Sosnowski%20Jacek

Święta i obrzędy tworzące polską odrębność są wielką atrakcją dla turystów, którzy korzystając z usług gospodarstwa agroturystycznego, coraz częściej wybierają się całymi rodzinami, by uczestniczyć w obrzędach charakterystycznych dla poszczególnych regionów. Prawie każda gmina słynie z ludowych imprez, które co roku przyciągają rzeszę turystów z kraju i zagranicy. Przykładem imprezy folklorystycznej wywołującej powszechny zachwyt są obchody Niedzieli Palmowej we wsi Łyse w rejonie ostrołęckim, „Miodobranie” w Myszyńcu, czy „wesele Kurpiowskie” w Kadzidle (Ciepiela i in. 2006).

Agroturystyka w wielu przypadkach przyczyniła się do uchronienia wartości dziedzictwa kulturowego przed zagładą. Dostrzega się również wyraźne zależności dotyczące tego dziedzictwa i rozwoju agroturystyki. Dziedzictwo kulturowe jest bowiem istotnym elementem żywotności agroturystyki, a agroturystyka stanowi ważnym czynnikiem żywotności dziedzictwa kulturowego polskiej wsi (Wożniak, Cebulak 2007).

III. CHARAKTERYSTYKA TERENU BADAŃ

Region siedlecki znajduje się we wschodniej części województwa mazowieckiego (rys. 3). Na jego terenie funkcjonuje 80162 indywidualnych gospodarstwa rolnych, w których strukturze 80,7 % (tj. 64685) stanowią gospodarstwa o powierzchni powyżej 1 ha UR. W skład regionu wchodzą następujące powiaty: sokołowski, siedlecki, węgrowski, łosicki, miński i garwoliński. Największy pod względem obszarowym jest powiat siedlecki, który zajmuje 22% powierzchni regionu. Na drugim miejscu pod tym względem znajduje się powiat garwoliński (18% udział), a na trzecim węgrowski (17%). Powiaty sokołowski i miński zajmują po 16 % powierzchni całego regionu. Najmniejszy terytorialnie jest powiat łosicki (rys. 4).

Rys.3. Podział administracyjny Polski, województwa mazowieckiego i regionu siedleckiego

11%

17%

SOKOŁOWSKI SIEDLECKI WĘGROWSKI ŁOSICKI MIŃSKI GARWOLINSKI

Rys. 4. Struktura powierzchni regionu siedleckiego według powiatów

Powierzchnia regionu wynosi 7179 km2 tj. 717 900 ha, w tym 458516 ha zajmują użytki rolne. Z danych przedstawionych na rysunku 5 wynika, że 40 % UR regionu siedleckiego znajduje się na terenie powiatu sokołowskiego i siedleckiego. Do powiatu garwolińskiego i węgrowskiego należy 36 % tych

10%

20%

14%

18%

SOKOŁOWSKI SIEDLECKI WĘGROWSKI ŁOSICKI MIŃSKI GARWOLINSKI

Rys.5. Struktura użytków rolnych regionu siedleckiego według powiatów

Analizując wykorzystanie UR w regionie siedleckim należy stwierdzić, że największą powierzchnię 331817 ha zajmują grunty orne. Ich udział w strukturze UR wynosi 72,4 %. Użytki zielone w tym regionie stanowią 26,17 % UR (19,9% łąki i 6,27 % pastwiska). Porównując otrzymane wyniki z danymi dla kraju należy uznać, ze udział łąk i pastwisk w regionie siedleckim jest znacznie mniejszy, bowiem wskaźnik ten dla Polski wynosi około 21% (Rocznik

Statystyczny Rolnictwo i Obszary Wiejskie 2008). W skład użytków rolnych w badanym regionie wchodzą również sady, które zajmują niewielką powierzchnię (6549 ha) i stanowią w strukturze upraw 1,43 %. Lasy w regionie siedleckim to ok. 21% powierzchni. Największy obszar zalesiony w stosunku do całości powierzchni (rys. 6) posiada powiat garwoliński (22%). Mniejszym udziałem lasów odznaczają się powiaty: węgrowski (19%), siedlecki (18%), sokołowski (16%) i miński (15%). Natomiast najmniejsza lesistość (10%) posiada powiat łosicki.

18%

Rys. 6. Struktura powierzchni obszarów zalesionych regionu siedleckiego według powiatów

Do czynników podnoszących atrakcyjność wiejskiej przestrzeni rekreacyjnej oprócz użytków zielonych i lasów należą także wody powierzchniowe. Powierzchnia gruntów pod wodami w regionie siedleckim jest mała. Według danych urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego opracowanych przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii w Warszawie wynosi ona 3233 ha (0,45 % ogólnej powierzchni) w tym wody powierzchniowe płynące zajmują 2758 ha, a powierzchniowe stojące 475 ha.

Największą powierzchnię wód posiada powiat garwoliński, w którym znajduje się 37 % powierzchni wód należących do regiony siedleckiego (rys.7).

Ponadto w powiecie tym występuje najwięcej wód powierzchniowych płynących (rys 8) i stojących (rys. 9). Drugie miejsce pod tym względem zajmuje powiat sokołowski (22% udział), w którym przeważają wody płynące. Najmniej wód powierzchniowych posiada powiat siedlecki i miński. Ich udział w powierzchni wód badanego regionu wynosi odpowiednio 8 i 9 %. Podkreślić jednak należy, że w powiecie mińskim znajduje się najwięcej wód stojących w postaci zalewów i stawów rybnych. Stanowią one 38 % ogólnej powierzchni wód w regionie (rys. 7).

22%

37%

SOKOŁOWSKI SIEDLECKI WĘGROWSKI ŁOSICKI MIŃSKI GARWOLINSKI

Rys. 7. Struktura powierzchni wód powierzchniowych regionu siedleckiego według powiatów

W regionie siedleckim znajduje się dużo obszarów cennych pod względem przyrodniczym, przyciągających corocznie rzeszę turystów. Według Rocznika Statystycznego GUS dla województwa mazowieckiego (2008) na 1 mieszkańca regionu siedleckiego średnio przypada 3602,6 m2 powierzchni o szczególnych walorach przyrodniczych, prawnie chronionych. Najwięcej tego tupu obszarów (rys.10) znajduje się w powiecie sokołowskim (35 %), garwolińskim (21 %) i siedleckim (19 %). Najmniejszą natomiast powierzchnię obszarów chronionych posiada powiat łosicki. W pozostałych powiatach (mińskim i sokołowskim) tereny cenne przyrodniczo stanowią razem 21 % ogólnej powierzchni obszarów regionu siedleckiego o szczególnych walorach przyrodniczych.

21%

35%

11%

4%

SOKOŁOWSKI SIEDLECKI WĘGROWSKI ŁOSICKI MIŃSKI GARWOLINSKI

Rys.10. Struktura powierzchni terenów prawnie chronionych regionu siedleckiego według powiatów

Region siedlecki cieszy się także dużym powodzeniem wśród turystów. Posiada on bardzo rozbudowaną i zróżnicowaną bazę noclegową. Szacuje się, że na terenie regionu znajduje się 2693 miejsc noclegowych w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania (Rocznik Statystyczny GUS 2008), w których średnio w latach 2006-2007 udzielono ponad 35 400 noclegów. Stopa wykorzystania bazy noclegowej wynosiła 25,4 %.

Z przeprowadzonej analizy procentowego podziału miejsc noclegowych w obiektach turystycznych regionu siedleckiego (rys. 11) wynika, że ponad 50 % miejsc noclegowych w regionie koncentruje się w powiecie łosickim, który od dawna postrzegany jest jako najbardziej atrakcyjny turystycznie rejon wschodniego Mazowsza. Kolejne miejsce pod względem liczby miejsc noclegowych zajmują powiaty: węgrowski (18 %) i sokołowski (15 %). W pozostałych powiatach, notuje się jedynie kilkuprocentowy udziały miejsc noclegowych w całej bazie noclegowej regionu siedleckiego.

3%

18%

56%

SOKOŁOWSKI SIEDLECKI WĘGROWSKI ŁOSICKI MIŃSKI GARWOLINSKI

Rys. 11. Struktura liczby miejsc noclegowych w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania regionu siedleckiego według powiatów

1. Powiat sokołowski

Powiat sokołowski położony jest we wschodniej części województwa mazowieckiego. Od zachodu graniczy on z powiatem węgrowskim, od północy z ostrowskim, od wschodu z powiatem wysokie mazowieckie i powiatem siemiatyckim. Granicę północną i wschodnią stanowi rzeka Bug. Od południa powiat sokołowski sąsiaduje z powiatem siedleckim. Głównymi szlakami komunikacyjnymi w powiecie są drogi krajowe: Nr 62, Nr 63 oraz wojewódzkie: Nr 677, Nr 695

W skład dzisiejszego powiatu wchodzi 9 jednostek samorządowych. Są to miasta: Kosów Lacki i Sokołów Podlaski oraz gminy: Bielany, Ceranów, Jabłonna Lacka, Repki, Sabnie, Sokołów Podlaski, Sterdyń. Powiat zajmuje

powierzchnię 1.132 km2, tj. 3,1 % ogólnej powierzchni województwa mazowieckiego. Zamieszkuje tutaj około 61 tys. osób. Obszar ziemi sokołowskiej należy do grupy 11 powiatów w Polsce słabo zaludnionych - 54 osoby na km2. Wskaźnik ten dla województwa mazowieckiego wynosi 142 osoby. Powiat ma charakter rolniczy, bowiem 71 % ogólnej powierzchni zajmują użytki rolne, z czego 54 % stanowią grunty orne, 16 % łąki i pastwiska oraz 1% sady. Lasy w powiecie sokołowskim zajmują ponad 21%. Rozmieszczenie większych obszarów leśnych jest nierównomierne. Trzy największe zwarte kompleksy leśne usytuowane są w północnej część powiatu na terenie gmin: Kosów Lacki, Ceranów i Sterdyń (teren Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego). Dwie nieco mniejsze powierzchnie zalesione usytuowane są w centralnej części powiatu (gminy Sokołów Podlaski, Sabnie, Jabłonna Lacka). Na całym obszarze występują małe, rozdrobnione powierzchnie leśne, głównie w otoczeniu krajobrazu rolniczego. W drzewostanach opisywanych lasów dominuje sosna, dąb, brzoza i olcha zaś sporadycznie spotkać można lipę, klon, jesion, grab, osikę i inne. Ponadto teren powiatu w całości wchodzi w skład obszaru ekologicznego „Zielone Płuca Polski".

Ukształtowanie terenu powiatu sokołowskiego jest dość zróżnicowane. Teren ten usytuowany jest na wysoczyźnie polodowcowej. Urozmaiceniem rzeźby terenu są starorzecza, niewielkie jeziorka i torfowiska. Prawie cały obszar powiatu położony jest w zlewni Bugu. Największe rzeki, będące lewobrzeżnymi dopływami Bugu to: Buczynka, Cetynia, Kosówka, Myśla i Turna.

Na terenie powiatu sokołowskiego znajdują się liczne obszary i obiekty cenne przyrodniczo, objęte ochroną prawną. Łączna powierzchnia wszystkich obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych wynosi 65362,9 ha. Należy do nich 6 rezerwatów przyrody o łącznej powierzchni 137,92 ha, co stanowi 57,7 % całego terenu powiatu. Duża powierzchnia tych obszarów wynika z tego, że teren powiatu należy do otuliny Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego i Nadbużańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Największy obszar zajmowany jest przez Nadbużański Park Krajobrazowy, położony we wschodniej i północnej części powiatu i obejmuje lewobrzeżną część doliny rzeki Bug. Ponadto na analizowanym terenie znajduje się 110 pomników przyrody oraz kilka użytków ekologicznych.

Nie tylko środowisko naturalne jest wielkim bogactwem ziemi sokołowskiej, ale również interesująco przedstawia się krajobraz kulturowy. Duży wpływ na jego kształt mieli przedstawiciele znamienitych rodów: Radziwiłłów, Krasińskich, Ossolińskich, Ogińskich, Doria-Dernałowiczów, zamieszkujący dawniej te tereny. Nic więc dziwnego, że niektóre budowle rezydencjonalne posiadają rangę krajową. Zaliczamy do nich pałac Ossolińskich w Sterdyni z XVII-XVIII wieku, będący wczesnym przykładem stosowania wzorców palladiańskich w kraju oraz XIX wieczny pałac w Patrykozach stanowiący jedną z najdoskonalszych realizacji założeń romantycznych w Polsce. Również świątynie, których fundatorami byli przedstawiciele wymienionych rodów odznaczają się oryginalnymi rozwiązaniami architektonicznymi, np.: kościół p.w. św. Anny w Sterdyni, czy kościół p.w. Trójcy Świętej w Wyrozębach. Należy też podkreślić, że na terenie powiatu zachowało się wiele kościołów drewnianych, rzadko już spotykanych w innych regionach kraju. Ponadto obraz dziedzictwa kulturowego uzupełniają dwory wraz z parkami, młyny, wiatraki, a także bardzo liczne przydrożne kapliczki, figury i krzyże. Znanymi obiektami zabytkowymi

w – obecnie kościół rzymskokatolicki w Gródku n. Bugiem, prawosławny klasztor żeński z połowy XIX wieku w Wirowie n. Bugiem, obecnie Dom Pomocy Społecznej, pałac w Kurowicach z 1840 roku w stylu klasycystycznym,

w Kożuchówku z XIX wieku. Na szczególną wagę zasługuje Muzeum Walki i Męczeństwa w Treblince. Nazwa tego obiektu pochodzi od nazwy stacji kolejowej znajdującej się 6 km od obozu.. W jego centrum wzniesiono pomnikmauzoleum, z bloków granitowych, które swoim ułożeniem nawiązują do Ściany Płaczu w Jerozolimie. Wokół pomnika umieszczono 17000 głazów, stanowiących symboliczny cmentarz ofiar hitlerowskiego barbarzyństwa.

Przykładami imprez kulturalno-artystycznych organizowanych przez ośrodki kultury są: Świąteczny Jarmark Wielkanocny połączony z Powiatowym Konkursem Tradycyjnych Wypieków Wielkanocnych, Europejskie Nadbużańskie Spotkania Folklorystyczne, Impreza plenerowa o charakterze profilaktycznym „Można inaczej”, Mazowiecki Piknik Integracyjny, Powiatowy Przegląd

Śpiewaków i Kapel Ludowych, Biesiada Podlaska Świąteczny Jarmark Bożonarodzeniowy połączony z Prezentacją Gry na ligawkach.

Miejscowa ludność poza rolnictwem trudniła się handlem i usługami rzemieślniczymi z przewagą kuśnierstwa i szewstwa. Ludność wiejska zajmowała się niemalże wyłącznie rolnictwem.

2. Powiat siedlecki

Powiat siedlecki położony jest we wschodniej części województwa mazowieckiego i obejmuje tereny wokół Siedlec, miasta na prawach powiatu. W skład powiatu wchodzi trzynaście gmin: Domanice, Korczew, Kotuń, Mokobody, Mordy, Paprotnia, Przesmyki, Siedlce, Skórzec, Suchożebry, Wiśniew, Wodynie i Zbuczyn. Powiat siedlecki graniczy z pięcioma powiatami

zwojewództwa mazowieckiego: garwolińskim, łosickim, mińskim, sokołowskim i węgrowskim, dwoma z lubelskiego: bialskim i łukowskim, a także z powiatem siemiatyckim z województwa podlaskiego.

Powierzchnia geodezyjna powiatu siedleckiego wynosi 1603,22 km2 (160322 ha). Największą część tej powierzchni 77,6 % zajmują użytki rolne (124345 ha). 71 % tych użytków wykorzystuje się jako grunty orne (88094 ha). Mniejszą, ale znaczącą część (25 %) stanowią łąki i pastwiska (14229 ha). Niewielki obszar – 21057 ha (1 %) zajmują sady. Powiat siedlecki cechuje duża lesistość. Powierzchnia lasów wynosi tutaj 2668 ha.

Powiat siedlecki jest regionem typowo rolniczym, w którym funkcjonuje 15 tysięcy gospodarstw rolnych, o średnim areale 8 ha. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż i ziemniaków. Produkcję zwierzęcą stanowią głównie chów bydła mlecznego i trzody chlewnej.

Średnia gęstość zaludnienia od kilku lat utrzymuje się na stałym poziomie i wynosi 51 osób na km2. Na obszarze powiatu oprócz Siedlec, znajduje się tylko jedno miasto - Mordy, liczące około 2 tysiące mieszkańców.

Przez teren powiatu siedleckiego przepływa sześć rzek tj. Liwiec wraz

z dopływami: Muchawką, Zbuczynką i Kostrzyniem oraz Świderem i Kołodziejką.