- •Оглавление
- •Китап – книга
- •Ул «Пирамида»га барды. – Он ходил в «Пирамиду» (я это точно знаю).
- •Первый текст
- •Мәкальләр
- •Второй текст
- •Икенче текст
- •Билгеле үткән заман
- •Неопределенное (неочевидное) прошедшее время Билгесез үткән заман
- •Кичә концерт булган. – Вчера (оказывается) концерт был.
- •Алдыннан – перед чем-то (кем-нибудь) движущимся
- •Мин тәрәзәдән күрдем
- •Так вот: кешенең гел эше бар. Әнә мәченең эше юк, гуси шахмат уйный, курицы поют, ә миңа дәресләр готовить кирәк.
- •Мин тәрәзәдән күрдем
- •Шулай шул: кешенең гел эше бар. Әнә мәченең эше юк, казлар шахмат уйный, тавыклар җырлый, ә миңа дәресләр әзерләргә кирәк. Добавь пропущенные слова:
- •10) Әнә мәченең … юк, казлар … уйный, тавыклар җырлый, ә миңа дәресләр … кирәк.
- •Билгесез киләчәк заман
- •Билгеле киләчәк заман
- •1. Анда барганчы, мин концертка барам.
- •2. Анда барганчы, мин концертка барам.
- •Уку турында Из жизни рыб
- •Ученый баран
- •Уку турында Балыклар тормышыннан
- •Укымышлы сарык
- •Причастия настоящего времени
- •Причастие прошедшего времени
- •Причастие будущего времени
- •Старики сөйли
- •Картлар сөйли
- •Мин ышанмыйм
- •Мин ышанмыйм
- •Умный человек
- •Ходжа совсем не смутившись:
- •Посмотрим, как это звучит по-татарски: Акыллы кеше
- •Завещание
- •Васыять
- •Как предсказать погоду
- •И несколько загадок напоследок: Загадки
- •Һава торышын ничек булачагын сынау
- •Табышмаклар
- •Справочные материалы по татарской грамматике
- •1. Фонетика и его законы
- •3. Глагол
- •4. Система местоимений1
- •Приложение для аудиоматериала
- •Свойства (сыйфатлар)
- •Черты характера (холык үзенчәлекләре)
Как предсказать погоду
Если облака идут низко, жди сильного похоладания.
Если ветер идет из-за солнца, день будет безоблачным.
Если утром було облачно, и прояснилось с восходом солнца, дождя в этот день не будет.
Если с утра туман закрыл солнце, будет безоблачно.
Если среди серых облаков будет белое облако – к граду.
Если в августе будет безоблачно, осень будет грязной.
Если апрель будет слишком теплым, май будет ветренным и холодным.
Если первый снег выпадет днем, то зима будет холодной, если ночью – теплой.
Если кошка будет смотреть в окно, то погода изменится к лучшему.
Если кошка будет спать, спрятав нос, день похоладает.
Если чешется ухо, или к дождю, или к снегу.
Если чешется ладонь, то это или к дождю, или к снегу.
Если первого января день будет теплым, рожь уродится; если ветер, просо уродится; если будет туман, овес уродится.
Если в начале марта дни будут теплые, то уродятся овощи.
Если в марте под солнечными лучами снег будет сильно таять, старики говорят: “В этом году тепло под снег быстро вошло, урожай будет хорошим”.
Если весной на рыбалке будет попадаться много окуни и ершей, пшеница, просо, рожь уродится.
И несколько загадок напоследок: Загадки
Два родственника:
Один был белым,
Один был черным (День и ночь)
Один пастух пасет тысячу овец (Месяц и звезды)
На двенадцать месяцев один месяц (Год, двенадцать месяцев)
Друг человека, сторож дома (собака)
В незапертом сундуке
Тридцать две жемчужины (Рот и зубы)
Сам без костей,
Сказано слов без счета (Язык)
Скажешь «тронь», не трогает,
Скажешь «не тронь», трогает (Губы)
А теперь все это на татарском. Читай и старайся понять:
Һава торышын ничек булачагын сынау
Болытлар түбәннән килсә, каты суыкны көт.
Җил кояш артыннан килсә, көн аяз булыр.
Иртә белән болытлы булып, кояш чыкканда аязса, ул көнне яңгыр булмас.
Иртән кояшны томан капласа, аяз булыр.
Күк болытлар арасында ак болыт булса – боз булуга.
Август аенда аяз булса, көз пычрак булыр.
Апрель артык җылы булса, май салкын, җилле булыр.
Беренче кар көндез яуса – кыш салкын, төнлә яуса – җылы булыр.
Песи (мәче) тәрәзәдән карап торса, көн яхшыга булыр.
Мәче борынын яшереп йокласа, көн суыта.
Колак кычытса, яңгыр яки кар ява.
Уч төбе кычытса, кар яки яңгыр ява.
Беренче гыйнварда көн җылы булса, арыш уңар; җил булса, тары уңар; томан булса, солы уңар.
Март башы көн кояшлы булса, яшелчә уңа.
Мартта кояш карны нык кыздырып эретә башласа, картлар: «Быел кар астына ут иртә керде, иген яхшы булыр», – диләр.
Яз көне балык тотканда алабуга белән юрша күбрәк тотылса, бодай, арпа, арыш уңар.
Табышмаклар
Ике туган:
Берсе ак булган,
Берсе кара булган (Көн һәм төн).
Бер көтүче мең сарык көтә (Ай һәм өолдызлар).
Унике йолдызга бер ай (Ел, унике ай).
Кешенең дусты, йортның сакчысы (Эт).
Бикләнмәгән сандыкта
Утыз ике энҗем бар (Авыз һәм тешләр).
Үзе сөяксез,
Сөйләгән сүзе хисапсыз (Тел).
«Ти», – дисәң, тими,
«Тими», – дисәң, тия (Иреннәр).
Присоедините к слову соответствующий аффикс и переведите:
-чы/-че: комбайн; балык (рыба); бакыр (медь); җинаять (преступление); кран; күмер (уголь); лачын (сокол); куян (заяц, кролик); музей;
-лык/-лек: мин; юк; каты (твердый); патша (царь); аксак (хромой); ата (отец); ректор; рәис (председатель); җылы (теплый);
-лы/-ле: Африка; Казан; Россия; Омск1; Курск; Пермь; Архангельск;
-лы/-ле: ачу (гнев); кайгы (горе); җил (ветер); сөяк (кость); сөт (молоко); мускул; броня; квадрат; сагыну (тоска).