- •1.Ядролық физиканың іргелі мəселелері
- •2.Ядролық сәулелер туралы түсінік
- •4.Бетта-бөлшек, тегі, сипаттамасы
- •25. Бөлшектерді энергиясы бойынша сараптау әдісі.
- •26. Бөлшектерді массасы бойынша сараптау әдісі.
- •29. Рентген түтігі. Жұмыс істеу принципі.
- •46 Хофштадтер тəжірибесі
- •49 Циклотрондық үдеткіштер. Жұмыс істеу принципі
- •51 Қолданбалы ядролық физиканың тəжірибелік əдістері
- •52 Радиоактивтік изотоптарды дайындау əдістері
- •53 Нейтрон белсендендіру əдісімен радиоактивтік изотоп дайындау
- •54 Таза элементтерді дайындаудың қажеттілігі
- •55 Изотоптың гамма спектріне қоспаның тигізетін кері əсері
- •56 Радиоактивтік изотоптарды геологиялық барлауда қолдану
- •57 Изотоптарды кен қазу кезінде жəне металлургияда пайдалану
- •58 Изотоптарды құрылыста пайдалану
- •59 Гамма-каротаж əдісі
- •60 Рентген-радиометрлік əдіс
- •76. Протонның ішкі құрылысын тәжірибе жүзінде зерттеу әдістері.
- •77. Протондар. Жалпы сипаттамасы.
- •78. Күшті өріс заряды- түстер. Сипаттамасы.
- •79. Күшті өріс бозоны- глюондар. Қасиеттері.
- •80. Асимптотикалық еркіндік. Конфайнмент.
- •81. Лептондар. Сипаттамасы.
- •82. Зарядталған лептондар мен нейтрал лептондар. Қасиеттері.
- •83. Лептондардың қатысуымен жүретін ядролық реакциялар.
- •84. Бета- ыдырау. Бета- бөлшектердің энергетикалық спектрі. Ерекшелігі.
- •85. Аннигиляция құбылысы. Зерттеу әдістері.
- •86. Электрондық үдеткіштен нейтриноны өндіру әдісі.
- •87. Лептондық заряд кванттық саны туралы түсінік.
- •88. Әлсіз әсер ториясы- электроәлсіз үлгі туралы түсінік.
- •89. Кванттық электродинамика мен кванттық хромодинамиканың ұқсастыығы мен айырмашылығы.
- •90. Әлемнің біртұтас теориясы туралы түсінік.
80. Асимптотикалық еркіндік. Конфайнмент.
Кварктардың және глюондардың эффективті заряды үлкен қашықтықта көп мәнге ие, яғни жақындаған сайын кеми түседі. Кварктық әсерлесу константасы кварктардың арасындағы арақашықтыққа тура пропорционал. Басқаша айтқанда, кварктар бір- біріне жақындаған сайын әсерлесу кемиді, асимптотикалық түрде 0-ге жақындайды. Адрондарда кварктар еркін бөлшектер секілді, адронды жару кезінде олардың өзара тартылыс күші артады. Кванттық хромодинамиканың бұл қарама- қайшы заңы асимптотикалық еркіндік аталымын алды, «түссіз» адрондар ішіндегі түсті кварктарды ұстап қалу конфайнмент д.а. осы теорияның құрылуы арқасында жақын арақашықтықтағы күшті әсерлесудің сапалы параметрлері жасалды және құрылды.
81. Лептондар. Сипаттамасы.
ЛЕПТОНДАР (грек. leptos — жұқа, жеңіл) — күшті өзара әсерге қатынаспайтын элементар бөлшектер тобы. Лептондарға электрон, мюон, нейтрино, 1975 ж. ашылған ауыр лептон (массасы 1,8ГэВ) және олардың антибөлшектері жатады. Барлық Лептондардың спині 1/2-ге тең, яғни олар фермиондар болып табылады. Электр зарядының мәніне қарай лептондарды жоғарғы және төменгі лептондарға жіктейді. Жоғарғы лептондардың барлығының электр заряды нөлге, ал төменгілерінікі 1-ге тең. Лептондарға тән ішкі кванттық сан- лептондық заряд. Оның мәніне сәйкес лептондарды үш топқа- ұрпаққа бөледі. Әр ұрпақтың өзіне тән лептондық заряды бар және олар үшін осы лептондық заряд қана 1-ге, ал қалған екеуі 0-ге тең. Мысалы, электрон мен электрондық нейтриноның электрондық лептондық заряды Le=1, ал мюондық және тау- лептондық заряды нөлге тең. Лептондар адрондық әсерлесуге қатыспайды, сондықтан адрондарға тән зарядтарды 0 деп қабылдау керек. Кез- келген элементар бөлшектерге сияқты әр лептонға сәйкес антибөлшек бар. Оларды сәйкес бөлшектің таңбасының үстіне тильда белгісін қою керек. Немесе оларды электр зарядының таңбасын өзгерту арқылы белгілейді.
82. Зарядталған лептондар мен нейтрал лептондар. Қасиеттері.
Электр зарядының мәніне қарай лептондарды жоғары және төменгі лептондарға жіктейді. Жоғарғы лептондардың барлығының электр заряды нөлге, ал төменгілерінікі 1-ге тең. Лептондарға тән ішкі кванттық сан- лептондық заряд. Оның мәніне сәйкес лептондарды үш топқа-- ұрпаққа бөледі. Әр ұрпақтың өзіне тән лептондық заряды бар және олар үшін осы лептондық заряд қана 1-ге, ал қалған екеуі 0-ге тең. Мысалы, электрон мен электрондық нейтриноның электрондық лептондық заряды Le=1, ал мюондық және тау- лептондық заряды нөлге тең. Лептондық заряд барлық лептондар қатысатын әсерлесулерде сақталатын дәл кванттық сан. Лептондар адрондық әсерлесуге қатыспайды, сондықтан адрондарға тән зарядтарды 0 деп қабылдау керек.
83. Лептондардың қатысуымен жүретін ядролық реакциялар.
Aldymen lepton turaly kyska malımet bereıık.ЛЕПТОНДАР -күштіөзараәсергеқатынаспайтынэлементарбөлшектертобы. Лептондарға электрон, мюон, нейтрино, 1975 ж. ашылғанауырлептон (массасы1,8ГэВ) жәнеолардыңантибөлшектеріжатады. БарлықЛептондардыңспині 1/2-гетең, яғниолар фермиондар болыптабылады. Лептондарсаныменолардыңантибөлшектерісаныныңайырмасыбарлықпроцестеркезіндетұрақтыболыпқалатындығытәжірибежүзіндеанықталған. Мысалы, электрондыққармаупроцесінде протонның (р) электронды (е–) жұтуыэлектрондықнейтриноның (nе) ұшыпшығуыменқабаттасажүреді: е–рnе, алпротонның (р) теріс мюонды жұтуымюондық нейтриноның () ұшыпшығуыменқатаржүреді: –рn; нейтронныңэлектронменбіргебета-ыдыраупроцесіндеэлектрондықантинейтрино, т.б. пайдаболады. Мұндайзаңдылықтарлептондардаайрықша “заряд” — Лептондықзарядтыңболуыментүсіндіріледі. ядролықреакциялардыңықтималдығыядролықреакцияшығымымен (яғнибелгілібірнысанадағыядролықтүрленулерсаныныңосынысанағатүскенатқылайтынбөлшектерсанынақатынасы) сипатталады. Ядролықреакциялардыңэффективтіккөлденеңқимасыныңатқылайтынбөлшектердіңэнергиясынатәуелділігінсипаттайтынфункцияядролықреакциялардыңқозуфункциясыдепаталады. Ядролықреакциясондай-ақжылудықэффектарқылыдасипатталады. Жылулықэффект – ядролықреакцияғақатысатынжәнеядролықреакциянәтижесіндетүзілетінядролардыңтыныштықмассаларының айырмасынатең. Олэнергетикалық. бірлікпен (көбінеМэВ) өрнектеледі. Егержылулықэффектоңболса, ондаядролықреакцияэнергиянысыртқашығараотырыпжүреді.