6.4.2 Биологиялық заттардың индикациясы. Биологиялық заттардың арнайы индикациясына сынамалар алу, зертханаға жеткізу тәртібі. Арнайы индикацияның әдістері, сатылары және жүргізу сызбасы

Биологиялық заттардың индикациясы дегеніміз – ықтимал қарсыластың бактериялық қаруды қолданған фактісін және қолданған бактериялық қарудағы қоздырғыштың түрін анықтайтын шаралар жиынтығы.

Ықтимал қарсыластың биологиялық қаруды қолданған фактісін анықтау арнайы емес индикация деп аталады.

Қолданған қоздырғыштың түрін анықтау арнайы индикация деп аталады. Осыған байланысты арнайы емес индикация қарсылас биологиялық қаруды қолданған кезде жүргізіледі, ал арнайы индикация биологиялық шабуылдың зардаптарын жою кезінде жүргізіледі.

Ауада және тұрғылықты жерде биологиялық қаруды қарсыластың қолданған фактісін анықтаудың арнайы емес индикациясының міндеттері қарсыластың іс-әрекетін бақылаумен, барлық әскерлер мен қызметтерді бақылау постыларымен, барлаудың барлық тарауларымен және арнайы радиациялық, химиялық, биологиялық қарудың арнайы бөлімше қызметімен шешіледі.

Бактериялық қаруды қолдануына күдік туғызушы жанама мәліметтерге снарядтар жарылғанда пайда болған аэрозольді бұлттың пайда болуы және т.б. жатады. Қарсылас бактериялық қаруды қолданғанын көзбен шолып анықтау фактісінің тиімділігі аз болады. Ауаның биологиялық зақымдалу белгілерінің дабылы және автоматтық тіркелуінің тиімділігі көп болады.

Арнайы индикация 3 кезеңнен тұрады: сыртқы орта нысандарынан алынған сынамалар, олардың тасымалдануы және зертханалық зерттеулері. Сынамаларды қарсылас биологиялық шабуыл ретінде қолданған микроорганизмдердің максималды саны болатындай етіп алу керек. Ол үшін ауаны аэрозольді кезеңде алады, сонымен қатар снарядтар қалдығын жарылыс болған эпид.орталықтағы заттардан жұғындар немесе аэрозоль көп жиналған жерлерден алады. Зақымдалған аумақтағы жеке қорғаныс киімдері болмаған адамдардың мұрын-жұтқыншақтарынан жұғын алу ұсынылады.

Буынаяқтыларды қолданғанда олар зерттеудің жақсы нысаны болып табылады. Биологиялық зақымдалған ошақтардың сыртқы орталарындағы нысандардан сынамалар алу радиациялық, химиялық және биологиялық қорғау қызметтеріне және медициналық, ветеринарлық қызметтерге жүктеледі. Биологиялық заттардың арнайы индикациясы мен биологиялық барлауға медициналық қызмет табельді заттармен қамтамасыз етіледі. Биологиялық заттарды алатын сынамалар жиынтығы топырақтың сынамасын алуға арналған металды заттардан, жәндіктерді ұстайтын заттардан, су алуға арналған заттардан және т.б. түрады. Сынамаларды алатын адамдарда алынған сынамаларды жақсы сақтайтын арнайы термоизоляциялық контейнер болу керек. Алынған сынамаларды қысқаша мәліметтерімен қоса тез арада бөлімшелердің СЭЗ-на немесе жеке медициналық бригаданың ЖСЭЖ (майданның СЭЖ) әкелу керек. Алынған сынамаларды зертханаға тасымалдау радиациялық, химиялық, биологиялық және медициналық қорғау қызметтерінің барлық көліктерімен жеткізу керек.

Зертханада әкелінген материалдарды зерттеуде 3 топты әдісті қолданады:

• әкелінген нативті материалды зерттеуге экспресс-әдісін қолданады;

• байытылған материалдарға зерттеу үшін экспресс-әдісін қолданады;

• классикалық микробиологиялық зерттеу әдістерін қолданады.

Байыту арқылы зерттелетін материалдарды қоректі ортаға салып зертханалық жануарларды зақымдайды. Бұл байытылған материалдарды зерттеу 6-48 сағат өткен соң жүргізіледі. Бұл әдістер үнемі жетілдіріліп отырады. Қазіргі кезде арнайы антигендерді анықтау әдістеріне радиоиммунды және иммуноферментті талдау, сонымен қатар гемаглютинация және иммунофлюоресценция әдістері де жатады. Егер жоғарыда көрсетілген зерттеулер күдікті нәтижелер берсе, онда зерттеудің классикалық әдістерін, яғни микроорганизмдердің таза культурасын зерттеу және анықтауды қолданады.

Бұл кезде зерттеулерге саңырауқұлақтар, бактериялардың вегетативті және споралық түрлері, риккетсиялар, вирустар және токсиндер қарастыралады. Риккетсиялар мен вирустарды анықтауға зертханалық жануарларды және тіндердің культураларын қолданады.

Биологиялық заттардың арнайы индикациясы, бөлімшелердің СЭЗ-да (әскери медициналық зертхана немесе әскери далалық медициналық зертхана) жүргізіледі, майданның СЭЖ-да және медбр ЖСЭЖ жылжымалы базалық зертханаларында, сонымен қатар майданның СЭЖ-да жүргізіледі.

Оба, тырысқақ, сібір түйнемесі, туляремия және ботулотоксиндер қоздырғыштарына сынамалар қысқаша сызба түрінде зерттеледі. ЖСЭЖ медбр және майданның СЭЖ-ның, ӘДАҚЖАГ-нің зерттеуді және жұқпалы аурулардың зертханалық диагностикасын толық көлемде жүргізеді.