- •Дәрістердің тақырыптық жоспары
- •Семинар сабақтарының тақырыптық жоспары
- •Сөж (студенттің өзіндік жұмысын) орындау және тапсыру кестесі:
- •Соөж тапсырмаларын орындау және тапсыру кестесі
- •Пәнді игеру үшін қажетті нормативтік құқықтық актілер мен әдебиеттердің тізімі:
- •Глоссарий
- •Студент білімін бағалаудың жалпы шкаласы
- •Астана 2012
- •Дәрістердің тақырыптық жоспары
- •Семинар сабақтарының тақырыптық жоспары
- •Сөж (студенттің өзіндік жұмысын) орындау және тапсыру кестесі:
- •Соөж тапсырмаларын орындау және тапсыру кестесі
- •Пәнді игеру үшін қажетті нормативтік құқықтық актілер мен әдебиеттердің тізімі:
- •Глоссарий
- •Студент білімін бағалаудың жалпы шкаласы
- •Азаматтық құқық (жалпы бөлімі) пәнінен қысқаша дәрістер
- •1 Тақырып. Азаматтық құқықтың ұғымы, пәні және реттеу тәсілдері
- •2. Азаматтық құқықтың жүйесі.
- •3. Азаматтық құқық оқу пәні, ғылым ретінде.
- •2 Тақырып. Азаматтық құқықтың қағидалары және қайнар көздері
- •3 Тақырып. Қазіргі замандағы дүниежүзілік азаматтық-құқықтық жүйелері
- •1. Қазақстан Республикасының азаматтық құқығының дүниежүзілік құқықтық жүйелеріндегі орны.
- •2. Роман-германдық құқықтық жүйесінің ерекшелігі
- •2. Роман-германдық құқықтық жүйесінің ерекшелігі.
- •3. Азаматтық құқықтық қатынастардың пайда болу негіздері деп танылатын заңдылық фактілер.
- •Азаматтық құқықтарды жүзеге асыру. Міндеттерді орындау.
- •Азаматтық құқықтарды қорғау әдістері және нысандары
- •2. Мүліктік игіліктердің негізгі түрлері. Мүліктің жіктелуі
- •7 Тақырып. Жеке тұлғалар азаматтық құқықтың субъектісі ретінде.
- •2. Ахаж органдарының азаматтық жағдайларды реттеудегі маңызы.
- •8 Тақырып. Жеке тұлғаның есімі, тұрғылықты жері. Жеке кәсіпкер.
- •3. Азаматтың қәсіпкерлікпен шұғылдану жолдары. Жеке кәсіпкер.
- •9 Тақырып. Заңды тұлғалар: ұғымы, белгілері, құқыққабілеттілігі.
- •2. Заңды тұлғаның құқық қабілеттілігі және оны жүзеге асыру
- •3. Заңды тұлғалардың жіктелуі. Еншілес және тәуелді заңды тұлғалар. Филиалдар мен өкілдіктер
- •2. Шағын кәсіпкерлік субъектілерін тіркеу ерекшелігі
- •Мемлекеттік кәсіпорындар, акционерлік қоғамдар
- •Өндірістік кооперативтер мен шаруашылық серіктестіктер
- •1. Мемлекеттік кәсіпорындар, акционерлік қоғамдар
- •2. Өндірістік кооперативтер мен шаруашылық серіктестіктер
- •12 Тақырып. Коммерциялық емес ұйымдардың жекелеген түрлері. Мемлекеттің азаматтық құқықтың субъектісі ретінде ерекшелігі
- •13 Тақырып. Мәмілелердің түсінігі, нысандары және түрлері
- •Мәміленің түсінігі және нысандары
- •Мәмілелердің түрлері
- •2. Сенімхат және оның түрлері.
- •2. Мерзімдерді есептеу.
- •3. Талап қою мерзімі.
- •17 Тақырып. Заттық құқықтар тұралы жалпы ұғымдар, олардың белгілері
- •Заттық құқықтың түсінігі және белгілері
- •Заттық құқықтардың негізгі топтары.
- •2 Сұрақ. Заттық құқықтардың негізгі топтары.
- •18 Тақырып. Меншік құқығының түсінігі, мазмұны, нысандары және түрлері
- •1Меншік құқығының ұғымы және мазмұны.
- •2 Меншік құқығының нысандары және түрлері. Ортақ меншік
- •2 Сұрақ. Меншік құқығының нысандары және түрлері. Ортақ меншік
- •19 Тақырып. Шектелген заттық құқықтар
- •1 Сұрақ. Шаруашылық жүргізү құқығы
- •2 Сұрақ. Оралымды басқару (жедел басқару) құқығы
- •3 Сұрақ. Өзге де шектелген заттық құқықтар.
- •2О тақырып. Меншік құқығына және өзге де заттық құқықтарға ие болу және оларды тоқтату.
- •2 Сұрақ. Меншік құқығын және өзге де заттық құқықтарды тоқтату
- •2.Меншiк құқығын қорғаудың заттық–құқықтық тәсiлдерi
- •3.Меншік құқығын және өзге заттық құқықтарды қорғаудың міндеттемелік-құқықтық тәсілдері
- •Міндеттемелік құқық Міндеттемелік құқық тұралы жалпы ережелер.
- •22 Тақырып. МіндеттемеНің түсінігі және пайда болу негіздері
- •1 Сұрақ. Міндеттемелік құқықтың ұғымы, жүйесі
- •2. Міндеттеменің пайда болу негіздері.
- •23 Тақырып. Міндеттеменің қатысушылары
- •Міндеттеменің түсінігі, субъектілері. Міндеттемедегі тараптардың ауысуы.
- •24 Тақырып. Міндеттемелерді орындау
- •Міндеттемені орындаудың түсінігі және орындау қағидалары.
- •Міндеттемені орындаудың пәні және тәсілі.
- •25 Такырып. Міндеттемелерді орындауды қамтамасыз ету
- •1. Міндеттемелерді орындауды қамтамасыз ету тәсілдерінің түсінігі және жүйесі.
- •2. Айыппұл
- •3. Кепіл. Кепілдің пайда болу негіздері және түрлері.
- •26 Тақырып. Кепілдік, кепіл болушылық, кепілпұл және мүлікті ұстап қалу
- •Ұстап қалу міндеттеменің орындалуын қамтамасыз етудің тәсілі ретінде.
- •Кепілдік және кепіл болушылық..
- •Кепiлпұл
- •2 Сұрақ. Кепілдік және кепіл болушылық.
- •27 Тақырып. Міндеттеме бұзылғандығы үшін жауаптылық
- •2. Міндеттемені бұзғаны үшін жауаптылықтың шарттары және жауапкершіліктен босату негіздері.
- •2. Міндеттемені бұзғаны үшін жауаптылықтың шарттары және жауапкершіліктен босату негіздері.
- •28 Тақырып. Міндеттемелерді тоқтату
- •Міндеттемені тоқтату негіздері.
- •Міндеттемелерді тоқтатудың жекелеген түрлерінің сипаттамасы
- •2 Сұрақ. Міндеттемелерді тоқтатудың жекелеген түрлерінің сипаттамасы
- •2. Шарттың түрлері.
- •Шарт жасасу. Оферта және акцепт
- •1 Сұрақ. Шарт жасасу. Оферта және акцепт
Міндеттемелік құқық Міндеттемелік құқық тұралы жалпы ережелер.
22 Тақырып. МіндеттемеНің түсінігі және пайда болу негіздері
Міндеттемелік құқықтың түсінігі және жүйесі.
Міндеттеменің пайда болу негіздері.
1 Сұрақ. Міндеттемелік құқықтың ұғымы, жүйесі
Міндеттемелік құқық – азаматтық құқықтың ең үлкен бөлімі. Ол жалпы және ерекше бөлімдерден тұрады. Міндеттемелік құқықтың жалпы бөлімі - азаматтық құқықтың жалпы бөлімінде оқылады және міндеттемелер мен шарттар жөніндегі жалпы ережелерден тұрады. Міндеттемелік құқықтың ерекше бөлімі міндеттемелердің жекелеген түрлерін реттейтін сан-алуан нормалар мен институттардан құралады. Оларды екі топқа жіктеуге болады:
1 – шарттық міндеттемелер; 2 – шарттан тыс (деликттілік) міндеттемелер. Шарттық міндеттемелерді азаматтық құқық ғылымында бірнеше топқа бөледі, олар: мүлікті меншікке не болмаса пайдалануға беру, жұмысты орындау, қызмет көрсету міндеттемелері.
Шарттан тыс міндеттемелердің түрлері:
1 – біржақты мәмілелерден туындайтын міндеттемелер; 2 – зиян келтіру салдарынан туындайтын қорғаушы міндеттемелер. Сонымен қоса, міндеттемелер бір жақты міндеттейтін және өзара (екі жақты) міндеттейтін (оларды бір жақты және екі жақты мәмілелермен шатастыруға болмайды); балама (альтернативтік) және факультативтік; басты және қосымша (акцессорлық); бөлінетін және бөлінбейтін; үлестік, бірлескен (ортақтасқан) және қосымша (субсидиарлық); регресстік, ақшалай және т. б. болады.
2. Міндеттеменің пайда болу негіздері.
Міндеттемелердің пайда болу негіздері азаматтық құқық қатынастарының туындау негіздері сияқты болады (ҚР АК 7 б., 271-бап). Бұл тарапта заңдылық фактілер түсінігін және түрлерін еске алған жөн.
Еуропалық мемлекеттерде міндеттемелердің түсінігі және жіктелуі жоғарыдағы ережелермен ұқсас. Ағылшын-американдық құқық жүйесінде міндеттемелердің ұғымы бекітілмеген және міндеттемелер жүйелі түрде жіктелмейді.
Тараптар (борышқор мен несие берушi) және үшінші жақ мiндеттемеге қатысушылар болып табылады. Үшiншi жақ ретiнде мiндеттеме тараптарының бiреуiне мiндеттемелер немесе өзге де құқық қатынастары арқылы байланысты жақтар қатысады.
Мiндеттеме үшінші жақ үшін мiндеттер туғызбайды. Заңдарда немесе тараптардың келiсiмiнде көзделген реттерде мiндеттеме үшінші жақтар үшін мiндеттеменiң бiр немесе екi тарапына да қатысты құқықтар туғызуы мүмкiн.
23 Тақырып. Міндеттеменің қатысушылары
Міндеттеменің түсінігі, субъектілері. Міндеттемедегі тараптардың ауысуы.
Міндеттемедегі тұлғалардың көптілігі.
1. Міндеттеме – ол ҚР АК 268 бабына сәйкес мүліктік құқықтық қатынас. Яғни, міндеттеме бойынша бір тұлға (борышқор) екінші тұлғаның (несие берүшінің) пайдасына мүлік берү, жұмыс орындау, қызмет көрсетү және т. б. сияқты белгілі бір әрекеттер жасауға, не белгілі бір әрекет жасаудан тартынуға міндетті, ал несие берүші борышқордан өз міндеттерін орындауды талап етүге құқылы болады, және борышқордан оның орындағанын қабылдап алуға міндетті болады (ҚР АК 268 б.). Міндеттеменің тараптары тек қана екеу болады: борышқор және несие берүші. Азаматтық құқықтық қатынастарды реттейтін қазақ тіліндегі заңнамаларда және оқұлықтарда міндеттеменің екінші тарабы бірде «борышқор», ал бірде «борышкер» деп аталыпты. Сондықтан біз осы екі атауды тең атаулардай қолданған жөн деп санаймыз.
Кейбір жағдайларда тараптардың біреүінде немесе екеүінде де екі немесе одан да көп тұлғалар болуы мүмкін. Бұл жағдай азаматтық құқықта міндеттемедегі тұлғалардың көптігі деп аталады. Тұлғалардың көптігі белсенді, пәс және аралас болады. Сонымен бірге, міндеттемеге оның тараптарымен қоса, алған міндеттемемен немесе өзге құқықтық қатынастармен байланысты үшінші жақтар да қатысуы мүмкін (ҚР АК 270 б. 2 т.).
Жалпы ереже бойынша, міндеттемелер белгілі борышкермен белгілі несие берүші алдында орындалуы тиіс. Бірақта заң міндеттемелердің қатысушыларын өзгертү мүмкіншілігін де көздейді. Ол міндеттеме жақтарын ауыстыру деп аталады. Несие берүшіні ауыстыру (рим құқығындағы цессия, талап ету құқығын басқа тұлғаға ауыстыру) борышкердің келісімінсіз де болуы мүмкін, бірақта бұл ауыстыру тұралы борышкер міндетті түрде ескертілүі тиіс. Борышкерді ауыстыру - (қарызды ауыстыру) тек қана несие берүші келісімімен жасалады (ҚР АК 348 б.). Ал несие берүшінің немесе борышкердің жеке басымен тығыз байланысты міндеттемелерде тұлғаларды ауыстыруға болмайды (алименттік, деликттік міндеттемелерде).