4.Метад навучання грамаце ў сучаснай школе. Граматычная і арфаграфічная падрыхтоўка вучняў у перыяд навучання грамаце.

Асноўны прынцып навучання чытанню і пісьму вызначаецца ў значнай ступені сістэмай пісьма: пры лагаграфічнай (іерагліфічнай) сістэме гэта “метад цэлых слоў”, пры складовай – “метад цэлых складоў”, пры гука-літарнай – гукавы метад, або фанематычны. Беларускае пісьмо з’яўляецца гука-літарным.

Пераемныя рысы сучаснага метаду навучання грамаце:

1. Агульны ход навучання. Гукавы метад - у аснову навучання пакладзены гук. Да гука падводзяцца праз аналіз мовы. Спалучэнне аналізу і сінтэзу - каштоўнае ў спадчыну.

2. Склад слова - асноўная адзінка чытання і пісьма.

3. Тэхніка чытання і пісьма не адрываюцца і не супрацьпастаўляюцца: за кожным прачытаным і напісаным павінен стаяць сэнс , і таму прыцягваем увагу дзяцей да розных бакоў роднай мовы - фанетычнага, лексічнага, граматыка-арфаграфічнага, арфаэпічнага, стылістычнага.

4. Сістэматычнае развіццё мыслення і мовы, развіццё звязнай мовы.

5. З’арыентаванасць на выхаванне каштоўнасцяў, адпаведных грамадству на сучасным этапе развіцця.

Новыя рысы комплекснага метаду навучання грамаце.

1. Паслядоўнасць вывучэння літар.

2. Паглыбленая і рознабаковая праца над гукамі. Склада-гукавы і склада-літарны аналізы. Чытанне не зводзіцца да простага называння літар.

3. Склада-гукавы аналіз вымаўляемага слова на базе графічных і слыхавых адзінак. ЗГ, Г, З. Любое слова можна прадставіць, пашырыць кола лексікі.

4. З першых букварных слоў увага да славеснага націску, яго аб’яднальнай функцыі: фанетычнае адзінства слова ствараецца націскам.

5. Навучанне чытанню вядзецца на шматарыенцірнай аснове, улічваецца пазіцыя літар адносна суседніх і прагалу.

6. 4 састаўныя часткі фанетычнай структуры слова (складовая, гукавая, структура звязанасці фанем, акцэнтна-рытмічная).

7. Увядзенне прапедэўтычных элементаў граматыкі, словаўтварэння, арфаграфіі, лексікалогіі.

8. Спалучэнне на ўроку агульнакласнай, групавой і індывідуальнай работы.

Заканамернасці навучання грамаце:

1) жывая мова вучня – аснова для фармірав. навыкаў элем. чыт. і пісьма;

2) навуч. пав. праводз-ца з улікам спецыфікі фанетычн.і граф. сістэм той мовы, на якой прав. навуч.;

3) чыт. і пісьмо вучня адрознів. ад даросл., пісьменнага чалав.;

4) сінхроннае навучанне;

5) улік гістарычнага мінулага методыкі;

6) навучанне ва узаемасувязі з развіццем мовы;

7) праграмны мат-л для развіцця пачуццяў патрыятызму;

8) больш разнастайныя пачуццевыя успрыманні вучэб. мат-ла;

9) улік індыв. і ўростав. асаблів. дз.;

10) навучанне носіць развіццевы х-р.

Прынцыпы навучання грамаце:

1) навучаць патрэбна на аснове вуснай мовы;

2) прынц. увагі на ур. граматы да працы, накір. на авалод. склада-гукавой і склада-літітарнай стр-ры слова;

3) улік псіхафізіялаг. асабл. вучняў;

4) сінхроннасць у навучанні;

5) улік гістар. мінулага;

6) развіцце мовы мал. шк-у;

7) пр. выхоўваючага навуч.;

8) пр. нагляднасці;

9) пр. індывідуаліз. і дыферэнцыяцыі навуч.;

10) пр. самастойнасці і актыўнасці вучняў у навуч. пры кіруючай ролі наст.

Падрыхтоўчы перыяд навучэння грамаце. Складаецца з 3 ступеняу:

1)Бязлитарная. Дзеци авалодваюць такими паняццями як мова, сказ, слова, склад, націск і інш. Абапираюцца на умоуныя графичныя схемы, яны анализуюць сказы, словы, вучацца аперыраваць засвоенными тэрминамию. На уроках письма-написанне линий, фигур, узорау. Засвойваюць правилы пасадки.

2)Вывучэнне 19 зычных гукау и литар. Па прадметным малюнку называюць словы и вызначаюць цвердыя и мяккия зычныя гуки, дзеци практыкуюцца ва успрыманни выдзеленых гукау на слых, вучни знаемяцца з литарами для абазначэння выдзеленых гукау. Па прадметным малюнку и схемах слоу дзеци чытаюць словы. Па сюжетным малюнку вучни з дапамогай настауника складаюць апавяданни, выдзяляюць сказы и анализуюць их. На уроках письма- вучацца друкаваць и писаць маленькия и вяликия литары.

3)Вывучэнне галосных литар. Вывуч. галосных гукаў і іх літаратурнае абазначэнне, знаемяцца з нацискам. На уроку замацаваня и паутарэння праводзицца работа класификацыйнага характару. Знаемяцца з правилам “склады и словы пишы не адрываючы руки”

К канцу вучні павинны умець адрозніваць любы з галосных і зычных гукаў у складзе слова, беспамылкова падзяляць слова на склады, вызначаць націск.

Асноуныя перыяды навучаня грамаце. Складаецца з 2 ступеняу:

На 1 ступени работа на уроках НГ уступае у новую стадыю; идзе навучэнне чытання складоу зычны-галосны па склад. таблицах, дзеци дагаворваюць словы, чытаюць словы, сказы, тэксты.

Потым школьники знаемяцца з гуками й, у нескладовае, дж, дз, и литар. ь.

Занятки прасвячаюцца: 1)удаскан. тэхники чытаня; 2)стварэне у дзяцей пэуных фанетычных абагульненняу пра парныя звонкия-глухия зычныя; 3)ажыццяуляць арфаграфии прапедэутыки; 4) практычнаму знаемству з некаторыми жанрами мастацких творау; 5)далейшаму удаскан. вуснага звязанага маулення вучняу, узбагачэнне их слоуника.

На уроках письма больш шырока выкарыстоуваюцца розныя виды дыктантау, усе большае месца займаюць творчыя працы.

На 2 ступени навучэнне чытаць набывае новы характар. Усе асноуныя виды работ на уроку накираваны на засваенне зместу тэксту.

На уроках письма праводзицца фанетычныя, графичныя и арфаграфичныя назиранни, значнае месца займаюць слыхавыя дыктанты.

Арфаграфічныя навыкі – аутаматызаваны кампанент свядомай мауленчай дзейнасці чалавека ва умовах працякання яе у пісьмовай форме.

Ствараецца у працэссе працяглых практыкаванняу і заснаваны на больш простых Н і У. Напрыклад: навык пісьма, У аналізаваць словы з фанетычнага боку, У устанауліваць марфемны склад слова, знаходзіць у слове арфаграму, якая патрабуе праверкі.

Арфаграфічны навык у перыяд фарміравання – сістэма свядомых дзеянняу і пры яго фарміраванні ён функцыянуе як аутаматычны спосаб больш складанага дзеяння.