Практикалқ жұмыс №6

Тақырып: Биогеоценоздар. Экожүйелер. Қоректену тізбегі. Сукцессия.

Сұрақтар:

1. «Биоценоз ұғымы» нені білдіреді? Мысалдар келтір.

2. В. Тишлер ұсынған ағза үстілік жүйенің классификациясының ерекшеліктері.

3. В.Н. Беклемиев берген классификациядағы биоценоздыңң 4 типті байланысын сипаттап, атаңдар.

4. Биоценоздың түрлік құрылымы.

5. Биоценоздың кеістіктік құрылымы.

6. Биоценоздың экологиялық құрылымы.

7. «Экожүйелер» ұғымын ашындар, экожүйелер құрылымы. Биогеоценоз. Мысалдар келтіру.

8. Экожүйедегі энергиялық ағым.

9. Биологиялық өнімділік.

10. Бірлестіктің динамикасы. Бірлестіктің циклдік өзгерісі.

11. Сукцессия. Бірінші және екінші сукцессия. Мысалдар келтіру.

12. Бірлестіктің тұрақтылық проблемалары.

Тапсырмалар:

1. Батпаққа сәйкес қоректену тізбегін құрыңдар, кіретін компаненттерге мыналар жатады: сұңқар, көбелек, құрбақа, инелік, жылан.

2. Аквариумдегі компаненттерге жататындар: балдырлар мен жоғары сатыдағы суда өсетін өсімдіктер және қарапайым инфузориялар, дафня, моллюскалар, балықтар, бактериялар, саңырауқұлақтар болады.

А) берілген экожүйедегі зат алмасу мен энергия ағымының схемасын салыңдар;

Б) осы экожүйе үшін моллюскалар мен қарапайымдылардың ондағы тұрақтылықты күрт өзгертіп жіберетіндігі енеліктен?

3. а) мәтінді олық оқып шығындар.

Жай қоректік тізбекті бірлестіргенде өсімдіктердің көпшілікке белгілі түрлері орналастырылған, тез арада алғашқы тұтынушылар (шөптектілер) мысалы, қояндар сандық жағынан оптималды жағдайдан асып түсетіндер тез көбее бастайды.

б) неліктен оптималды жағдайдан асып түсетін қоян санының тез өсуі катастрофаның белгісі болып табылады? Оның мүмкін болатын себептері мен артынан болатын жағдайларын атңдар.

в) Адам осындай жағдайларда шаруашылыққа пайдалана ала ма? Ол үшін қандай әрекеттер жасалынуы керек?

Практикалық жұмыс №7

Тақырып: Биосфера.

Сұрақтар:

1. В.И. Вернадсий бойынша биосфера нені білдіреді?

2. Биосферадағы тіршіліктің орналасуы – биосфера шекарасы.

3. «Тірі ағза» ұғымы нені білдіреді. Тірі денелердің геохимиялық жұмысы.

4. Биосфераның негізгі биогеохимиялық циклі туралы не білесіңдер?

5. Биосфераның тұрақтылығы.

Тапсырма 1:

1. 1- суретте азоттың табиғаттағы айналымына мысал келтіріңдер: а) осы айналымға қатысатын қажет компаненттерді ретімен жаыңдар, б) азоттың қозғаыс бағытын көрсетіндер.

2. Сұрақтарға жауап беріңдер.

А) азот айналымының бұғы қоректену тізбегімен байланысы қандай?

Б) азот айналымындағы азот ұстаушы бактериялар мен балдырлардың жоғалып кетуіне болатын өзгерістер қандай?

В) азот айналымын атмосферадағы жақсы баллансталған айналымға жатқызуға бола ма? Дәлелдер келтіре отырып айту.

Айналым компаненттері:

1. Азот ұстаушы бактериялар

2. Топырақтың амиактық қосылысы

3. Жасыл балдырлар

4. Жануарлар (қоян, бұғы)

5. Атмосфералық азот

Тапсырма 2:

1. Өмір құрылымының деңгейі атты таблицаны қарап, мазмұнымен танысыңдар.

2. Өмір құрылымының әтүрлі деңгейі мен формалары туралы білетін білімдеріңді пайдалана отырып мына таблицаны толтырңдар:

Өмір құрылымының деңгейі

№ п/п	Өмір құрылымының деңгейі	Тән белгілері	Эволюциядағы ролі