60.Ортағасырлық Жапон құқығы мен Тайхоре кодексіне талдау жасаңыз

Жапон архипелагының тұрғылықты халқы болып мына тайпалар табылды: айналар, кумасо жəне эбису, кейіннен бұл жерлерге тунгус-маньчжур тектес тайпалар да көшіп келді. VІ ғасырдың басында Согатегінен шыққан ханзада Сетокутайси 17 баптан құралған заң қабылдады, бұл заң буддизм мен конфуций ілімінің мемлекетпен монархтың билігіне сүйенді.645 жылы таққа Сумераги тегінен шыққан Кару отырды, ол Котоку атымен билік жүргізе бастады. Бірқатар реформалар жүргізілді, енді мемлекет басында император отыратын болды,елді губерниялар мен уездерге бөлді, жер мемлекеттік меншік ретінде жарияланды, шаруаларға тиесілі жерлер бөліп берілді жəне олар өздерінің астығының бөлігін мемлекетке беріп отыратын болды. Əскери ақсүйектер — самурайлар қалыптасты. Шаруаларға қару-жарақ ұстауға тыйым салынды, олар өз жерлерінен кете алмайтын. Князьдардан құралған өкілдік алқалы орган құрылды. Ірі феодалдардың арасындағы өзара соғыстың нəтижесінде Токугава жеңіп шықты. 1603 жылы Токугава сегун болып жарияланды. 1615жылы бүкіл Жапония біріктірілді. Жоғарғы кеңесуші орган болып ақсақалдар кеңесі табылды. Жергілікті жерлерде билікті губернаторлар жүзеге асыратын; сегунның ерекше шенеуніктері жергілікті жерлерге бақылау жəне тексеру мақсатымен жіберілетін. Тұрғылықты халық негізгі төрт сословиеге бөлінді:самурайлар, шаруалар, қолөнершілер жəне саудагерлер, қайыршылар мен көшпенді артистер ешбір сословиеге жатпайтын.Барлық мемлекеттік лауазымдарды самурайлар иеленді. Халықтың сексен пайызын құраған шаруалар жерді “мəңгілік”жалға алу құқығына сəйкес иеленетін. Қолөнершілер мен саудагерлер цехтар мен гильдияларға біріккен. Қылмыстың, азаматтық деликтінің жəне əкімшілік теріс қылықтың аралары нақты ажыратылмаған болатын.

Жапондық “Жүз заңдар” феодалдық жинағы азаматтық, қылмыстық, процессуалдық құқықтардың негізгі нормаларынан құралған, алайда, бұл нормалар құқық салалары бойынша нақты ажыратылмаған болатын.

«Тайхоре» заң жинағы 701 жылы император Момму тұсында «Тайхо рицуре» деген жаңа кодексін құрастыру бастады. Бұл екі кодекстен түрды, ол былай аталды: 1. «Тайхорe»; 2. «Тайхо рицу».

«Тайхо ре» заң жинағында: 30-заңды түрде орнатылған талаптардың реттелу ережесі туралы айтылған, атап айтқанда:

-кең шеңберде салық және еңбетік міндетті атқару туралы айтылған;

-лауазымды тұлғалардың міндеттері туралы айтылған;

- қоғамдық қатынастардағы жалпы тәртіпті сақтау туралы ұсыныстар;

-мемлекет басшысының және халықтың қоғамдық міндетті әділ түрде сақтауды

және жүзеге асыру туралы айтылады;

-дәстүрлік әдет-ғұрыпты, моральдық- этностық талапты сақтау туралы айтылады.

«Тайхо рицу» заң жинағында: басқарушылық және соттық мәселесі жөнінде ерекше көңіл бөлінген. Қылмыстың түрі және оған қолданатын жазаның түрі туралы айтылған. Мемлекеттік құпияны жария еткені үшін каторгаға жіберілді.

Жеткізген хабардың маңызы өте аз болса немесе тікелей қатысы болмай тек жанама болса, онда сол хабаршыға жаза ретінде 60 таяқ-дүре соғылатын болды. Шенеуниктер қызметке ешқандай себепсіз келмегені үшін дүре соғылатын болды, әрбір күнге-20 дүре соғылды.Егерде шенеунік мемлекет басшысына петицияны немесе құжатты жазған кезде қателік жібергені үшін 50-дүре соғылатын болды. Тиым салынған әдебиеттерді оқығаны үшін қатаң жазаға тартылатын болды. Үлестік жүйені ресми түрде енгізу VIII ғасырға жатады.осы кезде 702 жылғы “Тайхоре” кодексінде ерте феодалдық аграрлық құрылымдардың негізгі принцптері заң жүзінде бекітілді.Әрбір шаруа жерді отбасы мүшелерінің санына қарай 6 жастан асқан баланың есебіне қарай алды.Ер адамның үлесінің мөлшері 2 тан болды.Ал әйелдерге жартысы берілді.Әр 6 жыл сайын отбасы мүшелерінің өзгеруіне байланысты жер байта бөлініп отырды.

Шарулардың үлестік жерден кетуі немесе одан бас тартуға тыйым салынды.үлестік шаруалар “Тайхере”кодексі бойынша “қайырымды адамдар” деп. аталды,ал құлдар “төменгі адамдар” деп. аталды.Сонымен ерте феодалдық заң бойынша құлдық сақталып қалды.Құл иелену қосымша жер иеленуге мүмкіндік берді,мемлекеттік құлдарға азат адамға берілетін жер үлесімен бірдей үлес берілсе ,ал жеке тұлғалардың құлдарына азат шаруа үлесінің 1/3бөлігі берілді