3. Нәрестелердің шартсыз(туа біткен) рефлекстерін бағалау.

Шартсыз(туа біткен) рефлекстер- бұлшықеттердің белгілі бір тітіркендіргішке арнайы емес реакциясы. Тітіркендіргіштер ішкі (жарық, дыбыс,жылу, сипап-сезу және т.б.) және сыртқы (АҚҚ, оттегі концентрациясының, көмірқышқыл ғазының, электролиттердің өзгеруі) болады.

Емшек жастағы нәрестенің шартсыз рефлекстерін екі топқа бөледі: бас миы мен жұлын сегменттерімен қамтамасыз етілетін -сегментарлы қозғалыс автоматизмдері, дененің және бастың қалпына байланысты бұлшықет тонусының реттеуін (сопақша ми мен ортан мимен реттеледі) қамтамасыз ететін – сегментасты позотоникалық автоматизмдері.

Шартсыз рефлекстерді бағалағанда: бар/ жоқтығын, симметриялығын, шақырылған уақыты мен өшкен уақытын, жауап беру күшін, нәресте жасына сәйкестігін ескеру керек.

Нәрестелердің негізгі шартсыз рефлекстері:

Бабкиннің алақан-ауыз рефлекстері- басбармақпен ЖТН алақанның тенорға жақын тұсын басқанда, нәресте ауызын ашып, кей жағдайларда көз алмасы айналады, басын иеді, аяқтың тізе және ұршық буындарында жазылады. Ол 2 айға дейін физиологиялық болып есептеледі.

Эшерихтың ауыз феномені- жоғары немесе төменгі ерінді басқанда, жауабы ретінде еріннің шошаюы болады. Ол 1 айға дейін физиологиялық болып есептеледі.

Куссмаул және Генимердің іздеу рефлексі- ұрттың ауыз бұрышы маңы аймақты сипағанда шақырылады. Тітіркендірген шаққа басы бұрылады.

Сору рефлексі-еріндерін сипаған кезде сору қимылы пайда болады, кейде шайнау және жұтумен бірлесіп шақырылады.

Нәрестенің қорғаныш рефлексі-нәрестені ішке жатқызғанда, басын жанына бұрады (физиологиялық қорғаныс).

Нәрестелердің тіреу, тіктену, автоматты жүру рефлексі- баланы екі қолтығынан ұстап тік көтеріп, басынын артқы бөлігінен ұстап, табанын жерге тигізгенде аяқтарын бүгіп, жинап алады. Егер оны тіресе бірінші аяқтары жазылып, артынан денесі түзеледі(түзелу рефлексі). Денесін алға игенде қадамдар жасай бастайды(автоматты жүру). Ол 2-3 айға дейін жақсы көрінеді.

Робинсонның алақан-ұстау беру рефлексі-нәрестенің білезігіне –алақанына саусақты салып, аз күшен басса, нәрестенің саусақтары тоникалық бүгіліп, салынған затты ұстап қалады. Бұл қалыпта нәрестені көтеріп алуға да болады. Аптаның соңында пайда болып, емшек емген уақытқа созылады.

Бауэрдің еңбектеу рефлексі-баланы етпенінен жатқызып,(басы мен іші бір сызықтың бойында болу керек), тексерушінің тіреу үшін қойылған алақанына табанын тіреп итергенде алға еңбектеген тәрізді қимылдар жасап ұмтылады.

Моро рефлексі- әдетте әр түрлі тәсілдермен анықталады: нәрестені бөксесінен , төсінен соққанда, аяқтардың , қолдардың жазылуы болады. Жауабы ретінде шынтақ буынында қолдардың жазылып, әкетілуі болады, саусақтары ашылады (рефлекстің I фазасы), артынан қолдары қалпына келіп, өз денесін құшу да мүмкін(рефлекстің II фазасы). 3-4 айға дейін сақталады.

Галант рефлексі- нәресте арқасының паравертебралды аймағының терісін сызықтап тітіркендіргенде шақырылады. Жауабы ретінде тітркену жағына қарай омыртқаның доға тәрізді иілуі болады. 4 айлығында жойылады.

Перес рефлексі- нәрестені дәрігер алақанына немесе көлденең беткейге ішпен жатқызады. Зеріттеуші омыртқаның қалқанды өсінділері бойымен саусақпен сегізкөзден жоғары қарай басыңқырап жүргізеді. Күрделі жауабы шақырылады- күрт қатты айқайлап, басы мен жамбасын көтереді, кеуде омырқаларының лардозы.

Сонымен бірге нәрестелерде, бұлшықет тонусын басқаратын позотоникалық рефлекстері болады. Бұлшықет тоусы мен оның таралуы нәрестенің моторлы дамуына жауап береді- басты ұстай алуы, отыру, тұру,жүру және т.б.Бұл рефлекстердің уақытында жойылмауы, нәрестенің қимыл дамуының кідірісі болу мүмкін.

Позотоникалық рефлекстерге жатады:

Ассиметриялы мойын тоникалық рефлексі, арқасында жатқан нәрестенің басын жанына бұрғанда бұлшықет тонусының қайтатаралуы болып, басы бұрылған жақтың қолы жазылып, денеден әкетіледі,алақаны жазылады, ал екінші қолы керісінше бүгілген, ал саусақтары жұдырыққа жұмылған болады (фехтовальшик қалпы).

Симметриялы мойын тоникалық рефлексі, мойынды бүккенде , бүккен қолдың, жазылған аяқтың бұлшықет тонусы жоғарлайды.

Лабиринтті тоникалық рефлекс,нәресте арқасында жатса, оның жазғыш бұлшықеттерінің тонусы максималды жоғары болады,ал ішінде жатса бүккіш бұлшықет тонусы жоғары болады.

Бұл рефлекстер нәрестелік кезеңде үнемі болады, бірақ басқа рефлекстерге қарағанда айқын болмайды.МТН-де 2айға дейін, ал ШТН-де ұзағырақ уақытқа сақталады(3-4 айға дейін).

Рефлекстердің болуы және оның айқындылығы –нәресте дамуының көрсеткіші болып есептеледі. Педиатр нәрестені қарағанда оның шартсыз рефлекстерін бағалап, оның жүйке жүйесінің дамуы жайлы қортынды шығырады