- •Егіншілік практикумы
- •I Тарау. Топырақтың агрофизикалық және су қасиеттерін зерттеу әдістері
- •1. Топырақ бетінің агрегаттық құрамы мен суға төзімділігі
- •2. Топырақтың жел эрозиясына қарсы тұрақтылығын анықтау
- •3. Топырақ тығыздығы және оны анықтау Тапсырма:
- •4. Топырақтың жыртылатын қабаттың құрылысын анықтау
- •8 Сурет. Топырақ үлгісін патронда капиллярлы қанықтыру.
- •Топырақтың жыртылатын қабатының құрылысын пикнометриялық әдіспен анықтау.
- •5. Топырақтың сулық қасиеттері және оларды анықтау әдісі
- •1. Негізгі дақылдардың тұқымдары өсіп шығу үшін қажетті мөлшері.
- •И.С.Кауричев бойынша топырақ ылғалдылығының және топырақты-гидрологиялық константалары.
- •15. Механикалық құрамы әр түрлі топырақтардын максималды " гигроскопияльны (с.И.Долгов бойынша) [7].
- •Өсімдіктердің тұрақты солу ылғалдылығы
- •Капиллярлық байланыстың үзілу ылғалдылығы (кбүы)
- •Ең төменгі су сыйымдылық (п.С.Коссович бойынша)
- •Шекті далалы су сыйымдылық.
- •Топырақтың ылғалдылығын анықтау
- •18. 1 М топырақ қабатындағы өнімді ылғал қорын анықтау шкаласы
- •Тапсырманы орындау.
- •Есептеу жолы
- •Өз бетімен дайындалу үшін сұрақтар.
- •II Тарау. Арамшөптер және олармен күресу шаралары
- •1. Арамшөптердің келтіретін зияны және олардың биологиялық ерекшеліктері
- •2. Арамшөптерді жіктеу және олардың ең кең тараған өнімдерінің сипаттамасы
- •19 Сурет. Қаңбақ.
- •20 Сурет Қыстайтын арамшөптер: 1-Егістік ярутка; 2- Көк кекіре; 3-Сарыбас қурай; 4- Кәдімгі жұмыршақ.
- •23Сурет 1-Жатағанбидайық; 2-Бұтақты бидайық; 3- Салалы қарашығыр ; 4- Құмай
- •Арамшөптердің гербарий және тұқымдар арқылы ажырату әдістері
- •Органикалық тыңайтқыштардың құрамындағы арамшөптердің тұқым қорын анықтау
- •Танаптардың ластануын өлшеудің сандық бақылау әдісі
- •Танаптардың арамшөптермен ластану картасын жасау әдістемесі
- •26 Сурет, Ауыспалы егісте —танатардың арамшөптермен ластану картасы
- •4. Арамшөптермен күресу шаралары
- •Арамшөптермен агротехникалық күресу шаралары.
- •Арамшөптермен химиялық күресу шаралары.
- •25.Гербицидтердің су ерітіңцісінің жұмсалатын мөлшері, л/га (а.М.Туликов бойынша).
- •26. Күресу шараларына сипаттау үшін арамшөптердің түрлері
- •Ұсынылған әдебиеттер.
- •III Ауыспалы егістер
- •Жалпы түсініктер және негізгі алғы даідылдардың
- •2. Ауыспалы егістердің тәсімін кұру принциптері және оларды жіктеу
- •30 Кесте Ауыспалы егістердің жіктелуі
- •1 Әр түрлі аудандарга ұсынылған ауыспалы егістер Солтүстік және Орталық Қазақстанның дәнді ауыспалы егістері,
- •Жеті танапты
- •Алты танапты
- •Бес танапты
- •Төрт танапты
- •Үш танапты
- •Мал азықтық ауыспалы егістер.
- •Республиканың онүстігінде суармалы егіншіліктегі ауыспалы егістер
- •Мақсатаның ауыспалы егістері
- •2 Құнарлығы төмен топырақтарда:
- •4. Ауыспалы егістердің төсімін құрастыру әдістемесі
- •32. Жаратылатын жерді пайдалану құрылымы
- •33 Дақылдарды топтарға бөлу және олардың ауыспалы егіс алаңындағы меншікті көлемі, %
- •34. Танаптарды құрастыру
- •37. Бес танапты ауыспалы егіске көшу жоспары.
- •I Ауыспалы егістерге көшу жоспарларын құрастыруға арналған кесте
- •5. Ауыспалы егістерді бағалау
- •IV. Топырақты өңдеу
- •1. Топырақты өңдеудің мақсаттары мен технологиялық операциялары.
- •2. Топырақты өңцеудің құүралдары мен шаралары.
- •3. Топырақты минималды өңдеу принциптері.
- •4. Топырақты күзде және себу алдында өндеуді жоспарлау.
- •41. Топырақты күзде және себу алдында өндеу бойынша тапсырмалардын шифрлері
- •42. Топырақты күзде және көктемде өндеу варианттары.
- •5. Сүрі жерді өңдеу технологиясын құру.
- •44 Сүрі танапты өңдеу технологиясын құру үшін мәліметтер шифрлері
- •Топырақ қорғау техникасы мен өндеудің сапасын бақылау.
- •7 Ауыспалы егісте топырақты өңдеу жүйесін құру.
- •45. Ықтырмалы сүр танапты өңдеу технологиясы
- •Егіншіліктің аймақтық жүйелері
- •2.Егіншілік жүйелерін құру әдістері.
- •1. Альтернативті егіншілік жүйелері.
- •2. Ауыспалы егістерде қарашірік балансын санау әдісі
- •47. Дақылдар түрінен бағытты регрессия тевдеуі (б.А.Доспехов бойынша).
- •48.Өсімдік қалдықтарының гумификация коэффициенттері
- •49.Ауыспалы егісте қарашірік балансының есептелуі
- •1. Сурі танаптан кейін себілген жаздық бидай үшін
- •Бгіншілік практикумы
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
С. СЕЙФУЛЛИН АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ
УНИВЕРСИТЕТІ
Карипов Р.Х. , Жұмағұлов И И., Амралин А.У.
Егіншілік практикумы
Астана 2009
С.Сейфуллин
атындағы Қазақ агротехникалык
университетінің әдістемелік
мәжілісінде
қаралды және құпталды Хаттама
№
«
» 2009ж.
.
«Бекітемін»
С.Сейфуллин
атындағы ҚазАТУ АҚ- ның Басқарма
терағасының орынбасары
1.
Әбдіров 2009ж
Туындыгер (лер): Карипов Р.Х., Жұмағүлов И.И., Амралин А.У.
Пікір жазғандар:
Альжанов Ж.Ш. Л.Н. Гумилов атывдағы Еуразиялық Ұлтгық
университеті Биология ғылымының кандидаты.
Ысқақов М.Ә. Сәкен Сейфуллин атындағы Қазак агротехникалық
университетінің Өсімдік шаруашылығы кафедрасынн доценті, а.ш.ғ.к.
Экология және орман шаруашылығы кафедрасының мәжілісі қаралды және кұпталды.
Хаттама№
Агрономия факультетінің оқу - әдістемелік кеңесі мәжілісінде қаралды және құпталды.
Хаттама№
© С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті, 2009 жыл
Мазмұны
Алғы сөз
І-тарау. Топырақтың агрофизикалық және су қасиеттерін зерттеу әдістері
1. Топырақ бетінің агрегаттық құрамы мен суға төзімділігі
2.Топырақтың жел эрозиясына карсы тұрақтылығын анықтау
Топырақ тығыздығы және оны анықтау
Топырақтын жыртылатын қабатының кұрылысын анықтау
Топырақтың су қасиеттері және оларды анықтау әдістері
II-тарау. Арамшөптер және олармен күресу шаралары
Арамшөптердің келтіретін зияны және олардың биологиялық ерекшеліктері
Арамшөптерді жіктеу және олардың кең тараған өкілдерінің сипаттамасы
Ауыл шаруашылыкты жерлердің ластануын есептеу және картаға салу әдістері
4.Арамшөптермен күресу шаралары
Ш- тарау. Ауыспалы егістер
Жалпы түсініктер және негізгі алғы дақылдардың сипаттамасы
Ауыспалы егістердің тәсімін құру принциптері және оларды жіктеу
Әр түрлі аймақтарға ұсынылған ауыспалы егістер
Ауыспалы егістердің тәсімін құрастыру әдістемесі
Ауыспалы егістерді бағалау
IV Топырақты өндеу
Топырақты өндеудің мақсаттары мен технологиялық операциялары
Топыракты өндеу құралдары мен шаралары
Топырақты минималды өндеу принциптері
Топырақты күзде және себу алдында ,өндеуді жоспарлау
Сүрі топыракты өндеу технологиясын құру
Топырақтын физикалық-механикалық қасиеттері және орындалған далалы жұмыстардың сапасын бағалау
Ауыспалы егісте топыракты өндеу жүйесін құру
V Егіншіліктің аймақтық жүйелері
Аймақтық егіншілік жүйелері және олардың негізгі буындары
Егіншілік жүйелерін құру әдістері
Альтернативті егіншілік жүйелері
4.Ауыспалы егістерде қарашірік балансын санау әдісі. Қосымшалар
Алғы сөз
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығы жоғары оқу орындарында егіншілік курсын оқитын студенттер К.А. Тимирязев атындағы Мәскеу ауылшаруашылық академиясының ғалымдары дайындаған оқу құралдарын қолданады. Бұл оқу құралдарында толырақтың су режимін қалыптасу жағдайларына, арамшөптердің алуан түрлілігіне және олармен күресу едістеріне, егіс аудандарының құрылымына, дақылдардың өсіру технологиясьша әсер ететія Қазақстанның аймақтық ерекшеліктері өте аз көрсетілген.
Дайындалған оқу құралы 2003 жылы шыққан егіншіліктің типтік бағдарламасына сәйкес жазылған. Кітапта топырақтың агрофизикалық қасиетгерін зерттеу әдістеріне көбірек орын бөлініп, топырақтың жыртылатын қабатының тығыздығына және құрылысына, құрылымын анықтау әдістеріне, олардың құнарлықты зерттеу тесілдері және факторлары ретінде бағалауына кеп назар аударылған. Топырақтың эрозияға төзімділігін бағалайтын әдістемесі жеке қарастырылып, оны іс-саналық шаралар арқылы жоғарылату маңыздылығы көрсетілген.
Кітаптың келесі тарауы су қасиеттерін зерттеу әдістеріне және ылғал жеткіліксіз жағдайда бұл тақырып арқылы іс-саналық мәсеселерді шешуге арналған.
Сондай-ақ, арамшөптердің ерекшеліктері және олармен күресу шаралары, сонымен қатар ауыспалы егістер және топырақ өңдеу сұрақтары кеңінен қарастырылған. Топырақ өадеу сапасын бағалау әдістемесіне толық сипаттама берілген.
Оқу құралымың соңғы бөлімінде теориялық сұрақтар зертгеу әдістерімен біріктіріліп, топырақ құнарлылығын сақтайтьш егіншілік жүйелерін құрастыратын және бағалайтын әдістемглерге арналған. Әрбір тараудың басында тапсырма беріліп, соңында өздігінен дайындауға ете қажетті бақылау сұрақтары және ұсынылған әдебиеттер тізімімен аяқталады.
Егіншілік практикумы студенттерге, аспирантгар мен ғылыми қызметкерлерге егіншіліктің агрономияға қатысты маңызды сұрақтардың танаптық және зертханалық өдістермен зерттеуге көмек көрсетеді.
Бұл кітапта туындыгерлердің кеп жылдық ғылыми — педагогикалық қызметіндегі тәжірибелері және егіншілік кафедрасынын осыдан бұрын дайындаған /А.В.Иванников., В.П.Томилов/ әдістемелік нұсқауларының жадығаттары қолданылған.