Ескету қажет:

1. Психикалык тыныштык, үзак үйкы өте пайдалы әсер береді.

2. Наукастың тағам күрамында тұз мөлшерін азайтып, ащы,өткір, қоздырғышы заттардыдышығарып тастау керек. Семіздік жағдайында тамак мөлшерін азайту кажет.

3. Алкоголь, темекі шегу сияқты зиянды заггарды мүлдем кабылдауға болмайды.

4. Дәрілік заттарды белгілеу барысында дәргер наукасқа кабылдау ретімен мүмкін болатын асқынуларын айту керек.

5. Егер наукастың кан кысымы қалыпты болса, ол өзіне үйреншікті жүмыстарды орындауға болады. Аздап жаяу жүрген, таза ауаға шығып турған пайдалы.

Талма кезіндегі алғашкы көмек

Талма кезінде мейірбике келесідей алғашқы көмек көрсетуі тиіс.

1. Наукасты горизонтальды қалыпта жаткызып (жастыксыз), аяк жағын көтерін кереу керек.

2. кысып турған киімін босатып, таза ауа келуін камтамасыз ету, кеудесімен бетін суык сумен сулау, көкірегі мен самайын колмен укалау, бетін қолмен немесе дымқыл орамалмен шапалакпен соғу.

3. наукастың мүрнының алдына мүсәтір спиртІмен дымкылдалған тампонды жакындату (самайьш сүртседе болады).

4. аяғына грелка койып, көрпе жабу. Осының бәрі жасалғанда, науқас 20-40 минут ішінде өзіне келеді. Медикаментозды көмек тек талма ұзарып кетсе ғана

5. көрсетіледі. Талмадан шыккан наукасқа тыныштык кажет етіледі. Егер талма үйде болса, онда наукастын госпитализациясы жөніндегі сүракты шакырылған дәрігер шешеді.

Коллапс кезіндегі алғашқы көмек.

1. Наукаска төсекке горизонтальды және тыныштыкты камтамасыз ету керек.

1. наукасты жылыту үшін оны көрпемен жауып, аяғына грелка кою керек.

2. бөлмеге таза ауаньщ кіріуін кадағалау.

4. КейІн дәрігердін нұсқауы бойынша наукастың кан тамырларьшын тонусын жоғарылататын шаралар: тері астына кордиамин, кофеин немесе мезатон егу колданылады. Егер коллапс ауруханадан тыс жағдайда дамыса, оны алғашқы медициналык көмек көрсетілген сон госпитализациялау қажет.

Созылмалы қанайналым жетіспеушілігімен наукастарды күту, қадагалау.

СҚЖ (созылмалы канайналым жетіспеушІлігі) көптеген жүректін органикалык ауруларының ішІндегі ең ауыры көбінесе жүрек ақаулары, кардиосклероз және т.б. кезінде дамиды. Ол жүрек бүлшык етінің жиырыну жылдамдығынын төмендеуімен, үлкен және кіші кан айналым шеңберлерінде қанның іркілуімен, ағзада сұйыктыктың жиналуымен сипатгалады ентікпе,үстамалы тұншығу, аяқ,бел туысындағы ісіну, гидроторокс, асцит, гидроперикордит, анасарка сияқты көрінІстер болады. Уақыт өте келе ауру өршіп, барлык мүшелердің функциясы төмендейді, (өкпе, бауыр, асказан, ішек, ОЖЖ, бүрек), тері асты кабаты жүкарады.

Науқаска күтім көрсету кан іркілісі үлкен немесе кіші шеңберде болғанына байланысты болады. Егер, кіші кан айналымында іркіліс болса, онда наукастың бас жағын биіктеу жаткызу керек, мүндай жағдаЙ ентігу мен түншығуды басады. Үлкен кан айналым шеңберінде іркіліс болса, наукастын алғы, белі ісІніп, зәр шығаруы азайып, осы кездерде терінін трофикалык өзгерістері пайда болады. Мұндай жағдайда науқастың күтіміне ойықтардын профилактиканы, терінің арнайы күтімі керек.

Наукастардың тағамы калориясы жеткілікті, жеңіп сіңетін, дәрумені көп, өсІмдік клечаткасы, бар бірак түз Бен сүйыөтык шектелген болуы тиіс. Сонымен катар тағам күрамында калий тұздары (картоп, орамжапырақ, курага, ілжіл) және метаболизімді жақсартатын заттар (сүт, сүт тағамдары), зәр айдайтын заттар (№ 10, 10а диета) колданылады.

Іш катпасында (ішек атониясы әсерінен пайда болады) гипертониялык немесе майлы клизма жасайды.

11. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы: 120 мин (140%)

Қан түкіру кезінде, ентігу, тұншығу, талып қалу, гипертониялық криз кезінде дәрігерге дейінгі алғашқы көмек көрсету схемасы.

12. Жаңа тақырыпты бекіту. 40 мин (40%)

Оқушылардың білім денгейін тест және ситуациялық есептерді шешуіне байланысты бағалау.

Тесттер:

1. Гипертониялық кризбен науқас шағымданады:

а) бас ауру, бел ауру,дизуриялык көрініс

б) жалпы әлсіздік, бас айналу, ауыз кебу

в) катты бас ауру, бас айналу, күлак шуы, көз карауту

г) әлсіздік , суык тер, іш ауру

д) жүрек тусы, шөлдеу, әлсіздік

2. Гипертониялык аурудын профилактикасы максатында кажет:

а) темекі шекпеу, суыктамау, тойып жемеу.

б) түзды азайту, түнгі ауысымсыз жүмыс істеу, психоэмоциональді жүктеме болмау, созылмалы инфекция ошагын жою.

в) бас ауру, жүрек түсы ауырсыну.бұрынғы емнің шипасы әсерсіз болу

г) әлсізлік, бас айналу, ісіну.

д) дизурия, дене температурасының көтерілуі, әлсіздік

3. Гипертониялык криз кезінде дәрігер келгенше:

а) наукасты жаткызу жаракаты, шуды алу қышаны желкегше кою,аякка ыстык ванна қою

б) наукасты жаткызу, 02 беру, оңка кою

в) наукасты отырғызу, кислород беру, жгут кою (переферия мүшелеріне)

г) наукасты жаткызу, кислород беру, асказанын жуу

д) наукасты отырғызу, кышаны жүрек түсына өою, карвалол беру

4. гипертониялык криз кезінде нитроглециринмен кетпейтін төс артындағы ауырсыну пайда болған ол мүмкін:

а) жүрек астмасында

б) қабырға аралык невралгияда

в) миокард инфарктысында ғ) стенокардияда

д) аритмия үстамасында

5. Гипертония ауруы: кезінде акшыл-кызыл көбікті какырыкты жөтел, ентікпе пайда болған бүл болуы мүмкін:

а) крупозды пневмония

б) өкпелік кан кету в( жүрек астмасы

г) бронх астмасы

д) пароксизмальді тахикардия үстамасы

6. Талма кезіндегі алгашкы көмек:

а) эуфиллин егу

б) нитроглицирин беру.отырғызу

в) аяғын көтеріңкіреп жатқызу

г) грелка,кыша кою

д) отырғызу

7. Жүрек астмасы кезіндегі дәрігерге дейінгі көмек:

а) кышаны жүрек түсына кою

б) жатқызу.жылыту

в) аяк-қолга жгут кою, көбік басу

г) жүрекке мүзы бар капшык кою

д) валидол беру

8. Өкпенін ісінуі кезіндегі кисларод беру әдісі:

а) кисларод дистил су аркылы өткен

б) тері астына

в) спирт аркылы өткен г) энтериальді

д) тері астына

9. Жүрек ісінуі кезінде тән емес белгі

а) жайлап даму

б) күн соңында пайда болған

в) көп жүргенде пайда болған

г) консистенциясы бойынша жүмсак

д) бауырдың үлкеюі

10. Үлкен кан айналым шеңбері қажет:

а) қанды О2-мен байыту үшін

б) О2-ні тіндермең мүшелекрге жеткізу үшін г) жүректі қанмен камтамасыз ету үшін

д) бауырды жуу үшін

Ситуациялык есептер:

5. Сіз кардиология бөлімінде жүмыс істейсіз. Сізді бірден суық тер және әлсіздік пайда болғаннан наукаска шақырды, наукас бозарған. Пульсі жиі, ырғакты, өлсіз толады, кернеуі әлсіз. АҚ кысымы 70-20 мм сын.б. Бүл пульс калай аталады. Сіздің әрекетініз ?

6. Мейірбикені бірден төс артында кысып ауырсыну, оның сол кол мен жауырынға берілуі пайда болған, наукас көршісіне шакырды. Онын әрекеті кандай болуы тиіс.

13. Сабақты қорытындылау. 8 мин (8%)

Оқытушымен кері байланыс, теориялық сабақ барысында туындаған қателіктер мен қиыншылықтар талқыланады. Әр оқушыға сабақта алған бағасы хабарланады

14. Үйге тапсырма беру. 8 мин (8%)

Н-1, 6 – бөлім , 332 – 349 бет

17 – сабақ

1 Сабақтың тақырыбы: Асқорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі медбикелікпроцесс. Асқазанды шаю.

2. Сағат саны: 270 мин (100%)

3.Сабақ түрі: практикалық

4.Сабақтың мақсаты:

оқыту: оқушыларды ас қорыту жүйе қызметі бұзылуы кезіндегі мейірбикелік үрдіспен, клизмалармен таныстыру.

тәрбиелік: оқушыларды клизма жасау кезінде этика және деонтологиялық заңдылықтарды ұстануға тәрбиелеу.

дамыту: оқушыларда ас қорыту жүйе қызметі бұзылуы кезіндегі мейірбикелік көмек көрсету, клизма жасау қабілеттілігін дамыту.

5. Оқыту әдісі: рольдік ойындар, жағдайды моделдеу

6. Материалды-техникалық жабдықталуы:

а) техникалық құралдар: компьютер, мультимедиялық құрылғы.

ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: өзіндік жұмыстарға арналған кестелер, буклеттер, тест тапсырмалары, жағдайлық есептер, сөзжұмбақ.

б) оқыту орны: № 2, 3, 4 бөлмелер.

7. Әдебиеттер:

Негізгі (Н)

1.Мейірбике ісінің негіздері Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007.

Қосымша (Қ)

1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, Құспанова А.Р, Ахметова К.А. – Көкшетау, 2006.

8. Ұйымдастыру кезеңі: 10 мин (12%)

• Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.

• Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

• Сабақтың мақсаты мен міндеті.

9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. 30 мин (30%)

-жүрек дүрсілі кезіндегі медбикелік процесс;

-жүрек түсында ауырсыну кезіндегі медбикелік процесс;

-ентігу кезіндегі медбикелік процесс;

-түншығу (жүрек астмасы) кезіндегі медбикелік процесс,

- перифериялық ісіктер, асцит кезіндегі медбикелік процесс;

-АҚ кысымы бірден көтерілгенде немесе түскенде, талмада медбикелік процесс;

10. Жаңа сабақты түсіндіру : 54 мин (60%)

Жоспар:

• Асқорыту жүйесі ауруларындағы медбикенің этикасы, деантологиясы

• Асқорыту жүйесінің бұзылуының байқалуы

• Іштің ауруы, тенезма, қыжылдау, дисфагия, кекіру, диспипсия, лоқсу, құсу, тәбеттің

• бұзылуы, метиоризм.

• клизма туралы түсінік

• клизма түрлерін

• клизма қоюдың мақсаты

• клизма қоюға көрсетілімдер және кері көрсетілмдер