Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
EKONOM_ShPOR.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.03.2025
Размер:
259.47 Кб
Скачать

33)Ұсыныс, ұсыныс заңы,ұсыныстың өзгеруіне әсер ететін факторлар.

Ұсыныс - бұл өндірушілердің сату үшін рынокта ұсынатын товарлардың мөлшері. Бағалар неғұрлым жоғары болса, өндірушілер рынокта өнімнің көлемін соғұрлым көп әкелгісі келеді және керісінше. Баға мен ұсынылып отырған өнімнің мөлшерінің арасында тура тәуелділік ұсыныс заңы деп аталады. Ұсыныс көлемінің өзгеруі товардың бағасының әсерінен және бағалық емес факторлардың әсерінен болады. Бағалық емес факторлардың ұсынысқа әсерін қарастырайық.1.Ресурстардың бағасы. Олардың түсуі өндіріс шығындарын азайтады және ұсынысты көбейтеді, яғни ұсыныс қисығын оңға жылжытады. Ресурстарға бағаның өсуікерісінше әсер етеді.2.Технология. Оның жетілуі ресурстарға бағаны түсіреді және 1 пунктте көрсетілгендерге әсер етеді3.Салықтар және дотациялар. Салықтың көтерілуі өндіріс шығындарын көбейтеді және ұсынысты азайтады. Қисық солға жылжиды.4.Басқа тауарлардың бағасы. Олар ұсыныс қисығын қалай болса да жылжыта алады. Мәселен, фирма егерде футбол доптарына баға өссе, баскетбол доптарының өндірісін азайта алады. Ұсыныс көлемінің бағаның өсуіне байланысты өзгеруінің дәрежесі ұсыныстың икемділігімен сипатталады. Ол ұсыныстың икемділік коэффициенті көмегімен өлшенеді.Ке=Q салыстырмалы өзгерісі(%)/ Р салыстырмалы өзгерісі (%). Егер бағаның өзгерісі қсынысты өзгертпесе, ұсыныс икемсіз.Ұсыныс абсолютті икемді, егер товардың бағасының (Р) азғана төмендеуі ұсынысты (Q) нольге дейін қысқартады және керісінше баға өсуі ұсынысты арттырады. Ұсыныс заңы- басқа жағдайлар тұрақты болғанда (ұсыныс көлеміне әсер ететін бағадан басқа факторлардың әсері қарастырылмайды), бағаның өсуі ұсыныстың көлемін арттырады немесе бағаның төмендеуі ұсыныс көлемін төмендетеді. График бойынша Q – ұсыныс көлемі, Р – рыноктағы баға, S – ұсыныс қисығы. Баға P1-ден P2-ге өскенде, ұсыныс көлемі Q1-ден Q2-ге өседі. Ұсыныс пен баға арасындағы тура байланыс болғандықтан, ұсыныс қисығының көлбеулілігі жоғары бағытталған. Ұсыныс қисығының қозғалысын туындататын бағадан басқа факторлар: Өндіріс шығындары. Салық мөлшері .Технология. Субсидия. Ұсыныстың икемділігі – баға өзгерісіне байланысты рынокқа ұсынылатын тауарлар көлемінің өзгерісінің көрсеткіші. Ұсыныстың икемділік коэффициенті (Еd) ұсыныстың өзгерісінің баға өзгерісіне қатынасы арқылы есептеледі Ed=∆Q/∆P Бәсекелі рыноктағы тепе-теңдік бағаның қалыптасуы сұраныс пен ұсыныстың ерекшеліктеріне байланысты. Қорыта айтқанда, уақыт мерзімі өскен сайын ұсыныстың икемділігі жоғарылайды, ал бұл тиімді бағалардың қалыптасауына мүмкіндік береді. Бағаның өзгеруіне байланысты ұсыныстың бейімделу жылдамдығы экономикалық ресурстардың мобилділігіне тәуелді.

34)Экономикалық цикл теориясы. Цикл фазалары.

Экономикалық цикл – бұл дағдарыстар арасындағы мерзім және осы кезде оның төрт фазасы ауысады. Дағдарыс тауарлардың артық өндірілуі, несиенің азаюы және процентінің жоғарылауы арқылы көрінеді. Бұл жағдай пайданы азайтады және өндірісті төмендетеді. Кәсіпорындардың банкрот болуына әкеледі. Қысқаша айтқанда дағдарыстың сипаттамасы келесідей: 1.Артық өндіріс себебінен өндірістің көлемі қысқарады, банктер мен кәсіпорындар банкротқа ұшырайды. 2.Жалақы төмендейді, жұмыссыздық өседі. 3.Бағалы қағаздар нарығы құлдырайды, акция курстары төмендейді. 4.Ақшаға сұраныс өседі, пайыз мөлшерлі жалақысы өседі. Дағдарыс тоқыраумен алмасады. Бұл сатыда өндіріс төмендеуін қояды, бірақ өспейді де. Тоқырау фазасының сипаттамасы:1.Өндірістің құлдырауы мен бағалардың төмендеуі тоқырау жағдайында болады. 2.Жұмыссыздық жоғары деңгейде болады. 3.Ақшаға сұраныс төмендейді, пайыз мөлшерлі жалақысы азаяды, сөйтіп өндірістің салаларын ұлғайтуға жағдай жасалады. Жандану фазасының сипаттамасы: 1.Дағдарыстан аман қалған кәсіпорындар негізгі капиталдарын жаңартып, өндірісті ұлғайтуға кіріседі. Өндірілген тауарлар көлемі мен сапасы жағынан өндіріс дағдарысының алдындағы дәрежеге жетеді. 2.Инвестициялар өседі. 3.Бағалар көтеріледі, себебі сұраныс өседі. 4.Жұмыссыздықтың деңгейі қысқара бастайды. 5.Ақшаға сұраныс өседі, пайыз мөлшерлі жалақысы өседі. Өрлеу фазасының сипаттамасы: 1.Өндірістің көлемі дағдарыс алдындағы дәрежеден артады. 2.Жұмыссыздық деңгейі маңызды түрде қысқарады. 3.Тауарлардың бағасы өседі. 4.Қарыз капиталының ұсынысы өседі. 5.Несиеге сұраныс өседі. Сөйтіп шаруашылық жаңа дағдарысқа қарай қадам басады. Өндірістің құлдырауы мен қатар инфляция болып тұрған жағдайды стагфляция деп атайды. Қазір экономиканың монополистік секторы, мемлекеттің қолдауына сүйеніп, бағаны бұрынғы дәрежеде ұстап қалғаны мен қатар, оны өсіреді.

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]