42. Органы улады, суда,мясцовага киравання на бел-и.

Адм-Тэр ПАДЗЕЛ 18-19вв.

Территория Беларуси зачастую служила для царского самодержавия своего рода поощрительным фондом, из которого оно выделяло земли с крепостными крестьянами в награду отдельным лицам за их за­слуги перед отечеством. Только с 1773 г. Екатерина II «за усер­дную и ревностную службу» пожаловала имения 16 лицам, а в 1774 и 1775 гг. землю получали до 37 лиц каждый год, т.е. за три года Екатерина II наградила 90 лиц имениями, расположенными в Беларуси. В правление Павла I раздача белорусских земель уве­личилась в 5,5 раза в год. Имения в Беларуси получили такие известные лица, как Румянцев, Суворов, Завадский и др.

На территории Беларуси неоднократно изменял ось админис­тративно-территориальное деление, пока наконец не было учреж­дено в 1801 г. пять губерний, которые и просуществовали вплоть до революции 1917 г.

В белорусских губерниях была учреждена система местных органов власти и управления, предусмотренная законом «Учреж­дения для управления губерний Всероссийской империи» 1775 г. Но царское правительство вынуждено было пойти на определен­ные уступки местному дворянству — шляхте, восстановив в 1796 г. действие Статута 1588 г., некоторые прежние названия (поветы вместо уездов), должности (поветовый маршал, подкоморий, по­ветовый хоружий и др.) и судебные органы, внеся лишь некото­рые изменения.

На территории Беларуси было образовано три генерал-гу­бернаторства: Белорусское, Минское, Литовское. Во главе гене­рал-губернаторства стоял наместник или генерал-губернатор, ко­торому подчинялись губернаторы губерний, входивших в состав генерал-губернаторства. Состав генерал-губернаторств неоднократ­но изменялся. Так, в 1793 г., когда было образовано Минское ге­нерал-губернаторство, в него вошли Минская, Браславская и Изя-славская губернии. Таким состав Минского генерал-губернатор­ства был до 1801 г. С этого времени в состав его входили только две губернии: Минская и Киевская.

46. Асабл. Скасавання прыгон.Ладу на бел. Рэформа 1861 г.

1858—1860 гг. на Беларусі больш за 40 сялянскіх выступленняў. Урад Аляксандра II, разумеючы, што ў грамадстве склалася выбуховая сітуацыя і прадухіліць яе можна толькі скасаваннем прыгоннага права, пачаў падрыхтоўку сялянскай рэформы ў заходніх губернях.

19 лютага 1861 г. Аляксандр II падпісаў адобраныя Дзяржаўным саветам заканадаўчыя акты - Палажэнне аб сялянах, якія выйшлі з прыгоннай залежнасці, і Маніфест аб адмене прыгоннага права. У адпаведнасці з законам памешчыкі пазбаўляліся права распараджацца селянінам, які атрымліваў асабістую волю і ўсе правы. У прыватнасці, ён мог сам звяртацца ў дзяржаўныя ўстановы, заключаць гандлёвыя і іншыя здзелкі, пераязджаць у горад, запісвацца саслоўі мяшчан і купцоў, паступаць на службу ці ў навучальную ўстанову.

Паводле актаў ад 19 лютага ўся зямля маёнткаў абвяшчалася ўласнасцю памешчыкаў. Селяніну давалася ў карыстанне пэўная колькасць ворнай зямлі, аднак ён не з'яўляўся яе ўласнікам, а да заключэння выкупной здзелкі знаходзіўся ў стане часоваабавязанага і выконваў на карысць памешчыка вызначаныя павіннасці ў выглядзе паншчыны або аброку.

Пазямельныя адносіны паміж памешчыкамі і часоваабавязанымі сялянамі рэгуляваліся ўстаўнымі граматамі, у якіх указваліся памеры зямельнага надзела і павіннасці за яго.

Набыццё сялянамі зямель ва ўласнасць ажыццяўлялаей праз выкуп. На Беларусі яна былиў 3—4 разы большай, чым сярэдняя рыначная. Неабх. для выкупу грошаў у сялян не было, Пры выкупе сяляне плацілі 20 % адпаведнай сумы, а астатнія 80 % памешчыкам давала дзяржава. Сяляне, рабіліся яе даўжнікамі на 49 гадоў і павінны выплачваць так званыя выкупныя плацяжы.

Умовы адмены прыгоннага права не былі прыняты беларускім сялянствам і паслужылі штуршком да развіцця шырокага сялянскага руху, кульмінацыяй якога К. Каліноўскага. Такім чынам, у 1863 г. феадальныя адносіны ў Беларуси былі ліквідаваны шляхам спынення часоваабавязанага стану.

Пасля рэформы 1861 г. адбыліся значныя змены ў мяс-цовых органах дзяржаўнага кіравання і самакіравання. У дапаўненне да старога дзяржаўнага паліцэйскага апарату ствараліся новыя органы ўлады і пасады: у губернях — гу-бернскія па сялянскіх справах установы («прйсутствйя»); у паветах— міравыя пасрэднікі і павятовыя міравыя з'езды, з 1874 г. — павятовыя па сялянскіх справах установы і з 1889 г. — земскія ўчастковыя начальнікі і іх павятовыя з'ез-ды; у валасцях — валасныя сходы, валасны старшыня, ва-ласное праўленне, валасны сялянскі суд; у вёсках — сельс-кі сход, сельскі старастат.