- •1 Гісторыя як навука, яе метады і прынцыпы .
- •1/ Агульнанавуковыя (аналіз, сінтэз, індукцыя, лагічны і інш.);
- •2 Фармацыйны падыходыход да вывучэння гісторыі.
- •3 Цывілізацыйны падыход да вывучэння гісторыі
- •4 .Прадмет вывучэння гісторыі Беларусі
- •5 Перыядызацыя гісторыі Беларусі
- •1. Першабытнае грамадства (100 тыс. Г. Да н. Э. – іх ст. Н. Э.)
- •2. Феадалізм (іх – 1861г.)
- •4. Сацыялізм (1917 да…)
- •7 Гістарыяграфія гісторыі Беларусі першабытнага перыяду.
- •8 . Перыядызацыя ў вывучэнні першабытнага грамадства
- •9 Археалагічная перыядызацыя перыяда першабытнага грамадства
- •12 Перыядызацыя каменнага веку ў гісторыі чалавецтва
- •13 Ранні і сярэдні палеаліт на тэрыторыі Беларусі
- •14 Поздні палеаліт на тэрыторыі Беларусі
- •15 Прылады працы і гаспадарчыя заняткі людзей у познім палеаліце
- •16 Сярэдні каменны век (мезаліт) на тэрыторыі Беларусі
- •17 Гаспадарка і сацыяльныя адносіны ў перыяд мезаліта
- •18.Археалагічныя культуры плямён парыяда мезаліта на тэрыторыі Беларусі
- •19 Насельніцтва Беларусі ў позднім каменным веку (неаліце)
- •20 Змены ў гаспадарчы жыцці насельніытва ў перыяд неаліта
- •21 З’яўленне вытворчых форм гаспадаркі ў перыяд неаліта
- •22 Сацыяльныя адносіны насельніцтва Беларусі перыяда неаліта
- •23 Культуры плямён насельніцта Беларусі перыяда неаліта
- •24 . Характарыстыка бронзавага веку на тэрыторыі Беларусі
- •26. Гаспадарчае жыццё насельніцтва Беларусі перыяда бронзавага веку.
- •27 Этнічны склад насельніцтва Беларусі перыяду бронзавага веку
- •28 .Агульная характарыстыка жалезнага века на тэрыторыі Беларусі.
- •30 Вытворчыя формы гаспадаркаі ў перыяд жалезным веку.
- •31 Прысвойваючыя формы гаспадаркі насельніцтва Беларусі жалезнага веку
- •33 Побыт, абмен і гандаль насельніцтва Беларусі ў перыяда жалезнага веку
- •34 Змены ў сацыяльных адносінах у перыяд жалезнага веку
- •35 Этнакультурныя працэсы на тэрыторыі Беларусі ў жалезным веку
- •8. Старажытнасці заходніх балтаў ( 5 ст да н.Э. – 8 ст. Н.Э.)
- •37 Крыніцы вывучэння гісторыі Беларусі перыяда ранняга сярэднявечча
- •38 Этнічная змены насельніцтва Беларусі ў перыяд Вялікага перасялення народаў
- •41 Славянскія плямёны крывічоў на тэрыторыі Беларусі
- •42 Плямёны дрыгавічоў і радзімічаў на тэрыторыі Беларусі
- •43 Навуковыя канцэпцыі паходжання беларусаў
- •44 Тэорыя паходжання тэрміна Белая Русь
- •45,48 Полацкае княства ў9-10ст(у12-13ст).
- •46 Полацкае княства ў перыяд Ізяслава, Брачыслава і Ўсяслава Чарадзея
- •47 Тураўскае княства ў 9-10 ст.
- •49Тураўскае княства ў 12-13 ст
- •50. Беларускія землі ва ўмовах пагрозы татара-мангольскай і крыжацкай агрэсіі.
- •51 Сельская гаспадарка насельніцтва Беларусі (9-12 ст.)
- •52,53 Узнікненне гарадоў на тэрыторыі Беларусі у 9-12ст.Рамесная вытворчасць у 9-13ст.
- •54. Гандаль беларускіх зямель перыяду (9-13 ст.)
- •55. Складванне і развіццё феадальных адносін на тэрыторыі Беларусі (9-13 ст.)
- •57. Веча ў грамадскім жыцці на тэрыторыі Беларусі (9 – 13 ст.)
- •58. З’яўленне і распаўсюджванне хрысціянства на беларускіх землях
- •59. Роль і месца царквы ў грамадскім жыцці на беларускіх землях у перыяд ранняга сярэднявечча
- •60. Манументальнае дойлідста Беларусі (9-13 ст.)
- •61.Манументальны жывапіс і кніжная графіка Беларусі (9-13 ст.)
- •62. Дэкаратыўна- прыкладное мастацтва Беларусі (9 – 13ст.)
- •63. З’яўленне пісьменства і яго помнікі на тэрыторыі Беларусі перыяда (9 – 13 стст.)
- •64.Народная абрадавая творчасць Беларарусі (9 – 13 стст.)
31 Прысвойваючыя формы гаспадаркі насельніцтва Беларусі жалезнага веку
На працягу жалезнага веку прысвоўваючыя (ці забываючыя) формы гаспадаркі працягвалі адыграваць значную ролю ў жыцці старажытнага насельніцтва. Як сведчаць вынікі археалагічных даследаванняў, прыкладна ад 13% да паловы і больш мяснога харчавання складала мяса, дабытае ў выніку палявання. Гэта таму, што вага такіх жывѐл была даволі значнай: зубр – 700- 900 кг, лось – 400-500 кг., дзік – да 300 кг, алень – да 200 кг. Сярод аб‘ектаў палявання жыхароў Беларусі таго часу было каля 12 відаў жывѐлы. Адбывалася нават пэўная спецыялізацыя палявання насельніцтва розных рэгіѐнаў ў залежнасці ад распаўсюджання тыпаў жывѐлы і яе прадназначэння. Можна выдзяліць два напрамкі: паляванне для задавальнення патрэб у мясе і патрэб у футры. Для большасці плямѐнаў жалезнага веку асноўным было паляванне з мэтай здабычы мяса. Асноўнымі аб‘ектамі такога палявання былі лось, зубр, алень, дзік і мядзведь. У той жа час, на поўначы Беларусі важным было паляванне на жывѐл з- за іх футры, якая часта выступала сродкам менавага гандлю з іншымі народамі. Для гэтых мэтаў палявалі на бабра, лісіцу, зайца, барсука. У гаспадарцы жалезнага веку зменшылася роля рыбалоўства і збіральніцтва, але гэтыя заняткі працягвалі заставацца істотнай крыніцай існавання чалавека. Новым з‘яўлялася стала здабыча мѐду і воску лясных пчол.
33 Побыт, абмен і гандаль насельніцтва Беларусі ў перыяда жалезнага веку
Да хатніх гаспадарчых заняткаў жыхароў жалезнага веку ўласцівы лепка посуду, апрацоўка дрэва, каменю, косці, а таксама прадзенне і ткацтва. Выраб керамікі ў жалезным веку стаў больш дасканалым, ѐй пераймаў некаторую тэхналогію апрацоўкі металаў. Выраб посуду ўя‘ляў складаны працэс, які уключаў падрыхтоўку сыравіны, фармоўку вырабаў, абпрацоўку паверхні і абпальванне.
Майстры-ганчары звычайна карысталіся глінай з мясцовых радовішчаў, што знаходзіліся паблізу. Яны сталі падчас прыгатаўлення сыравіны дасыпаць пэўную колькасць дамешак (валунны камень, бітую кераміку, балотныя руды) каб зменшыць дэфарімацыю і растрэскаванне вырабу. Посуд
ляпілі звычайна стужкавым метадам, месца злучэння стужак заглажвалі, потым апрацоўвалі ўсю паверхнасць вырабу, аздабляючы яе упрыгожваннямі у выглядзе узораў з ямкавых уцісканняў, а таксамы штрыхамі. Абпальвалі посуд пры даволі высокай тэмпературы ад 500 да 750 градусаў. З‘явілася некаторая колькасць посуду з глянцавай паверхнасцю. Архалагічныя звесткі даюць ўяўленне аб стане абмена і гандлю, перш за ўсѐ знешняга, насельніцтва Беларусі жалезнага веку. Узровень развіцця гандля быў нізкім, бо Беларусь знаходзілася ў баку ад асноўных старажытных гандлѐвых шляхоў. Таму паступленне рэчаў з іншых тэрыторый не было стабільным, яно было вынікам толькі межплемянных кантактаў. Найбольш цікавымі знаходкамі прадметаў іншаземнага паходжання на тэрыторыі Беларусі з‘яўляюцца: - шкляныя пацеркі (выраб шкла на Беларусе не ведалі), зноўдзеныя на Поўдні Беларусі, датуюцца 2 стагоддзям да н.э.; - правінцыяльна-рымскія рэчы і рымскія сярэбраныя манеты, якія датуюцца 1-3 стагоддзямі н.э., больш 30 месцазнаходжанняў, найбольш значны – скарб з Клімавічаў уключае 1815 манет; -знаходкі залатых рімскіх манет 4-5 стагоддзяў н.э. на паўночным захадзе Беларусі; -знаходкі рэчаў, упрыгожаных выемістымі эмалямі. Знойдзеныя прадметы даюць падставы казаць, што у пачатку нашай эры, напрыканцы жалезнага веку існавалі два асноўныя напрамкі – з Захаду і Паўднѐвага Усходу – кантактаў насельніцтва Беларусі з іншымі народамі.