Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
EKONOM_ShPOR.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.03.2025
Размер:
259.47 Кб
Скачать

19)Нарық:мәні,анықтау белгілері,негізгі қызметтері.

Нарық-өндіріс, бөлу, айырбас және тұтыну процестерін қамтитын, адамдар арасындағы экон-қ қатынастар жүйесі.

Нарық–экономикалық категория ретінде тауарлар қозғалысы барысында адамдар арасында туындайтын экономикалық байланысты жұртқа жариялайтын орын ретінде түсіндірді. Алғашқыда нарықтың әртүрлі тауарларды сатумен байланысты жұртқа жариялайтын орын ретінде түсіндірді. Нарық көп жақты болып келеді. Нарықтың екі ұғымы бар:

1)тар–айырбас сферасында орын алады

2)кең–өндіріс, бөлу, айырбас, тұтыну процестерін қамтитын адамдар арасындағы экономикалық қатынасатардың жүйесі

Нарықтың пайда болу жағдайы:қоғамдық еңбек бөлінісі, өндірушінің дербестігі, экономикалық маневрдің еркіндігі, қндірушілердің жеке меншік шеңберіндегі экономикалық оқшаулануы.

Нарықтың ерекшеліктері:

1)жекешелендіру

2)баға еркіндігі

3)бәсекелестік

4)ешкімге тәуелді емес

5)таңдау еркіндігі

6)жеке бас мүддесін ойлау

Нарықтың негізгі қызметтері:

  • өзін–өзі реттеу қызметін атқарады

  • не өндіру керек, қалай өндіру керек, кім үшін өндіру керек.

  • өндірушілер мен тұтунышылар арасындағы байланыс орнатады.

  • өнімді өндіруге кеткен шығындарды есептеу

  • баға бекіту. Баға сұраныс пен ұсыныстың әсерінен аутқып отырады. Бұл жағдайда тауар саны сұраныстан асып кетсе, баға түседі, соған орай тауар өндірісі мен ұсынысы төмендейді.

  • өндірушілерді әлеуметтік жіктейді(шағын, ірі немесе орта бизнес)

  • ақпараттық қызмет атқарады.

20)Ұдайы өндіріс теориясы.Ұдайы өндіріс типтері.

Өндіріске макроэк\қ талдау жасағанда, оның даму болашағына байланысты, ұлттық өнімнің ұдайы өндірістік ж\е салалық құрылымына назар аударған жөн болады. Қоғамдық өнімнің атқаратын қызметтеріне сәйкес оның құрамды бөлшектерге бөлінуін көрсететін құрылымды, ұдайы өндірісітік құрылым д.а. Қоғамдық өнімнің ұдайы өндірістік құрылымына тұңғыш дәлелді талдау жүргізген К.Маркс. Ол мынадай негізгі ұдайы өндірістік пропорцияларды атап өткен: 1.өндірілген жалпы қоғамдық өнімнің натуралдық заттық құрамын сипаттайтын, өндірістік құрал жабдықтар өндірісінің көлемі мен тұтыну заттары өндірісі көлемінің арасындағы пропорциялар; 2.өндірістік ұлттық табыстың еңбек пен капитал арасындағы бөлінуінің құрылымын көрсететін, қажетті ж\е қосымша өнім арасындағы пропорциялар;3.жалпы қорланудың бөліну құрылымын көрсететін, өтеу қоры мен қорлану қорының арасындағы пропорциялар;4.ағымды қажетті қанағаттандыру үшін ж\е болашақ қажеттерді қанағаттандыру үшін тағайындалған, әр бөлшектердің атқаратын қызметінің рөліне сәйкес, ұлттық табыстың бөліну құрылымын көрсететін, пайдаланған ұлттық табыстың қорлану қоры мен тұтыну қорының арасындағы пропорциялар. Өндірістің салалық құрылымы, өндірісітік ресурстардың іс әрекеттерінің негізгі түрлеріне сәйкес қалыптасқан бөліну жүйесін ж\е жеке салалардың жалпы ұлттық өндірістегі үлесін сипаттайды. Өндірістің тиімді салалық ж\е ұдайы өндірістік құрылымын қалыптастыру-эк\қ өте маңызды мәселесі б.т. Нақты қалыптасқан құрылымның тиімділік дәрежесі көп жағдайлармен, атап айтқанда, өндірісітің монополиялану дәрежесімен ж\е қоғамдық еңбек бөлінісінің дәрежесімен, ұлттық эк\ң бүкіл әлемдік байланыстар жүйесімен ұштасуымен, ғылыми тех\қ прогрестің жетістіктеріне кәсіпорындардың икемді болуымен, мемлекеттік құрылымдық саясатпен, т.б. байланысты боалыд.

Ұдайы өндіріс-бұл өндіріс процесінің қайталануы. Ұдайы өндірістің жай және ұлғаймалы түрлері бар. Жай ұдайы өндіріс-бұл өндіріс процесінің бұрынғы ауқымында қайталануы. Ал,ұлғаймалы ұдайы өндіріс-ұлғаймалы мөлшерде өндірістің жаңартылып отыруы. Қоғамдық өнімнің барлық өтетін төот сатысы немесе кезеңдері өзара тығыз байланысады және қоғамдық өндірісті құрайды. Қоғамдық өндірістің әрекет етуінің маңызды көрсеткіші оның тиімділігі. Бұл көрсеткіш өндіріс нәтижелерінің оның шығындарына қатынасымен анықталады.

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]