52,53 Узнікненне гарадоў на тэрыторыі Беларусі у 9-12ст.Рамесная вытворчасць у 9-13ст.

Узнікненне гарадоў і гарадскога жыцця было пераломным момантам у жыцці сярэднявечнага грамадства. Гарады узнікалі у найбольш развітых і густанаселенных раѐнах, у месцах перасячэння важных шляхоў зносін. Узнікалі яны як цэнтры княжэцкай улады, паселішча рамеснікаў і гандляроў. Працэс узнікнення гарадоў складаны і разнастайны. Гарады вырасталі з умацаваных паселішчаў, княжацкі і феадальных замкаў, і таксама з крэпасцяў.

Пісьмовя крыніцы называюць на тэрыторыі Беларусі звыш 35 гарадоў (некаторыя налічваюць іх да 50-ці). Старэйшымі з іх былі – Полацк (862), Тураў (980), Віцебск (974), Заслаўе (985), Друцк (1001), Бярэсце (1017), Копысь (1059), Браслаў (1065), Менск (1067), Орша (1067), Лагойск (1078) і інш. Фактычна , пераважная большасць сучасных гарадоў Беларусі бярэ свой пачатак ад ХІ – ХШ стагоддзяў. Гаспадарчая дзейнасць насельніцтва гарадоў мела комплексны характар:

– спалучала ў сябе рамество, гандаль і промыслы.

Гарады з‘яўляліся цэнтрамі рамеснай вытворчасці. (наогул, аддзяленне рамяства ад сельскай гаспадаркі, выдзялене яго ў самастойный занятак пэўнай катэгорыі людзей – т.зв. рамеснікаў, аддзяленне горада ад вѐскі лічыцца першым рэвалюцыйным этапам у развіцці вытворчых сіл). Ужо ў ІХ – Х стагоддзях у гарадах Беларусі налічвалася звыш 40 спецыяльнасцяў раместніцтва: кавалі, збройнікі, ювеліры, ганчары, каменяцѐсы, гарбары (апрацоўшчыкі скуры),бондары, ткачы, шаўці і інш.

54. Гандаль беларускіх зямель перыяду (9-13 ст.)

У ХІІ – ХІІІ стагоддзях, у сувязі з аддзяленнем горада ад вѐскі, зараджаецца унутранні гандаль як сродам абмены паміж гарадскім і сельскім насельніцтвам. Аднак патрэбна ўяўляць, што значная частка жыхароў горада працягвала сумяшчаць заняткі рамяством з працай на зямлі, займалася земляробствам. Таму ўнутраны гандаль развіваўся паступова, па меры таго, як усѐ большая частка жыхароў гарадоў парывала з працай на зямлі. Унутраны гандаль ажыццяўляўся, як правіла, шляхам простага прадуктаабмену. У ХІ – ХШ стагоддзях на Беларусі быў т.зв. ―безманетны перыяд‖.

Знешні гандаль, які развіваўся на Беларусі ў сярэднявеччы, меў тыя ж самыя накірункі, што склаліся раней: Кіеў, Паўночнае Прычорнаморье, Візантыя, арабскі Усход, Прыбалтыка і Польшча, а праз іх і заходнееўрапейскія краіны, скандынавія. Сутракаюцца ў археалагічных раскопках беларускіх гарадоў таго часу і рэчы з больш аддаленных іэкзатычных краін - з астравоў Індыйскага акеана, Цейлона і Суматры (ракавіны, косці паўлінаў), тканіны, посуд і ўпрыгожванні з Персіі. Менавіта да знешняга гандлю маюць дачыненні і першыя грашовыя сродкі – манеты. Зноўйдзены арабскія манеты – дырхемы, срэбраныя манеты – дынарыі з Германіі, Англіі, Чэхіі, Францыі, Італіі, срэбраныя і залатыя манеты з Візантыі. З‘яўляюцца і манеты, што чаканілі ў Кіеве – срэбранікі і златнікі. У абарачэнні у якасці плацѐжных сродкаў выкарыстоўваліся і зліткі з срэбра, вырабленыя у Кіеве (у выглядзе ромба, вагою140 – 165 г.), Ноўгарадзе (лодкападобныя, вагою 200 г.), а таксама літоўскія ці заходнерускія (у выглядзе палачак вагою 100-110 г.). У пісьмовых крыніцах іх называюць грыўняй, рублѐм, срэбрам літым, а іх палавінкі – паўцінаю. Але выкарыстоўваліся яны толькі пры буйных абменных аперацыях, як правіла, ў знешнім гандлі. Усе вядомыя гарады Беларусі таго часу былі цэнтрамі такога гандлю.