5. Першасныя дакументы па сельскай гаспадарцы ў Беларусi: тыпалагiчна-вiдавы, моўны, колькасны аналiз.

Відавы састаў:

• Кнiгі

• перыядычныя выданні

• выданні, якiя прадаўжаюцца

• навуковыя бюлетэнi,

• Неапублікаваныя дак-ты (аўтарэфераты дысертацый, справаздачы аб навукова-даследчых работах і дэпанаваныя рукапісы

Колькасны аналіз

Па галінам:

1м- дак-та па раслiнаводству

2м- па жывёлагадоўлi

3м- па воднай i рыбнай гаспадарке

Па мэтаваму прызначэнню

(дзярж)

• Навуковая літ-ра

• вытворча-практычныя выданнi

• навукова-папулярныя

(недзярж)

• Навукова-папулярныя выданнi

• вытворча-практычныя выданнi

• даведачная літ

Перыядычныя выд-ні: навукова-папулярныя i вытворча-практычныя часопiсы (“Хозяин”, “Весцi НАН. Серыя “ Аграрных навук ”)

навукова-папулярныя часопісы і газеты.

Моўны аналіз:

Прадстаўлен на 2-х мовах: рускай i беларускай. Доўгiя гады большасць дакументаў выдавалась на рускай мове, а iх колькасць на беларускай мове нязначна.

6. Асноўныя заканамернасці развiцця дакументальных крынiц iнфармацыi па прыродазнаўстве, тэхнiцы, сельскай гаспадарцы i медыцыне.

Найбольш агульнымi заканамернасцямi для галiновых дакументных патокаў з’ яўляюцца:

1) колькаснае павялiчэнне патока;

2) рассеянне iнфармациыi ў патоку;

3) старэнне iнфармациыi.

Колькаснае павялiчэнне патоку залежыць ад узроўня развiцця навукi, павялiчэння колькасцi навуковых кадраў. Асноўныя вiды дакументаў навукова-тэхнiчнай тэматыкi павялiчваюцца па экспаненце, якая прадуглеждвае падваенне пэўнай велiчынi праз пэўныя прамежкi часу (кожныя 40—50 год). Прыклад: ў параўнаннi з дарэвалюцыйным перыядам колькасць лiтаратуры па прыродазнаўстве i сельскай гаспадарке у60-я-гады павялiчваецца дакументны паток у вядучых i прагрэсiўных галiнах НТiМК Павялiчыласьу 32 рыза, то па тэхнiцы—ў 289 разоў, а па медацыне ў 23 раза.

Павялiчваецца дакументны паток у вядучых i прагрэсiўных галiнах НтiМК.

Рассеянне iнфармацыi – гэта змяшчэнне дакументаў па адной тэматыцы ў розных крынiцах – часопiсах, зборнiках трудоў, матэрыялах канферэнцый. Рассеянне – гэта таксама выданне кгiг па адной тэматыцы ў розных, непрофiльных выдавецтвах, размяшчэнне артыкулаў ў часопiсах, якiя не адпавядаюць iх тэматыцы ( зак-ць адкрыў С. Брэдфард). Па С. Брэдфарду часопісы дзеляцца па – зонам:

А- зона прфільных выд-яў ( ядзерна язона) - змяшчае артыкулы з невялiкай колькасцi часопiсаў, якiя поўнасцю адпавядаюць тэме запыта карыстальнiка

В- зона сумежнай тэматыкі і агульна галіновыя часонісы

С- часопiсы непрофiльнай тэматыкi.

Калі ў кожнай зоне змяшчаецца 1/3частка артыкулаў, то колькасць часопiсаў павялiчваецца ў 5 разоў ў кожнай зоне. Такiм чынам, атрымлiваецца, што ў адносiнах да профiльных часопiсаў, якiя змяшчаюць 1/3 частку неабходнай спецыялiсту iнфармацыi, 2/3 яе часткi рассеяна ў часопiсах iншых зон. У 70-я гады была адкрыта новая заканамернасць- «канцэнтрацыя iнфармацыi».

Старэнне – гэта аб’ектаўны працэс страты актуальнай i карыснай для спажыўца iнфармацыi i з’яўленне новай, больш поўнай i даставернай .

Інфармацыi страчвае актуальнасць, а iншая працягвае выкарыстоўвацца. Для вызначэння тэмпаў старэння iнфармацыi ўжываецца паказчык «паўперыяд жыцця дакументаў» (1960 годзе Р.Бартан i Р.Кеблер). Ён вымяраецца часам, на працягу якога надрукавана палова усiх выкарыстаных выданняў. Час старэння дакументаў залежыць не толькi ад галiны ведаў(у бiялогii- сярэднi паўперыяд жыцця складае 3 гады, ў металургii- 4 гады, фiзiцы – 4,6 гадоў машынабудаваннi – 4,8 гадоў, хiмii – 8 гадоў), але i ад вiда дакумента.Так артыкул з часопiса, прамысловы каталог, патэнтны дакумент будуць старэць хутчэй, чым манаграфiя, справаздача аб НДР, даведнiк. Каб больш дакладна вызначыць старэнне дакументаў выкарыстоўваюць ўскосныя паказчыкi старэння дакументаў (кнiгавыдача,. спасылкi на дакументы, заяўкi на капiраванне, заяўкi на рэтраспектыўны пошук, экспертныя адзнакi, наяўнасць перавыданняў, адмена нарматыўных дакументаў). Пры канчатковым вырашэннi пытання старэння дакумента неабходна ўлiчваць адразу некалькi паказчыкаў.