- •Лексика Замандас келбеті.
- •Отан отбасынан басталады
- •Денсаулыққа байланысты мақал-мәтелдер
- •Тусытық атаулар
- •Қазақстандағы некеге тұру жүйесіндегі ұлттық салт-дәстүрлер
- •Қазіргі тұрғын үй. Тұрғын үй түрлері.
- •Жас отбасы бюджеті.
- •Досымның отбасы
- •Біздің үйіміз
- •Бір күндік жұмыс жоспары
- •Дені саудың-жаны сау.
- •Студенттің бос уақыты.
- •Адамның сәні.
- •Уақыт алтыннан да қымбат
- •Ауру- астан
- •Тазалық-денсуалық кепілі
- •Отбасы – шағын мемлекет
- •Грамматика
- •1. Үндістік заңы - закон сингармонизма.
- •2. Буын
- •3. Етістік.
- •4. Етістіктің шақтары
- •7. Етістіктің Райлары. Қалау рай.
- •8. Болымды, болымсыз етістік. Тұйық етістік.
- •9. Үстеу және оның түрлері
- •10. Мекен, мезгіл үстеулері
- •11. Зат есім
- •12. Сан есім
- •13.Сын есім
- •14. Сын есімнің шырайлары
- •15. Төл дыбыстар. Жалғаулар.
- •19. Есімдік. Жіктеу есімдігінің септелуі
- •20. Жай сөйлем және оның түрлері
- •2. Емханада (сұхбат)
- •3. Мінез және келбет (сұхбат)
- •4. Адам сәні сұхбат
- •5. Қазіргі тұрғын үй сұхбат
- •6. 50 Минуттық дәріс және студент сұхбат
- •7. Замандас келебті сұхбат
- •8. Студенттің бос уақыты және қызығушылығы сұхбат
- •10. Салауатты өмір салты сұхбат
- •11. Танысу сұхбат
- •12. Досымның келбеті және мінезі сұхбат
- •13. Менің бөлмем сұхбат
- •14. Дәрігердің қабылдауында сұхбат
- •15. Тұрғын үй сұхбат
- •16. Уақыт және адам сұхбат
- •17. Досымның отбасы сұхбат
- •18. Біздің үйіміз сұхбат
- •19. Отбасы – шағын мемлекет сұхбат
- •20. Жас отбасы және дәстүр сұхбат
10. Мекен, мезгіл үстеулері
1.Мекен үстеулер (наречия места)қайда?қайдан?.Например:ілгері (вперед), кейін (назад), жоғары (выше), төмен (ниже), осында (здесь), онда (там), алда (впереди), артта (позади), астында (внизу), үстінде (наверху) и т.д.
2.Мезгіл үстеулер(наречия времени)қашан? Қашаннан?қашанға дейін?Например:бүгін (сегодня), ертең (завтра), кеше (вчера), биыл (нынче), былтыр (в прошлом году), таңертең (утром), түсте (в полдень), кешке (вечером), түнде (ночью), қазір (сейчас), соңыра (попозже), енді (теперь) и т.д.
11. Зат есім
Заттың атын білдіретін сөз тобы. Кім? Не? Кімдер? Нелер?
Жалпы және жалқы есімдер
Жалпы есімдер деп тілдегі әр алуан деректі және дерексіз заттар мен ұғымдарды білдіретін зат есімдер аталады. Мысалы: ағаш, ат, ас, арал, арба, бас, бала, ақыл, сана, түсінік, ер, ес, ет, дала, су, отін, көмір.
Жалқы есімдер деп белгілі бір ғана затты арнай, даралай атайтын зат есімдерді атаймыз. Асқар, Арлан, Ағыбай
Түбір зат есімдердеп қазіргі кезде тиісті морфемаларға (түбірге және жұрнаққа) бөлшектенбейтін, тек бір ғана түбір морфема (сөз) ретінде қабылданатын заттық атауларды айтамыз.
Туынды зат есімдердеп қазіргі кезде түбір морфемаға және қосымша (жұрнақ) морфемаға бөлшектенетін, демек, түбір сөзден жұрнақ арқылы жасалған заттық атауларды айтамыз.
Зат есімдер делятся на одушевленные и неодушевленные (жанды, жансыз). К одушевленным относятся имена сущес-твительные, обозначающие людей, собственные имена, клички и названия животных и птиц.
К неодушевленным относятся все прочие названия предметов, в том числе и растения. Мысалы: перде (занавески), сөре (полка), мата (ткань), қайың (береза), қарағай (сосна), қызғалдақ (тюльпан), жусан (полынь), қызан (помидор).
Зат есімдер делятся также на производные (туынды), образуются при помощи суффиксов: -шы, -ші образуют существительные, профессию человека: жазу (писать) - жазушы (писатель), сурет (рисунок) - суретші (художник), етік (сапоги) - етікші (сапожник), балық (рыба) - балықшы (рыбак), үгіт (агитация) - үгітші (агитатор).
-ша, -ше, мысалы: кітап (книга) - кітапша (книжка). -лық, -лік, -дық, -дік, -тық, -тік образуются существительными, обозначающие отвлеченные понятия: бала (ребенок) - балалық (детство), дос (друг) - достық (дружба), батыр (герой) - батырлық (мужество, геройство), бай (богатый) - байлық (богатство). -хана, образует существительные, указывающие на названия учреждений: ас (пища) - асхана (столовая), дәріс (лекция) - дәрісхана (лекционный зал), ем (лечение) - емхана (поликлиника), дәрі (лекарство) - дәріхана (аптека), кітап (книга) - кітапхана (библиотека).
Множественное число существительных в казахском языке образуется при помощи окончаний -лар/-лер, -дар/-дер, -тар/-тер. Например: бала-лар - дети, қалам-дар - ручки, жігіт-тер - джигиты.
Чередование гласных в окончаниях определяется правилами сингармонизма: если последний слог слова - твердый, то прибавляются суффиксы -лар, -дар, -тар. Например: ана-лар, қыз-дар, жас-тар. Если последний слог слова - мягкий, то прибавляются суффиксы -лер, -дер, -тер. Например: әке-лер, тіл-дер, жігіт-тер. Чередование согласных в суффиксах множественного числа определяется законами прогрессивной ассимиляции.