Ә.С.Алдыбаева, ы. Алтынсарин атындағы үба орта білім беру ғзи аға ғылыми қызметкері.

ИНТЕРАКТИВТІ ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ

Ақпараттық технологиялар

Еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуының стратегиялық бағыттарына сәйкес білім беру жүйесін дамыта отырьш, әлемдік білім кеңістігіне ықпалдас-тырудағы негізгі бағдар — адамды қоғамның ең ма­ндаты құндьигығы ретіңце танып, оның рухани жан-дүниесінің дамуына, көзкарастары мен шығармашы-лык өлеуетінің, танымдық біліктілігі мен мөдени қүндылыктарының жоғары деңгейде дамуьша, жеке түлғасының калыптасуына жағдай жасау.

Дамыған елдердегі білім беру жүйесінде ерекше маңызды болып табылатын мөселелердің бірі — оқыту-ды акпараттандыру, яғни оку үрдісінде ақпараттық технологияларды пайдалану болып табылады. Казіргі танда елімізде білім беру жүйесінде жаңашылдық ката-рына ақпараттык, кеңістікті құруға еніп, көкейтесті мәселе ретінде күн тәртібінен түспей отырғандығы мәлім. Акдарат мемлекеттің даму деңгейін анықгай-тын стратегиялық қорға айналып, ақпараттық мәдениетті кальттастыру, яғни мелімет өндеу мен оны тасьгмалдау ісін атқару өркениетті дамудың кджетті шарты больш табылады.

К^зіргі кездегі қоғам индустриялдық кезеңнен кейінгі дамудың ақпаратгық кезеңіне аяқ басты. Ақпар-ттандыру жағдайында окушылар меңгеруге тиісті білім, білік, дағдыньщ көлемі күннен-күнге артып, мазмүны өзгеріп отыр. Оның басты силаттарына — акдараттық технологияларды кеңінен пайдалану адамдардың кептеген қызмет түрлерін компьютерлендіру, комму-никациялардьщ бірынғай халыкаралықжүйелерін жа­сау істері жатады. Соңғы кезде біздің қоғамда болып жаткдн ауқымды өзгерістер білім саласында да біраз өзгерістердін туындауьша себепші болып отыр. Казақ-станда жаңа білім беру жүйесі калыптасуда. Білім жүйесіндегі инновациялық өзгерістерге де президентіміз Н.Э. Назарбаевта назар аударып, ол Республикалық мүғалімдер съезінде: "XX ғасырдың екінші жартысында белгілі болтан нерсе — XXI гасыр-да алдынғы саптагы елдер кдтарына өз жастарының интеллекту алды жөне рухани өлеуетін барынша дамыта алатын мектептер мен жоғары оку орындарының ең тиімді жүйесін жасаған ел ғана көтеріле алады", — де-ген болатьш.[1]

Казіргі кезенде білім жүйесінің барльгқ салаларьгн нақгы түрде ақпараттандырудың кешенді жоспары жасалуда. Информатикадан мемлекетгік білім стандар-тында керсетілгендей бүгінгі танда оқу мақсатын тек компьютерлік сауаттылық шеңберіңде гана аныктау жеткіліксіз. Казір "Интернет" желісіне ену кажеттігі туындап отыр. Біздің елімізде барлық мектептер компъютерлеңдіріліп жатыр.

Мектептегі окыт> ды компьютерлендіру

Казақстан мектептерін компьютерлендіру окыту-дьщ соңғы он жылдықгағы, ауқымды инновациялық бастамасы.Осы уақытта компьютер техникалары арқ-ылы окъітудың негізі ретінде төмендегі бағьптарды енгізу белгіленген:

• оқыту процессінде компьютерлік техникалардьщ тиімді төсілдерін қолданып, оқыту сапасын көтеру арқылы толық жетілдіру;

• компьютер технологиясының сапасы мен тәсілдерін оку аркьілы, өз болмысьшды таньгп білуге үмтылу;

• компьютерді кэрастыруда, тағы баска да кдзіргі аклараттық технологиялардың сапалық түрлерін обьекті ретіңде оқып білу;

• жаңа ақпараттық технологиялардың сапалы

Окытуда мультимедийны пагідалану № 2, 2040 Ьфф($ФфФф4

Ьф&фФ$Фф4 Окмтуда мультимедийны ішгідйлану № 2, 2040 ИИ^ФЖ^

төсілдерін пайдалана отырып, окьш білу аркылы шы-ғармашылыкты дамьпу;

• компьютерлік техникалардың сапалы автомат-тандыру тәсілдері мен процессі аркылы бақылауды, түзетуді, тестілеуді, психикалық диагностикалауды пайдаға асьфуды үйрену;

• байланыс желісінің негізінде акдараттық техно-логияларды пайдалану мақсатьшда: хабар беруді және педагогикалық тәжірибені, әдіснамалық және өдебиеттік окулықгарды пайдалануды үйымдастыру;

• биік ойлы парасатты болу үшін, кдзіргі акпарат-тық технологияның тәсілдерін пайдаланып, уақытта-рьш бос өткізбей, өмірге бейімделу;

• негізгі басқару оқу орындарда және оқу процесстерін жоғары қарқынды көтеру үшін, казіргі акпараттықтехнологияның жүйелерін қодданып, пай­далануды уйрену;

Педагогиканың негізгі максатында педагогакалық қазіргі акдараттық технологияларды пайдалануда, төменгі тәсілдерін бөліп көрсетеді:

1) Оқу-төрбие процессінде, кдзіргі ақпараттық технологияларды қолдануда әр түрлі деңгейдегі тәсіддерді карқынды көтеру үшін:

• оқу ггроцессінің нөтижесі мен сапасын көтеру;

• танымдық іс-әректтерінің белсенділігін көтеру;

• пөнаралық байланысты терендету;

• керекті ақпараттардьщ үйлесімділігі мен көлемін арттьфу;

2) Акдараттық қоғамда, окуда жеке өз өмірінің даму жағдайын жасау үшін:

• әр түрлі ой-пікірлердің тұрлерін дамыту;

• байланыс желісінде кабілетін дамыту;

• нүскзның күрделі түрлерін қүрастыруды үсыну немесе үйлесімді ең ыңғайлы шешімін кдбылдау;

• эстетикалық төрбие беру есебінен компьютерлік графиканы, мультимедиялық технологияны пайдала­ну;

• медени ақпараттық шеберлікті қүрастырып,өң-деп акдаратты іске асыру;

■ үлгілеу есебінен немесе жағдайын дамыту;

■ экспериментальді-зерттеудің іс-өрекеттерін шеберлікпен құрастыру арқылы жүзеге асыру;

3) Әлеуметтік қоғамньщ жүмыс тапсырысын орын- дау үшін:

• жеке акдараттық сауаттылықкз дайындығы;

• қолданушының компьютер әдістеріне дайындығы;

• информатика негіздерінде көсіптік бейімделу жүмыстарьш жүзеге асыруы.

Бағдарламалық оку қүралдарьшың қолданылуы

Әдіснамалық мақсаттағы бағдарламалық оку күрал-дарының қолданылуы:

> оқытудың даралау және саралау процессін жіктеу;

• кері байланыста диагностикалық кателерін ба-қылауды іске асыру;

• оқьггудың іс-өрекеттерінде өзін — өзі тексеру жөне езін - өзі түзету;

> оқыту уақьпында компьютерлік орындауда көп еңбек етуді керек ететін, сіресіп калган есептеп шыга-ру жүмыстарын шығарьш алу;

> оку акдаратын барынша көзбен көрсетуге тыры-

су;

• үлгілеу және еліктеу процессін немесе көріністі окып білу;

• лабороториялықжүмыс жағдайында компьютерде нақты эксперименттік іс-әрекеттерін немесе төжірибесін өткізу;

• әртүрлі жагдайда шеберлікпен үйлесімді шешіммен кдбыддау арқылы істі қүрастьфу;

> негізгі ойдың тагайындалған түрлерін (мысалы,үлгі-көрнекілігімен,теория түрінде) дамыту;

> оқытудың сарыны арқылы (мысалы,бейнелеу есебінен бағдарлама тәсілі мен немесе ойьш жағдай-ында қосылуды) күшейту;

> мәдени танымдық іс - эрекеттерін жөне т.б. күра-стыру

Бағдарламалық оқыту күралдарына жататындар:

• электронды (компьютерлендірілген) оқулықгар;

• электронды дәрістер;

> бақылаушы компьютерлендірілген бағдарлама-лар;

• аныктамаларда жөне осы оқу базасында тағай-ындау;

• есептер жинағы мен генаратор үлгілері (іс-әрекеттері);

• оқу-әдіснамалық кешендері; бағдарлама — өдіснамалық кешендері;

• компьютердегі сабақтардың мазмүнын түсіндіретін өртүрлі суреттерді қолдану. Білім беру жүйесінде оқыту багдарламаларын кеңінен пайдала-нады.

Окыту бағдарламасы — бүл ерекше оқушыларга өздігінен жүмыс істеуге арналған оку қүралы.

Бағдарламалар окыту бағдарламалары деп аталады, себебі олардъщ ерекшеліктері оқьггу мінездемесінде (түсінініктемесімен,ережелерімен, тапсырманы орын-дау үлгілермен жөне т.б.) қүрастырылған.

Электронды оқулықтар - автоматтандырылған окьггу жүйесін,өзіне дидактикалык, әдіснамалықжәне ақпараттық - анықтамаларды, оқу төртібіндегі мәліметтерді алуға, тағы да бағдарламаны кешенді қолдануга өздігінен білім алуға және білімді бақылау-ды камтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Қолданыстағы мультимедиа {multi — көп, media — орта) — әдістерінің мол қорьш оқыту барысында, маз-

^Кььтфа мультимедийны ш&далану № 2, 20 40 ЬфФфФфФф^

17

№$ф&$Ф*№ ОКытудй мультимедийны пайдалану № 2, 2040 ЬфФфФфФ<$і4

мүнын түсіндіретін кеңінен пайдаланатын көріністегі суреттерді оқып білу.

Мультимедиа көпбейнелі әртүрлі ақпараттарды: компьютерлік мәліметтерді теле — және бейнеакпа-раттарды, сөзді жөне әуенді өнімдерді қолданады. Мультимедиа оқып үйренуіііінің назарын тоқгатпай, өзіне аударып оку сапасын арттырады.

Кдзіргі техникалық қуралдар мен компьютердің кемегімен көрініс тапкан оку күральш жасауда, ком-пьютерде өртүрлі ойындар көрсетуге рүқсат етілген.

Білімді бақылау. Тексеруде және оқытуда кіріктрілген (оқытудың бақылау элементтері, ойьгнды бакьілаушы, үлгілеуді бақылау элементтерімен жөне т.б.) бағдарламаларда:

• оку курстары мазмүнының мәзірін келісіммен қолма-қол өзгертуге

болады;

• қиын тапсырманың өзгерту мүмкіндіктері камта-масыз етіледі;

• окушыга жеке қарқьшмен жүмыс жасауға рүқсат етіледі;

Казіргі компьютерлік жүйені үйымдастыруда білімді бақылаудьщ ең көп таралғаны тестілеу жүйесі.

Ғаламдық компьютерлік жүйесі — Интернет

Базадағы тізбек технологиясында оку акпараттары-ньщ мүлде жаңа түрі: Internet — окулығы пайда болды. Internet-оқулықтың қолдану аймағы үлкен: өзіндік жүмыс жүйесі дистанциялык білім беру бірдей интер-фейспен камтамасыз етуде, Internet-ол тек бір курска ғана оку күралы емес, өр уақытта дамытушы,оқып жетілдіруші жөне аныктама ортасы болып табылады.

Internet-оқулығы сол сапамен, компьютерлік окулық, косымша мүмкіндігі практикалық таралымы тасымалсыз — оқу материалының қолданылу аясының.бір нүскасы Internet — жүйесі жөне оқушы — пайдаланушы, алғашқы рет өзі үшін, өз кабілетімен браузер аркылы кіруге болады.

Бұл интернетті электронды окулықпен салыстырг-анда оның маңызды артықшыльіғьі мен нактьшығы:

• окулықгың окушыға жету жолы қысқартылады;

• окулықгың мазмүнын оперативті түрде жаңалау мүмкіндіігін алады;

• окулыкты даярлауда шығындар қыскэртылуда;

• Интернет жүйесіндегі окулықтан керекті косым­ша материалдардың кез-келгенін алу мүмкіндігінің пайда болуы.