Вопрос 6.Фармираванне феадальных адносин и узровень сац-эканом. Развицця бел. Зямель у 9-13 ст.

У 9-11 ст. ва усх. славян зараджауся феадальны гаспадарчы уклад- пэуны спосаб вядзення гаспадарки. Ён быу звязаны з узникненнем маёмаснай няроунасци сярод сялян-абшчынникау и рассяленнем их на бедных и багатых. Зямля пераходзила ад сельскай абшчыны у прыватную уласнасць абшчынникау.Адбывауся гвалтоуны захоп зямли родаплемянной знаццю и ператварэнне свабодных абшчынникау у залежных сялян. Кали сял-абшч были свабодными (их называли людзьми), у 11 ст. яны становяцца залежными ад свайго гаспадара-феадала и працуюць на яго, и их наз. чэлядзю (назва,верагодна, ад звычая “биць чалом”-кланяцца тварам униз перад сваим гаспадаром). Сярод зал. сялян (их таксама наз смердами) вылучаюцца тыя,хто поунасцю згубиу асабистую вольнасць и па сваим становишчы были рабами- халопы. У залежнасць можна было трапиць , напрыклад, у сувязи з нявыплатай пазыки (яе наз “купай”), узятай у заможнага чал. пры неураджаи. Таких людзей наз. закупами. Зал. сял., каб пражыць ва умовах захопу их зямель феадалами, павинны были заключаць з ими дагавор (рад), яки прадугледжвау пэуныя абязацельствы з боку сялян, што атрымали назву радовичы. Буйныя землеулад. актыуна захопливали абшчынныя земли и ператварали их у сваю уласнасць-феод, яки мог давацца у карыстанне воинам феадала на час службы у яго. Феадал(князь)- уладальник пэунай колькасци мясцовых зямель. з падуладнага нас-ва збиралася данина- натуральны падатак прадуктами, яки называуся плюддзем. Цэнтрам сядзибы(двара) феадала быу дабротна абгароджаны двор, на яким будавауся гаспадарски дом. Дружынники князя(баяры) магли атрымаць ад яго права на кармленне- права збору даходау з пэунай тэрыторыи. Яны таксама были феадалами, але у васальнай залежнасци.

Паступова узникали розныя Формы феадальнага землеуладання:

1) Вотчынае(з правам продажу, раздзелу и перадачы па спадчыне ад бацьки да сына)

2)памеснае(з правам часовага карыстання за службу у князя).

Т.ч. расслаенне грамадства на пануючыя вярхи и залежныя низы у 9-11 ст. было звязана з зараджэннем феадальнага гаспадарчага укладу и сведчыла аб зараджэнни раннефеадальнай дзяржавы- Киеуская Русь( склалася у др. пал. 9-пер. пал. 10 ст и иснавала як адносна адзиная да пач. 12 ст.)

Гаспадарчае жыццё у 9-11 ст. характарызавалася узникненнем гарадоу. Прычыны: 1) аддзяленне рамяства ад земляробства 2)канцэнтрацыя рамесникай у месцах, што были наближаны да крыниц неабходнай для их заняткау сыравины 3)развиццё абмену прадуктау, а затым и гандлю памиж раёнами. Гарады узникали на берагах рэк, якия были асн. шляхами зносин и абмену, и на скрыжаваннях рэк и дарог. Будавалися на узвышшах и пагорках, каб абараняцца ад ворагу.Яны з’яулялися цэнтрами гандлю. Важную ролю адыгрывау замежны гандаль. Праз нашу тэрыторыю праходзиу водны шлях «з варагау у грэки» , яки злучау Балтыйскае и Чорнае моры праз р. Зах. дзвину и Дняпро. Памиж гэтыми рэками были наладжаны сухапутныя шляхи зносин- волаки, на яких судны перацягвали ад раки да раки па зямли, падкладываючы пад их бярвенни.