26. Гаспадарчае жыццё насельніцтва Беларусі перыяда бронзавага веку.

У эпоху бронзавага веку працягваўся працэс актыўнага авалодання насельніцтвам Беларусі вытворчымі формамі гаспадаркі – земляробствам і жывѐлагадоўляй. Носьбітамі гэтых форм гаспадарання на тэрыторыі Беларусі з‘явіліся прышлыя яшчэ у перыяд поздняга неаліта плямѐны шнуравой керамікі (шнуравікі). Менавіта плямѐны шнуравікоў былі аселымі жывѐлаводамі і земляробамі. Але і ранейшае насельтніцтва, асабліва плямѐны сярэднедняпроўскай культуры, паспяхова авалодвалі гэтымі формамі гаспадаркі. У жывѐлагадоўлі стадкі складаліся з буйной рагатай жывѐлы, свіней і коней. Менш разводзілі коз і авечак. Памочнікам чалавека ў выпасе жывѐлы быў сабака. Археалагічныя даследаванні сведчаць, што каля чвэрці мяснога харчавання насельніцтва паўночнабеларускіх культур атрымлівала ужо не з палявання, а з жывѐлагадоўлі. У земляробстве вырошчвалі пшаніцу, ячмень, авѐс, сачавіцу і інш культуры. У лясной зоне беларускай тэрыторіі земляробства вялося на палях, якія адваѐўвалі ў лясоў – т.зв. падсечна-агнявое (ляднае) земляробства. У бронзавым веку як у мясцовага позненеалітычнага насельніцтва, так і прышлага насельніцтва шнуравікоў важную ролю працягвалі адыграваць прысвойваючыя формы гаспадаркі – паляванне, рыбалоўства і збіральніцтва. Найбольш распаўсюджаным аб‘ектам палявання ў лясной зоне быў лось, на другім месце – дзік, на трэцім – мядзведь. Палявалі, але менш, таксама на тура, казулю, зубра. Каб здабыць пушніну, палявалі на куніц, барсукоў, лісіц, выдраў, бабра.

У балотна-азерным краі поўдня Беларусі важным аб‘ектам палявання з‘яўляліся вадаплаўваючыя птушкі – краква, гусі, качкі, чыркі, гагары і інш. На паселішчах бронзавага веку археолагі знаходзяць шмат сведчанняў аб рыбалоўстве. Гэта гарпуны і кручкі, грузілы і паплаўкі да сетак, рэшкі пастак з прутоў і лучынак, пешні для падлѐднай лоўлі з масіўных трубчатых костак, фрагменты чоўнаў. Важнейшыя сведчанні рыбалоўстве – косткі рыбы і луска. Калі меркаваць па іх, то найбольш лавілі акунѐў, крыху менш - шчупакоў. Лавілі таксама ляшчоў, плоткі, лінѐў, а вось рэшкаў костак сама, карася і ярша выя‘ўлена зусім мала. Важнай галіной гаспадарчай дзейнасці чалавека, асабліва у ляной зоне, , заставалася збіральніцтва. У напластаваннях крывіцкіх стаянак даволі шмат рэшкаў лясных і вадзяных арэхаў, жалудоў, карнявішчаў раслін, якія таксама ішлі на харч. Сустракаюцца і ракавіны перлавіцы, якія выкарыстоўваліся у якасці посуду, спажывалася чалавекам і мяса малюскаў. У гаспадарчай дзейнасці працягвалі шырока выкарыстоўваліся крэмянѐвыя сякеры, асабліва з прышліфаваным, альбо запаліраваным лѐзам, для высечкі лясоў выкарыстоўваліся зашліфаваныя каменныя сякеры- клінны. У якасці зброі выкарыстошўваліся каменныя сякеры са свідраванымі адтулінымі. Землю рыхлілі каменнымі, рагавымі і нават драўлянымі матыкамі. Для жніва служылі масіўныя крэмянѐвыя пласціны з рэтушаваным краем, а таксама серпападобныя нажы, з‘явіліся масіўныя крэмянѐвыя сярпы з двухбаковай буйной рэтушшу ляза. У канцы бронзавага веку значна больш сталі выкарыстоўвацца металлічныя вырабы, але каменнымі сякерамі, асабліва пры вырубцы лясоў пад пашню, карысталіся і ў наступным, жалезным веку. Па-ранейшаму важнае месца і ў бронзавым веку працягваў займаць выраб керамікі. Жыхары бронзавага веку Беларусі ляпілі ўжо пераважна плоскадонны посуд – гаршкі з выдзеленай шыйкай, а таксама розныя слоікі, місы, кубкі. З‘явіліся раней зусім не вядомыя друшлакі. Удасканаленне прцэсу вырабу керамікі прывяло да таго, што кераміка перыяду бронзавага век была звычайна тонкасценнай і добра выпаленая. Змяняўся і стыль аздаблення керамікі – узоры пераважна канцэнтруюцца ў версе пасудзін, з‘яўляюцца невядомыя раней наляпныя валікі і вушкі. Эканамічнае развіццѐ ў эпоху бронзы прыводзіла да фарміравання некаторай спецыялізацыі асобных рэгіѐнаў і груп насельніцтва на вытворчасць тых ці іншых відаў прадукцыі. Адсюдь з‘явілася развіццѐ абмену паміж рознымі групамі насельніцтва і плямѐнамі розных культур. Прадметамі абмену з‘яўляліся: сыравіна і матэрыялы ( крэмень, медзь, іншыя кампаненты для атрымання бронзы), прадметы апрацоўкі і вырабы з металаў, прадукцыя жывѐлагадоўлі, кераміка. Як сведчаць вынікі археалагічных даследванняў, насельніцтва Беларусі бронзавым веку мела даволі шырокую геаграфію абменных сувязей. Металічныя вырабы траплялі у межы нашага краю з Каўказа, Украіны і Цэнтральнай Еўропы, са Скандынавіі, Прыбалтыкі, цэнтральных раѐнаў Расіі. Напрыклад, на паселішчах бронзавага веку на тэрыторыі Беларусі зноўдзены бурштынавыя (янтарныя) упрыгожванні з Прыбалтыкі, фаянсавыя вырабы з Цэнтральнай Еўропы. Попытам сярод насельніцтва іншых тэрыторый карысталіся матэрыялы шахтавай крэмнездабычы на Краснасельскіх радовішчах пад Ваўкавыскам.