- •1 Гісторыя як навука, яе метады і прынцыпы .
- •1/ Агульнанавуковыя (аналіз, сінтэз, індукцыя, лагічны і інш.);
- •2 Фармацыйны падыходыход да вывучэння гісторыі.
- •3 Цывілізацыйны падыход да вывучэння гісторыі
- •4 .Прадмет вывучэння гісторыі Беларусі
- •5 Перыядызацыя гісторыі Беларусі
- •1. Першабытнае грамадства (100 тыс. Г. Да н. Э. – іх ст. Н. Э.)
- •2. Феадалізм (іх – 1861г.)
- •4. Сацыялізм (1917 да…)
- •7 Гістарыяграфія гісторыі Беларусі першабытнага перыяду.
- •8 . Перыядызацыя ў вывучэнні першабытнага грамадства
- •9 Археалагічная перыядызацыя перыяда першабытнага грамадства
- •12 Перыядызацыя каменнага веку ў гісторыі чалавецтва
- •13 Ранні і сярэдні палеаліт на тэрыторыі Беларусі
- •14 Поздні палеаліт на тэрыторыі Беларусі
- •15 Прылады працы і гаспадарчыя заняткі людзей у познім палеаліце
- •16 Сярэдні каменны век (мезаліт) на тэрыторыі Беларусі
- •17 Гаспадарка і сацыяльныя адносіны ў перыяд мезаліта
- •18.Археалагічныя культуры плямён парыяда мезаліта на тэрыторыі Беларусі
- •19 Насельніцтва Беларусі ў позднім каменным веку (неаліце)
- •20 Змены ў гаспадарчы жыцці насельніытва ў перыяд неаліта
- •21 З’яўленне вытворчых форм гаспадаркі ў перыяд неаліта
- •22 Сацыяльныя адносіны насельніцтва Беларусі перыяда неаліта
- •23 Культуры плямён насельніцта Беларусі перыяда неаліта
- •24 . Характарыстыка бронзавага веку на тэрыторыі Беларусі
- •26. Гаспадарчае жыццё насельніцтва Беларусі перыяда бронзавага веку.
- •27 Этнічны склад насельніцтва Беларусі перыяду бронзавага веку
- •28 .Агульная характарыстыка жалезнага века на тэрыторыі Беларусі.
- •30 Вытворчыя формы гаспадаркаі ў перыяд жалезным веку.
- •31 Прысвойваючыя формы гаспадаркі насельніцтва Беларусі жалезнага веку
- •33 Побыт, абмен і гандаль насельніцтва Беларусі ў перыяда жалезнага веку
- •34 Змены ў сацыяльных адносінах у перыяд жалезнага веку
- •35 Этнакультурныя працэсы на тэрыторыі Беларусі ў жалезным веку
- •8. Старажытнасці заходніх балтаў ( 5 ст да н.Э. – 8 ст. Н.Э.)
- •37 Крыніцы вывучэння гісторыі Беларусі перыяда ранняга сярэднявечча
- •38 Этнічная змены насельніцтва Беларусі ў перыяд Вялікага перасялення народаў
- •41 Славянскія плямёны крывічоў на тэрыторыі Беларусі
- •42 Плямёны дрыгавічоў і радзімічаў на тэрыторыі Беларусі
- •43 Навуковыя канцэпцыі паходжання беларусаў
- •44 Тэорыя паходжання тэрміна Белая Русь
- •45,48 Полацкае княства ў9-10ст(у12-13ст).
- •46 Полацкае княства ў перыяд Ізяслава, Брачыслава і Ўсяслава Чарадзея
- •47 Тураўскае княства ў 9-10 ст.
- •49Тураўскае княства ў 12-13 ст
- •50. Беларускія землі ва ўмовах пагрозы татара-мангольскай і крыжацкай агрэсіі.
- •51 Сельская гаспадарка насельніцтва Беларусі (9-12 ст.)
- •52,53 Узнікненне гарадоў на тэрыторыі Беларусі у 9-12ст.Рамесная вытворчасць у 9-13ст.
- •54. Гандаль беларускіх зямель перыяду (9-13 ст.)
- •55. Складванне і развіццё феадальных адносін на тэрыторыі Беларусі (9-13 ст.)
- •57. Веча ў грамадскім жыцці на тэрыторыі Беларусі (9 – 13 ст.)
- •58. З’яўленне і распаўсюджванне хрысціянства на беларускіх землях
- •59. Роль і месца царквы ў грамадскім жыцці на беларускіх землях у перыяд ранняга сярэднявечча
- •60. Манументальнае дойлідста Беларусі (9-13 ст.)
- •61.Манументальны жывапіс і кніжная графіка Беларусі (9-13 ст.)
- •62. Дэкаратыўна- прыкладное мастацтва Беларусі (9 – 13ст.)
- •63. З’яўленне пісьменства і яго помнікі на тэрыторыі Беларусі перыяда (9 – 13 стст.)
- •64.Народная абрадавая творчасць Беларарусі (9 – 13 стст.)
24 . Характарыстыка бронзавага веку на тэрыторыі Беларусі
Бронзавы век, які пачаўся на большай частцы Еўрапейскага кантыненту ў канцы 3-га – пачатку 2-га тысячагоддзя да н.э. і працягваўся да пачатку 1-га тысячагоддзя да н.э. – адна з найважнейшых эпох у гісторыі першабытнага грамадства. Звязана гэта з узнікненнем і пачаткам распаўсюджання металургіі. Людзі пачалі дабываці і плавіць з пачатку легкасплаўныя матэрыялы – медзь і бронзу ( бронза – сплаў медзі с волавам, свінцом, цынкам, з дабаўленнем мышьяку), якія не патрабавалі высокай тэмпературы. Так, бронза плавіцца пры адносна невысокай тэмпературы ў 700 - 900 градусаў. Сярод зноўдзеных на Паўднѐвай Беларусі бронзавых вырабаў большасць складалась з алавяна-свінцовай бронзы, затым ішла алавяна-свінцова-мышьяковая бронза, потым – алавянная і алавяна- мышьяковай бронзы. Аднак у параўнанні з крэмянем, металы, хаця і заступалі яму у цвѐрдасці, лѐгка набывалі неабходную форму – наканечнікі стрэлаў і копій, сякеры, упрыгожванні. Зноўдзены тыглі – невялікія керамічныя пасудзіны для плаўкі металу, льячак – невялікія керамічныя лыжачкі для разліўкі металу, абломкі ліцейных форм. Формы рабіліся з каменю або гліны, былі аднастворкавымі, састаўнымі з некалькіт створак, было ліццѐ па васковай мадэлі.
Засваенне металаў адыграла важную ролю ў гаспадарчым і сацыяльным жыцці людзей. Выкарыстанне бронзавых прылад:- павысіла прадукцыйнасць працы; - што у сваю чаргу прывяло да з‘яўлення лішкаў прадуктаў; - як вынік – ўзнікае маѐмасная няроўнасць людзей; - пашыраецца абмен (таргоўля) паміж рознымі рэгіѐнамі; - узнікаюць войны за захоп маѐмасці і людзей;- пачынае вылучацца рамяство. Бронза з‘явілася напачатку ў краінах Цэнтральнай Азіі, Егіпце, Індыі, Кітаі. Паздней з‘яўляецца дабыча сыравіны для бронзы ў некаторых краінах Заходняй і Цэнральнай Еўропы, а таксама ў Закаўказзі, Казахстане, Сібіры. Вядома, што Усходняя Еўропа ў бронзавым веку не ўваходзіла ў кола старажытных цэнтраў станаўлення і развіцця металургіі. На тэрыторыі сучаснай Беларусі выкапняў неабходных рудаў для вырабу медзі і бронзы не было.
Медных і бронзавых вырабаў у карыстанні насельніцтвам было вельмі мала.. Гэта тлумачыцца адсутнасцю рудных радовішчаў і аддаленнасцю ад старажытных металургічных цэнтраў, такіх як Альпы, Картпаты, Каўказ. Мясцовая вытворчасць некаторых бронзавых рэчаў на тэрыторыі не была распаўсюджана шырока. Яна грунтавалася на прывазной сыравіне, а таксама на пераплаўцы узначнай цэннасці было, ў большасці выпадкаў, паказальнікам значнага статуса іх уладальнікаў. Металічныя вырабы распаўсюджваліся на тэрыторыі Беларусі павольна, гэты працэс займаў даволі працяглы час.
25 Культуры плямён насельніцтва Беларусі бронзавага веку
Першыя металічныя прылады з‘явіліся сярод плямѐнаў сярэднеднепроўскай культуры ў канцы 3- га – пачатку 2-га тысячагоддзя. У археалагічных помніках гэтай культуры знойдзена вялікая колькасць металічных вырабаў, такіх як шылы, нажы сякеры, дыядэмы, грыўны, бранзалеты, наканечнікі копьяў і інш. Большасць з іх зроблена з чыстай медзі і мыш’яковістай бронзы. Для вырабаў нажа і бранзалеты выкарыстоўвалася алавяністая бронза.Таму толькі ад гэтага часу і толькі на тэрыторыі Паўднѐва-Усходняй Беларусі магчыма казаць аб пачатку бронзаваа веку. У астатніх рэгіѐнах Беларусі пачатак бронзавага веку адносіцца да першай паловы 2-га тысячагоддзя да н.э., калі на Заходняй Беларусі, на Прыпяцкім палессі, а паздней і на цэнтральнай Беларусі, у Паазер‘і і на Аршанска-Магілѐўскай раўніне рассяляюцца плямѐны тшцінецкай культуры. Колькасць металлічных вырабаў, знойдзеных у цэнтральных і паўночных раѐнах Беларусі дазваляе меркаваць, што вялікае значэнне ў поздні перыяд эпохі бронзы мелі так званыя кельты – сякеры з алавяністай бронзы, ў якіх утулка размяшчалася ў абушковай частцы перпендыкулярна лязу ( лезвію.). Ёсць звесткі таксама пра знаходкі бронзавых мячоў, наканечнікі стрэлаў, меднае плоскае цесла і інш. Перыяд поздняга бронзавага веку Беларусі – канец 2-га тысячагоддзя да н.э. – 800-700 гады да н.э. – з‘яўляецца найменьш даследаваным. У гэты час у Верхнім Падняпроў‘і Усходнім Палессі пачынаюць распаўсюджвацца старажытнасці культуры лебядоўскага тыпу, на Захадзе Беларуси адбываецца зараджэнне штрыхаванай керамікі і назіраецца пранікненне лужіцкай культуры. Плямены названых культурных ассяродзяў валодалі навыкамі еталургіі, паступова распаўсюджвалі іх на іншае насельніцтва, з‘яўляліся носьбітамі характэрных традыцый і асаблівасцяў, уласцівых бронзаваму веку.
Разам з тым, і ў эпоху бронзавега веку большая частка прылад працы і зброі выраблялася з каменню, апрацоўка якога стала больш дасканалай. З‘явіліся новыя прыѐмы крэмнеапрацоўкі. Краі некаторых рэжучых і колючых вырабаў пачалі пакрывааць струменчатай або пільчатай рэтушшу. Распаўсюджвалася шліфаванне крэмянѐвых сякер, асабліва на лѐзах. Пачалі рабіць трохвугольныя наканечнікі стрэл з шыпамі паабапал увогнутай асновы. Пачалося майстраванне сякер і булавоў з прасвідраванымі адтулінамі для рукаятак. Большасць матык таксама мелі такія ж адтуліны. Свідраванне праводзілася з дапамогай свідравальнага станка, асноўнай рабочвй часткай якого з‘яшлялася трубчатая костка з пяском. Людзі бронзавай эпохі па-ранейшаму выкарыстоўвалі для сваіх патрэб і іншыя матэрыялы, асабліва косці, рогі і дрэва. У некаторых выпадках, каменныя і касцяныя прылады імітыравалі асаблівасці формаў бронзавых вырабаў, асабліва сякер і наканечнікаў коп‘яў.