилиши йирик шаҳар ва мегаполисларнинг пайдо бўлиши билан кучайди.

Давлат ўзининг институтлари ва индивидлар билан табиий шаклланган жамоалар, этник бирликлар ўрнини эгалламоқда.

Капиталистик товар айирбошлашни Тённис ижтимоий муносабатларнинг классик кўриниши сифатида ифодалайди.

Ирода (мотивация) турлари:

Wesenwille:

}инстинктив, табиий, органик, субстанциявий, асосий маъноларида келади, моҳият,

бутунлик иродаси

бўлиб, ижтимоий ҳаётнинг исталган жиҳатини аниқлаб беради.

Kurwille:

}инструментал, рационал, танлов, мақсадга йўналтирилган, тасодифий, эркин, беқарор, автократик маъноларида келади. Интеграцияловчи омил ўзгача кўринишда бўлиб, ижтимоий ирода нимжонлашади ва бир қанча алоҳида шахсий иродаларга бўлиниб кетади.

А.И.Малинкин:

Жамоа

Жамият

 

 

Моҳият иродаси (Wesenswille)

Танлов иродаси (Kurwille)

 

 

Ўзлик (Selbst)

Шахс (Person)

 

 

Эгалик (Besitz)

Мол-мулк (Vermogen)

 

 

Ерга эгалик

Пул (Geld)

(Grund und Boden)

 

 

 

Оила ҳуқуқи

Мажбурийлик ҳуқуқи

(Familienrecht)

(Obligationenrecht)

 

 

М.Вебернинг социал ҳаракат типологияси:

МақсадлиҚадриятли-

Аффектив Анъанавий

рационал рационал

Kurwille

Wesenwille

иродаси

иродаси

Gemeinschaft/Gesellschaft

дихотомияси

Социал

муносабатлар

типологияси:

муносабатлар

(Verhaltnisse),

жамулжамлик

(Samtschaften)

ва корпорация

(Korperschaften)

ўртасидаги тафовутлар

"Genossenschaft/

Herrschaft"

(дўстлик/ҳукмронлик) дихотомияси

Социал ҳаёт шакллари:

социал

корпорация

муносабатлар

гуруҳлар ёки бирлашмалар

Социал ҳаёт шакллари:

}Социал муносабат унинг зарурият эканлиги тушунилиб, оқибатда иштирокчиларнинг ўзаро ҳуқуқ ва мажбуриятлари аниқланганида мавжуд бўлади. Бошқача қилиб айтганда, социал муносабатлар – бу объектив характерга эга бўлган муносабатлар.

}Иккидан ортиқ инсон иштирокидаги социал муносабатлар «социал давра»ни ташкил этади. Социал давра муносабатлардан гуруҳга ўтиш босқичини ташкил этади. Гуруҳ унинг аъзолари мазкур индивидлар бирлашувини онгли равишда маълум мақсадга етишиш йўлида зарурий деб топганида ташкил топади.

}Кейинчалик мазкур гуруҳда ички ташкиллаштириш, яъни аъзолар функцияларининг тақсимланиши жараёни кечиб, мазкур социал формани корпорация ёки бирлашма деб аташ мумкин.

Ижтимоий

меъёрлар

социал

ҳуқуқий

ахлоқий

меъёрлар

меъёрлар

меъёрлар

Келишув ва конвеницияга

 

 

асосланган энг умумий

 

 

тартибдаги нормалардан

Одатлар ёки формал

Дин ёки жамоатчилик

ташкил топади.

қонунчилик асосида

фикри асосида

Тартиб нормалари

ташкил топади

пайдо бўлади

фактларнинг норматив

 

 

кучига таянади.

 

 

Соседние файлы в предмете История социологии