1. Муэллифнинъ услюбини сакъламагъа тырышып, беян язынъыз.

2. Бу баллада сизде насыл фикирлер догъура? Бу акъта тариф этинъиз.

74. Балалар къуртарылдылар

...Озеннинъ юкъары тарафындан «Токътатынъ! Токътатынъ!» деген кескин бала сеслери эшитильди. Кучюк Озенбаш копюри тюбюнден, далгъалар арасындан салланып-сычрап келеяткъан буюк хамыр текнеси корюнди. Текне ичинде эллерине узун сырыкълар туткъан эки огълан ве бир къыз бала бар эди. Койде шамата къопты. Адамлар къолларына йип, ыргъакъ, балта, пычкъы алып озенге догъру чаптылар.

Сув токътамай котериле, текнени ёнгъа киби о якъкъа-бу якъкъа ата. Эпкин акъкъан озеннинъ тюбюнде ташларнынъ бири-бирине гурсюльдеп урулгъаны эшитиле. Къаячыкъ устюнде тургъан Сеитхалиль озен ичиндеки текнени корьди. Текне ичинде отургъан балалар яйгъара къопарып къычыра, ярдымгъа чагъыра, озен исе кеттикче ачувлы гудюрдей, буюк-буюк далгъалар сув ичинде ташларны тыгъыртып кетелер. Ялыда тургъан адамлар къычырыша, бири-бирлерине бакъып: «Къуртарынъ, балаларны къуртарынъ!», – деп багъыралар. Бу манзарагъа даянып оламагъан акъсакъал къарт озюни сувгъа атты. Сувгъа тюшкенинен, насылдыр ташкъа урулды ве сув астына далып кетти. Эки яш йигит деръал сувгъа сычрады ве далгъалар ичинден къартны тутып чыкъарды, ялыда тургъанлар оларгъа ыргъакъ, таякъ узаттылар. Къартнынъ аягъыны юварланып келеяткъан таш баскъан экен. Оны койде къырыкъ-чыкъыкъ бакъкъан Асибе къартанайнынъ эвине алып кеттилер.

...Гурнанынъ ичинде копюрип-шапырып айлангъан сув пек къоркъунчлы эди. Сеитхалиль дудакъларына къадар сув ичинде туракъ, текнени тутты да: «Балалар, манъа сарылынъ!», – деп къычырды. Балалар онъа эр якътан сарылдылар.

Кой джемаатынынъ козьлери гурнадаки адисеге тикильди. Гурна исе шапыра-копюре, этрафкъа быланчыкъ сув думаны сачрата, Сеитхалильни ве балаларны ютып йиберген киби ола. Этрафта халкъ титреген алда сув думанынынъ дагъылмасыны беклей. Думан дагъылгъанынен адамлар сув ичинде Сеитхалильнинъ башыны корьдилер. Сеитхалиль дудакъларына къадар сувда тура, бир къолунда кичкене къызчыкъ, аркъасында бир огъланчыкъ корюне. «Вай, учюнджи бала къайда? Я онъа ярдымгъа кеткен йигитлер къайдалар?» – деп къычырышты адамлар. Бу вакъытта ярдымгъа кеткенлернинъ бириси сув устюнде корюнди, онынъ къолунда учюнджи огъланчыкъ бар эди. Сув ичиндеки йигитлер яваш-яваш ялыгъа таба джылышып башладылар. Ялыгъа он адым къадар къалгъанда, кок гудюрдисини анъдыргъан давуш эшитильди ве сельнинъ беш-алты къулач юксеклигиндеки башы копюр астындан айкъырып, сычрап чыкъты. Черен Сарыкънен Сеит Умер деръал сувгъа сычрады ве Сеитхалильнинъ янына барып еттилер. Оларнынъ артындан бир къач йигит даа озьлерини сувгъа ташладылар. Сув ичиндекилер ялыгъа чыкъып башлагъанда, сув бирден къабарды, эки къат зияде котерильди, насылдыр джанаварнынъ сесине бенъзеген титис сеснен къычырды. Бу сес дерелерде-дагъларда акс-сада берди. Сув къутурды, дешетнен ялыларгъа урулды, топракъны-ташны титретти, сандыкъ киби буюк ташларны къопарып алып кете башлады. Гурна ичиндеки сув эп котериле, далгъалар ялыгъа ачувнен атылалар, дерсинъ, олар бутюн ялыны, адамларны ютмакъ истейлер...

Къуртарылгъан балачыкъларны ана-бабалары, бита-деделери сардылар, адамлар къувандылар. Балалары къуртарылгъан ана-бабалар Сеитхалильге, Черен Сарыкъкъа эм де Сеит Умерге бирер йипек шал ве дигер бахшышлар бердилер. Усеин къартбаба яшларны янына чагъырып, беллерине бирер къушакъ багълады (376 сёз).

Б. Османовдан