Маркетингтік орта

Жоспар

Кіріспе.....................................................................................................................3

1. Маркетингтің жұмыс істеу ортасы ұғымы............................................4

2. Маркетингтік ортаның  құрама бөліктері..............................................5

3. Фирманың медиаортасы және оның негізгі компоненттері...............6

4. Фирманың жұмыс істеуінің макроортасы және  оның негізгі факторлары...................................................................................................7

Қорытынды.............................................................................................................9

Пайдаланылған әдебиеттер.................................................................................10

Кіріспе

Маркетинг нарықтық экономикалық жүйеде орны бар ойлау стилі, іргетасты қалайтын қондырғы немесе басқару философиясы сияқты кәсіпкерліктің де ең негізгі тірегі болмақ. Маркетинг тұжырымдамасы фирма қызметінің басты мұраты- сатып алушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру және осының негізінде оның өсу мен мол пайда табу мақсатына жетуді көздейді.

Маркетингтi шаруашылық қызметi ретiнде қарастыратын болсақ, өндiрiс мақсатына жету үшiн бiрнеше қызмет атқарады. Оның iшiнде ең негiзгiлерi- өндiрiстi бастауға фирманың дайындығы, өнiмнiң шығарылуы, қаржылық экономикалық жағдайын қамтамасыз ету.

Маркетингке бизнес концепциясы ретiнде мынадай анықтама бередi. Маркетинг- айырбас арқылы мұқтаждық пен қажеттiлiктi қанағаттандыруға бағытталған адам қызметiнiң түрi. Бұл аспектiде маркетинг нарықты жан- жақты, жүйелi зерттеуге, тұтынушылардың нақты қажеттiлiктерiн және талғамдарын табуға, оларға өндiрiстi бейiмдеуге бағытталады.

Маркетингтік мақсаттар фирманың өз мақсатына жетуін қамтамасыз етеді. Бұл мақсаттар сан арқылы көрсетіледі және нақты, уақыты шектеулі, икемді болып келеді, әр түрлі жағдайларға қарай түзетуге келетін мақсаттар болуы мүмкін.

Мақсаттар сатысында, әрине, алғашқы орын фирманын табиғи мақсаты болып саналатын-үнемі пайда түсіру және оны көп шамалау болып табылады.

1. Маркетингтің жұмыс істеу ортасы ұғымы. Маркетингтік ортаның құрама бөліктері

 

Кез келген фирма белгілі қоршаған ортада әрекет етеді, және бұл орта неғұрлым күрделі  болса, ол соғұрлым жиі  өзгерістерге ұшырайды.

Фирманың нарықтық экономика жағдайларында жұмыс істеу механизмін  жақсы түсіну үшін орта ұғымын қарастырамыз.

Орта – бұл фирманың табыстары мен сәтсіздіктеріне әсер ететін, факторлар мен күштер. Оның шеңберінде фирма жұмыс істейтін, маркетингтік орта 1-суретте келтірілген.

 

 

1 - сурет  – Фирманың маркетингтік ортасы

 

1-суреттен көрініп тұрғандай, фирманың маркетингтік ортасы бес бөлікке бөлінеді: бақыланатын факторлар, бақыланбайтын факторлар, фирманың өз мақсаттарына қол жеткізудегі табысының немесе сәтсіздігінің дәрежесі,  бейімделу және кері байланыс.

Фирманың маркетингтік ортасы – фирманың  шегінен тыс  әрекет ететін және маркетинг қызметі басшылығының мақсаттық клиенттермен ынтымақтас-тық қатынастарын белгілеу және қолдау мүмкіндігіне әсер ететін, активті субъектілер мен күштердің жиынтығы.

Маркетингтік орта микро және макроортадан құралады. Микроорта фирманың өзіне және оның клиентураға қызмет көрсету бойынша мүмкін-діктерін тікелей қатынасы бар күштермен, яғни жеткізушілермен, маркетингтік делдалдармен, клиенттермен, бәсекелестермен және байланыстық  аудиториялармен  берілген.

Макроорта аса кең әлеуметтік тұрғыдағы күштермен берілген – бұл демо-графиялық, экономикалық, табиғи, техникалық, саяси және мәдени сипатты факторлар. Фирманың табысы көбінесе оның делдалдарының, бәсекелестері-нің және әр түрлі байланыстық аудиториялардың әрекеттеріне байланысты болады.

 

2. Кәсіпорынның  ішкі ортасын зерттеу

 

Маркетингтік жоспарларды әзірлеу кезінде маркетинг қызметінің басшылары фирманың өзінің ішіндегі өзге топтарды есепке алу керек. Маркетингтік жоспарларды әзірлеу үшін барлық осы топтар фирманың микроортасын құрайды (2-суретті қараңыз). 

 

 

2 - сурет – Фирманың ішкі ортасы

 

Жоғары басшылыққа мыналар жатады: бас басқарушы, атқару комитетінің мүшелері, өкім шығарушы директор, директорлар кеңесінің төрағасы және мүшелері. Басшылықтың жоғарғы эшелонымен фирманың мақсаттары, жалпы стратегиялық мақсаттар анықталады. Маркетинг бойынша басқарушылар басшылық жоспарларына қайшы келмейтін шешімдерді қабылдау керек. Сонымен бірге барлық маркетингтік жобалар жоғарғы басшылықпен бекітуге жатады. Маркетинг бойынша басқарушылар фирманың басқа  бөлімшелерімен тығыз ынтымақтастықта  жұмыс істеу керек.

Қаржы қызметін маркетингтік жоспарларды іске асыру үшін қажетті құралдардың бар болу және пайдаланылу проблемалары  толғантады.

НИОКР қызметі техникалық проблемалармен айналысады. МТС қызметі  өндіріске арналған шикізаттың, тетіктердің және т.б. жеткілікті санының бар болуы туралы қамқорлық етеді.

Өндіріс қызметі бұйымның  керекті санының шығарылуы үшін жауапты болады. Бухгалтерлік қызмет кірістер мен шығыстарды тексереді, маркетинг қызметіне оның көздеген мақсаттарға қол жеткізуінің қаншалықты табысты келе жатқандығы туралы істің мән-жайын білуге көмектеседі. Барлық осы бөлімшелердің қызметі маркетинг қызметінің жоспарларында да, әрекеттерінде де  көрінеді.

 

3. Фирманың медиаортасы және оның негізгі компоненттері

 

Қатынастық аудиториялар – ұйымдастыруға  нақты немесе потенциалды қызығушылық білдіретін немесе оның қойылған мақсаттарға қол жеткізу қабілетіне әсер ететін, пайдаланушылардың кез келген тобы.

Қатыныстық аудиториялардың келесі типтерін атап көрсету керек:

- компанияның ақшалай қаржыларын алу мүмкіндігіне әсер ететін, қаржылық шеңберлер. Басты қаржылық қатынастық аудиториялар банктер, брокерлік фирмалар, инвестициялық компаниялар, акционерлер болып табылады;

- бұқаралық ақпараттар құралдарының қатынастық аудиториялары.

Оларға  жаңалықтарды хабарлайтындар, газет мақалаларын және редакциялық түсінік-темелерді жазатындар жатады – бұл газет, журналдардың, радиостанциялар мен телеорталықтардың иелері;

- мемлекеттік мекемелердің қатынастық аудиториялары. Компания басшылығы мемлекеттік шеңберде болып жатқан оқиғаларды ескеру керек.

- қоғамдық ұйымдар. Компанияның маркетингтік шешімдері қоршаған ортаны қорғау үшін ұйымдарда, тұтынушыларда, қозғалыстарда және көптеген басқа  ұйымдастырылған бірлестіктерде сұрақтар тудыруы мүмкін. Сондықтан жұртшылықпен қатынастар бойынша бөлім компанияға қоғамдық және тұтынушылар ұйымдарымен тұрақты қатынасты қолдауға көмектесу керек;

- жергілікті қатынастық аудиториялар. Әрбір компанияда өзінің жергілікті байланыстық аудиториялары бар, мысалы, маңайдағы аудандардың тұрғындары және жергілікті ұйымдар. Үлкен компанияларда жұртшылықпен жұмыс істеу үшін арнайы лауазым көзделген. Жұртшылықпен қатынастар бойынша менеджер жергілікті тұрғындармен кездесулер өткізеді, сұрақтарға жауап береді және пайда болатын проблемаларды шешуге көмектеседі;

- жұртшылықтың кең ауқымы. Фирма жұртшылықтың кең ауқымының өз тауарларына және өз қызметіне көзқарасын  сын көзбен қадағалауы қажет;

- ішкі қатынастық аудиториялар меншікті жұмыскерлерден және қызмет етуші менеджерлерден және директорлар Кеңесі  мүшелерінен тұрады.

 

4. Фирманың жұмыс істеуінің макроортасы және оның негізгі факторлары

 

Фирма және оны  жеткізушілер, делдалдар  мен бәсекелестер аса ауқымды макроорта  шеңберінде  әрекет етеді.

 

 

3 - сурет - Фирманың жұмыс істеуінің макроортасының негізгі факторлары

 

Макроортаның негізгі факторларына мыналар жатады:

Демографиялық факторлар. Демография – тұрғындарды оның саны, тығыздығы көзқарасынан зерделейтін ғылым. Маркетингпен айналысатын мамандар үшін, демографиялық орта үлкен қызығушылық тудырады, өйткені  рыноктар адамдардан тұрады. Демографиялық факторлардың негізгі даму бағыттары төмендегілер  болып табылады:

Экономикалық орта. Адамдардың өздерінен басқа, рыноктар үшін олар-дың сатып алу қабілеті де маңызды. Экономикалық құлдырау, жұмыссыздық-тың жоғары деңгейі, несиелерді алудың өсіп бара жатқан құны сатып алушылардың қабілетіне әсер етеді. Сатып алушылардың экономикалық  жағ-дайдың нашарлауына жауаптық реакциясы  сатып алуға  аса абайлықпен келу болуы мүмкін. Рынок қызметкерлері табыстарды бөлу құрылымындағы географиялық айырмашылықтарды да есепке алу, өз күштерін перспективалы мүмкіндіктерді ашатын аудандарда  шоғырландыру керек.

Табиғи орта. Қоғамда  өнеркәсіптік қызметтің   қоршаған  табиғи ортаны бұзатыны жайында мазаланушылық артып келеді. Қоршаған ортаны қорғау бойынша топтар, қозғалыстар пайда болды. Қоршаған ортадағы өзгерістер фирмалар өндіретін және рынокқа ұсынатын тауарларға да әсер етеді. Мысалы, бұл топтар препараттарды аэрозоль түрінде сатуға тыйым салу үшін сөз сөйлей-ді, өйткені олар озон қабатына зиян келтіреді. Ресурстардың жаңартылуы үлкен проблема болып табылады. Мысалы, ағаш дайындаумен айналысатын фирма-лар, кесілген алаңдарда жасыл желектерді қалпына келтіру керек. Мұнай, көмір және басқа пайдалы қазбалар сияқты ресурстар қорларының тозуы маңызды проблема болып табылады.

Ғылыми-техникалық орта. Рынок қызметкері ғылыми-техникалық процестердегі  жетекші  даму бағыттарын  мұқият  қадағалау керек. Бүгінгі күні әдетті болған тауарлардың көбісі бұдан 100 жыл бұрын мүлдем болмаған. Мысалы, Авраам Линкольн автомобиль, ұшақ, радио дегеннің не екенін білмеген. Бүгінгі күні көптеген идеялар әзірленуде, идеялардың  пайда болуы мен олардың іске асырылуы арасында айырмашылық қысқартылды, көптеген технологиялар мен тауарлар әзірленуде. НИОКР-ға американдықтар ең көп шығындар жұмсайды. Мемлекеттік мекемелер жаңалықтардың адам өмірі мен қоршаған орта үшін қауіпсіз болуын қадағалайды. Рынок қызметкерлері ғылыми-техникалық орта-да  болып жатқан өзгерістерді және жаңа техника мен технологиялардың адам-ның қажеттіліктерін қанағаттандыру қызметіне қойылуы мүмкін екендігін білу керек.

Саяси факторлар. Маркетингтік шешімдерге саяси жағдай күшті әсер етеді. Бұл орта, бірінші кезекте, кәсіпкерлік қызметті реттеу бойынша заңнан қалыптасады. Сонымен, мысалы, фирмаларды бір-бірінен қорғайтын заңдар (бұл бәсеке жағдайларында), тұтынушыларды бәсекелес-фирмалардың әрекеттері-нен қорғайтын заңдар бар болады. Сондай-ақ қоғамның жоғары мүдделерін  кәсіпкерлерден қорғау (қоршаған ортаны қорғау) қажет. Маркетинг басшысы  оның маркетингтік қызметі соның әсеріне түсетін елдің заңдарын жақсы білу керек.

Мәдени орта. Адамдар көзқарастар мен тәртіп нормаларын құрайтын, нақты қоғамда өседі. Маркетингтік шешімдерді  қабылдауға мәдени әдетғұрыптың елдің негізгі дәстүрлері мен мәдени құндылықтарының тұрақты  жолын ұстаушылық сияқты ерекшеліктері әсер етуі мүмкін. Нақты қоғам шеңберінде адамдар көптеген көзқарастар мен құндылықтарды ұстанады. Олар негізінде ата-аналардан балаларға беріледі және қоғамның негізгі институт-тарының қызметімен  - заңдармен, шіркеумен, мемлекеттік билікпен  бекітіледі. Кез келген қоғамда субмәдениеттер, яғни олардың өмірлік тәжірибесінің  жалпылығы нәтижесінде пайда болатын, құндылықтардың жалпы жүйелері бар адамдар топтары бар болады.