§ 30. Prawa na dobrach niematerialnych

197

ną przyznawaną dziełom własnych obywateli (por. art. 4 ust. 1 Konwencji berneńskiej w wersji rzymskiej z 1928 r., por. też art. II ust. 1 Konwencji genewskiej w wersji z 1971 r.).

Normy kolizyjne Konwencji berneńskiej nawiązują do wspomnianej już wyżej zasady terytorializmu. W myśl art. 4 ust. 2 zd. 2 Konwencji berneńskiej (w wersji rzymskiej z 1928 r.): „zakres ochrony, jako też środki dochodzenia jej zawarowane w celu ochrony jego praw, są normowane wyłącznie według ustawodawstwa tego kraju, w którym żąda się ochrony". Kolizyjnoprawny charakter bywa też w literaturze przypisywany temu postanowieniu Konwencji berneńskiej, które statuuje zasadę asymilacji („traktowania krajowego"). W art. 4 ust. 1 cyt. Konwencji można się mianowicie dopatrzeć normy kolizyjnej przewidującej właściwość prawa państwa członkowskiego, w którym dochodzi się ochrony, skoro w myśl wyrażonej tam zasady asymilacji podmiotowi uprawnionemu wedle Konwencji powinny być przyznane takie same prawa, jak obywatelom państwa, w którym podmiot ów pragnie ze swych praw skorzystać.

Powyższej normy kolizyjnej nie wolno utożsamiać z nakazem stosowania legis fori21, do czego mógłby skłaniać zwrot „prawo państwa, w którym żąda się ochrony". W istocie rzeczy nie chodzi tu bowiem o właściwość prawa tego państwa, przed którego sądem dochodzi się ochrony (choć tak najczęściej w praktyce będzie), ale o „właściwość prawa państwa, dla którego terytorium dochodzi się ochrony". Jeżeli więc np. prawa powoda zostały naruszone w państwie A, ale powód dochodzi ochrony w państwie B, bo tam pozwany ma majątek, to sąd państwa B zastosuje prawo państwa A, bo o ochronę udzielaną przez to prawo w danym wypadku chodzi.

Prawo wskazane przez konwencyjne normy kolizyjne jest właściwe do oceny powstania, treści i zgaśnięcia praw autorskich. Statut praw autorskich rozstrzyga również o przedmiocie i podmiocie prawa autorskiego oraz określa zakres i środki jego ochrony22. Statut ten nie obejmuje zaś zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych podmiotów prawa autorskiego, zobowiązań z umów autorskich, dziedziczenia praw autorskich. Zagadnienia te podlegają prawu wskazanemu przez odpowiednie, miarodajne dla danego zakresu, pozakonwencyjne krajowe normy kolizyjne prawa pryw. mnr. (jeśli oczywiście dla jakiegoś zakresu nie istnieją inne ujednolicone konwencyjne normy kolizyjne).

III. Prawo własności przemysłowej

1. Także w zakresie ochrony własności przemysłowej akceptowana jest niemal powszechnie zasada terytorializmu. Zasada ta oznacza, iż o środkach i zakresie ochrony uprawnionego z patentu rozstrzyga prawo państwa, którego organy patentu udzieliły. Także skutki udzielenia patentu ograniczają się w zasa-

i

21 Por. W. Popiołek: Normy prawa, s. 77.

22 Tamże, s. 79.

198

VII. Prawa rzeczowe. Posiadanie. Prawa na dobrach niematerialnych

dzie do obszaru państwa, w którym patent został uzyskany. Stwarza to konieczność ubiegania się o tytuł ochronny (w szczególności patent) w każdym państwie oddzielnie. Prawo każdego państwa określa też przesłanki uzyskania tytułu ochronnego (patentu) oraz przyczyny jego wygaśnięcia.

2. W omawianym zakresie dużą rolę odgrywa Konwencja paryska o ochronie własności przemysłowej z 20 marca 1883 r. Była ona kilkakrotnie zmieniana i uzupełniana w czasie kolejnych konferencji rewizyjnych (w Rzymie 1886 r., w Madrycie w 1890 r. i 1891 r., w Brukseli w 1897 r. i 1900 r., w Waszyngtonie w 1911 r., w Hadze w 1925 r., w Londynie w 1934 r., w Lizbonie w 1958 r. oraz w Sztokholmie w 1967 r.). Polska jest stroną tekstu sztokholmskiego Konwencji (Dz.U. z 1975 r. Nr 9, poz. 51 i 52).

Poza Konwencją paryską istnieją też inne umowy międzynarodowe, w szczególności:

1) Porozumienie madryckie o międzynarodowej rejestracji znaków z 14 kwietnia 1891 r. (Polska przystąpiła do tekstu sztokholmskiego z 14 lipca 1967 r. ze skutkiem od 18 marca 1991 r., Dz.U. z 1993 r. Nr 116, poz. 514; z dniem 4 grudnia 1996 r. Polska wycofała zastrzeżenia złożone na podstawie art. 14 ust. 2 lit. d i f, Dz.U. z 2001 r. Nr 23, poz. 272); w 1997 r. (ze skutkiem od 4 marca tegoż roku) Polska przystąpiła do Protokołu do Porozumienia madryckiego o międzynarodowej rejestracji znaków, przyjętego w Madrycie 27 czerwca 1989 r.,

2) Porozumienie nicejskie dotyczące międzynarodowej klasyfikacji wyrobów i usług, do których stosuje się znaki fabryczne lub handlowe z 15 czerwca 1957 r. (Dz.U. z 1961 r. Nr 46, poz. 240), od którego Polska odstąpiła w 1983 r. (oświadczenie rządowe z 16 kwietnia 1983 r., Dz.U. Nr 58, poz. 266) i ponownie przystąpiła z dniem 4 marca 1997 r.,

3) Porozumienie ustanawiające Światową Organizację Handlu (WTO), sporządzone w Marakeszu 15 kwietnia 1994 r. (Dz.U. z 1995 r. Nr 98, poz. 483),

4) Porozumienie madryckie dotyczące zwalczania fałszywych oznaczeń pochodzenia towarów z 14 kwietnia 1891 r. ze zmianami w Waszyngtonie w 1911 r., Hadze — 1925 r. (Dz.U. z 1932 r. Nr 47, poz. 447, sprostowanie — Dz.U. z 1939 r. Nr 7, poz. 43),

5) Porozumienie wiedeńskie ustanawiające międzynarodową klasyfikację elementów graficznych znaków z 12 czerwca 1973 r., zmienione 1 października 1985 r. (Dz.U. z 2003 r. Nr 172, poz. 1669 i 1670),

6) Układ o współpracy patentowej (PCT) podpisany w Waszyngtonie 19 czerwca 1970 r. (poprawiony 2 października 1979 r.) i zmieniony 3 lutego 1989 r. (Dz.U. z 1991 r. Nr 70, poz. 303), zapobiegający wielokrotnemu badaniu zgłaszanych wynalazków wtedy, gdy ten sam wynalazek ma być opatentowany w wielu krajach,

7) Konwencja o ustanowieniu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej, podpisana w Sztokholmie 14 lipca 1967 r. (Dz.U. z 1975 r. Nr 9, poz. 49 — zał.),

I