- •1.Прадмет,метады,задачы игпб
- •2.Канцэпцыи паходжаня права. Утварэння дзяржау княствау на тэр рб
- •3.Грамадскі лад усх.-слав. Княстваў у IX - першай палове XIII ст.
- •4.Крынiцы сярэднявечнага права
- •5. Канцэпцыи паходжання права, звычаёвае и писанае права.
- •6. Утварэнне вялікага княства лггоўскага
- •7. Грам. Лад вкл ў XIV - I пал. XVI ст. (да 1569 г.)
- •8.Дзяржауны лад вкл
- •Вышэйшыя органы дзяржулады вкл
- •9.Мясцовыя органы
- •12.Крэуская уния и востраускае пагадненне
- •13.Виленска-радамская и гарадзельская унии
- •15. Агульназемския прывилеи
- •16. Судзебнік казіміра 1468 г.
- •19Статут 1529 г
- •20. Статут 1566
- •21. Статут 1588 г.
- •23. Крымінальнае права беларусі ў XVI ст.
- •.26. Магдебургское право
- •27. Вышэйшыя судовыя органы вялікага княства літоускага
- •28. Мясцовыя судовыя органы вкл
- •29. Судовая рэформа вкл сяр 16ст Склад и юрысдыкцыя земскага гродскага, падкаморскага и каптуровага суда.
- •30.Галоуны трыбунал вкл
- •31. Працэсуальнае права вкл
- •32 Люблінскі сойм I ўмовы аб'яднання вкл 3 польшчай
- •33. Акт «ураўнаванне правоў» 1697 г.
- •38. Канстытуцыя 1791
- •41. Асн. Рысы и тэндэнцыи разв-я права вкл у складе рп.
- •43.Сацыяльны лад беларуси 19 в.
- •42. Органы улады, суда,мясцовага киравання на бел-и.
- •46. Асабл. Скасавання прыгон.Ладу на бел. Рэформа 1861 г.
- •45. Адметнасци правядзення рас.Судовай бурж.Рэф. На бел.
- •45. Земская рэф. 186
- •46. Систэматызацыя права Беларуси. Праект свода законау западных губ.
- •47. Перамога сав. Улады на зап. Фронце. Абвыканкамзах.
- •48. Брэст-лит.Мирны дагавор
- •49.Образование ссрб
- •Канстытуцыя 1919
- •50. Создание литбел
- •51. Второе провозглашение бсср. Рижский мирный договор
- •52.Взаимоотношения бсср и рсфср. Образование ссср
- •62. Канституция бсср 1927
- •54. Конституция 1937г. Бсср
- •55. Крыминальнае права 1921-1930
- •56 Гражданское право.
- •57Судовы лад бсср у 1921-26гг.
- •58. Рижский мирный договор
- •.Становишча зах. Бел у складе р.П. 1921-1925
- •.Становишча зах. Бел у складе 2 р.П. 1925 1939.
- •59. Вышорганы дзяржулады I кіравання бсср у гады вав
- •60. Права ў гады вайны
- •60Стан зак-ци, дз. Арганиз. Нкус, прак.И суды бсср у канцы 20-х–пач.50-х гг.20ст.
- •61. Перабудова
- •62. Право бсср в 1958—1980-е годы
- •63. Конституция бсср 1978
- •64. Абвяшчэнне дзяржаўнага суверэнітэту беларускай сср
- •65.Канстытуция рб 1994.
- •66. Дапауненне у канстытуцию 1994 года.
- •67. Проблемы формирования правовой дзяржавы.
- •68. Дагавор аб стварэннi Саюзнай дзяржавы рб и рф.
- •69. Удзел бсср и рб у распрацоуцы и прыняцци международных актау
29. Судовая рэформа вкл сяр 16ст Склад и юрысдыкцыя земскага гродскага, падкаморскага и каптуровага суда.
Ніжэйшы замкавы суд складаўся з памешчыкаў, ваяводы або старасты ці дзяржаўцы, а таксама суддзі і пісара. Па Статуту 1566 г. на гэтыя пасады ў судзе маглі быць прызначаны толькі ўраджэнцы Вялікага княства Літоўскага—дабрачынныя шляхціцы, якія валодалі нерухомай маёмасцю ў дадзеным павеце. Статут 1588 г. патрабуе таксама, каб гэтыя ведалі беларускую грамату і законы.
Галоўная роля ў замкавым судзе належала службовым асобам мясцовай адміністрацыі. Аднак сам факт уключэння ў склад замкавага суда суддзі і пісара, якія таксама былі з мясцовых феадалаў і ведалі законы, сведчыць пра пэўныя зрухі ў судаводстве, развіцці права. Суд пачаў аддзяляцца ад адміністрацыі, і ў феадалаў узнікла неабходнасць набываць спецыяльныя юрыдычныя веды.
Разгляд скарги на пастанову ніжэйшага суда не пазней чатырох тыдняў. Апеляцыі на рашэнні вышэйшага замкавага суда падаваліся ў Галоўны суд.
Пры замкавым судзе знаходзіўся кат, была турма, у якой утрымліваліся зняволеныя па рашэннях замкавага, земскага і Галоўнага судоў. Важнай функцыяй замкавага суда было выкананне прыгавораў і рашэнняў іншых судоў.
У кампетэнцыю замкавага суда ўваходзілі і некаторыя адміністрацыйныя функцыі: у час работы сваёй сесіі і сесіі земскага суда ён вызначаў памяшканне для судовага пасяджэння, размяркоўваў кватэры для членаў земскага суда і іншых чыноўнікаў, якія прыязджалі на сесію.
Замкавы суд рабіў копіі дакументаў, фіксаваў завяшчанні, акты дарэння, купліпродажу, залогу, пазыкі, усынаўлення і інш. Усе натарыяльныя дзеянні фіксаваліся ў актавых кнігах, якія вяліся ў судзе.
Такім чынам, стварэнне земскіх судоў сведчыла пра важны этап у развіцці судовага ладу і права ў феадальнай Беларусі. Гэтыя суды далі пачатак арганізацыі судовай сістэмы, заснаванай на аснове падзелу ўлады, «бо яны былі першымі судамі, цалкам аддзеленымі і незалежнымі ад мясцовай адміністрацыі». Узнікненне такіх судоў стала магчымым дзякуючы пашырэнню ролі норм пісанага права.
Другім судом, што быў аддзелены ад органаў дзяржаўнага кіравання, стаў падкаморскі суд, створаны ў 1566 г. Ён разглядаў зямельныя і межавыя спрэчкі феадалаў, што раней уваходзіла ў кампетэнцыю гаспадарскага суда.
Па Статуту 1566 г. справы ў падкаморскім судзе вырашаў суддзя—падкаморы з удзелам зацікаўленых бакоў. На пасаду падкаморыя прызначаў вялікі князь. 3 1588 г. на павятовых сойміках на пасаду падкаморыя выбіралі чатырох кандыдатаў, аднаго з якіх і зацвярджаў вялікі князь літоўскі.
Разгляд справы адбываўся на месцы спрэчных межаў. Падкаморы выслухоўваў тлумачэнні бакоў, дапытваў све-дак, аглядаў дакументы і іншыя пісьмовыя доказы, прымаў рашэнне і вызначаў на мясцовасці межы землеўладання, а пасля, з дапамогай сваіх каморнікаў, устанаўліваў межавыя знакі. Рашэнне падкаморскага суда падлягала неадкладнаму выкананню, але магло быць абскарджана ў вялікакняжацкі суд ці ў трыбунал ВКЛ.
Пастановы падкаморскага суда і рэестры спраў запісваліся ў кнігі земскага павятовага суда. Іскі аб праве землеўладання не адносіліся да кампетэнцыі падкаморскага суда і разглядаліся земскім ці камісарскім судом. П. С. на Б. існавалі да XIX ст.
На новых прынцыпах выбарнасці і ўдзелу прадстаўнікоў гарадскога насельніцтва ствараліся войтаўска-лаўніцкія і бурмісцерскія суды, якія дзейнічалі ў гарадах, што мелі магдэбургскае права, ім былі падсудны крымінальныя і грамадзянскія справы гараджан.
Войтаўска-лаўніцкі суд складаўся з войта, які старшынстваваў на пасяджэннях, яго намесніка і лаўнікаў (засяда-целяў), якія выбіраліся мяшчанамі.
Нязначныя правапарушэнні і спрэчкі мяшчан разглядалі гарадскія бурмістры, якія прызначаліся войтам ці вы-біраліся мяшчанамі.
Пры разглядзе спраў войтаўска-лаўніцкія і бурмісцерскія суды акрамя магдэбургскага права кіраваліся мясцовым гарадскім правам, Статутамі ВКЛ.
На Б.існавалі спецыяльныя каптуровыя суды, а таксама сялянскія копныя суды (капы).
Каптуровы суд, які дзейнічаў у перыяд бескаралеўя, быў надзвычайным, часовым судом для феадалаў. Першыя каптуровыя суды з'явіліся паводле пастановы сойма ВКЛ ад 29 студзеня 1587 г. У склад суда ўваходзілі ваявода ці павятовы стараста (іх намеснікі), суддзя і пісар замкавага суда, падкаморы, а таксама суддзя, падсудак і пісар земскага суда. Суд лічыўся правадзейным, калі на пасяджэнні прысутнічала не менш пяці членаў яго складу. Каптуровы суд разглядаў крымінальныя справы аб забой-ствах, разбоях, падпалах, нападах на маёнткі, фаль-сіфікацыі маёмасных правоў, атаксама грамадзянскія спра-вы магнатаў, шляхты, манастыроў. Пастановы каптурова- га суда, якія прымаліся большасцю галасоў, былі канчат-ковымі і апеляцыі не падлягалі.
Копны суд (капа) дзейнічаў на аснове норм звычаёвага права. Ён разглядаў галоўным ч-ынам справы простых лю-дзей: сялян, вольных пасяленцаў, мяшчан гарадоў, якія не карысталіся магдэбургскім правам. Збіраўся суд у пэўных месцах, якія называліся капавішчамі.
Судаводства мела дзве формы: звычайную і гвалтоўную. Звычайная капа збіралася па ініцыятыве зацікаўленых асоб у загадзя вызначаныя тэрміны. Разглядаліся ў асноўным цывільныя справы, а таксама межавыя спрэчкі, дробныя крадзяжы, сваркі, факты прычынення шкоды, чараўніцтва і інш. Суддзямі маглі быць усе жыхары мясцовасці, але час-цей за ўсё на капу збіраліся 10—20 копных мужоў, абраных сялянскай грамадой з ліку аўтарытэтных сялян-домаўла-дальнікаў, і старцаў — выбарных асоб сялянскага самакіра-вання. На судзе прысутнічалі і прадстаўнікі дзяржаўнай або панскай адміністрацыі. Яны сачылі за правільнасцю выка-нання норм копнага права. Пастанова суда была канчатко-вай і не абскарджавалася.
Гвалтоўная капа збіралася для разгляду забойстваў, пад-палаў, нападаў. Пэўнага месца збору яна не мела. Па-крыўджаны чалавек «падымаў гвалт» — крычаў, і ўсе да-рослыя, хто чуў, павінны былі бегчы на месца здарэння, дзе і адбываўся суд. Калі злачынцу ўдавалася ўцячы ці сха-вацца, то ўся капа ішла па «гарачаму следу» і ў выпадку затрымання ў межах воласці (горада) выносіла прыгавор, нават смяротны. Калі злачынец уцякаў у суседнюю воласць, капа спынялася на мяжы і перадавала «гарачы след» сусе-дзям. Дзейнасць копнага суда на Беларусі спынілася ў дру-гой палове XVIII ст. Феадальна-залежных сялян звычайна судзілі іх уладальнікі