Sosnowski%20Jacek

-możliwość sprzedaży oferty w punktach prowadzonych przez regionalne stowarzyszenia.

B.Dla klienta:

-przejrzyste określenie standardów,

-wiarygodna informacja,

-łatwiejsze podjęcie decyzji o zakupie oferty,

-poczucie bezpieczeństwa.

C.Dla turystyki wiejskiej:

-uzyskanie wiarygodności poprzez przejrzyste określenie standardów

ifunkcjonalności,

-nowe szanse na rynkach regionalnych, krajowych i zagranicznych. Ponadto, według Kryńskiego (2005), ubieganie się przez właścicieli

gospodarstw agroturystycznych o przyznanie im kategorii, wymusza na nich podjęcie działań zmierzających do podnoszenia standardu swoich obiektów i oferowanych usług. Należy również zaznaczyć, ze kategoryzacja wiejskiej bazy noclegowej jest dobrowolna i odpłatna, a wszystkie obiekty zgłoszone do kategoryzacji powinny być wpisane do ewidencji obiektów noclegowych w Urzędzie Gminy. Ważność kategoryzacji dla kwater agroturystycznych, przeprowadzonej po 1 stycznia 2008 roku wynosi 4 lata kalendarzowe, z jednokrotną możliwością przedłużenia na okres 2 lat, na podstawie przedstawienia pisemnej opinii prezesa rodzimego stowarzyszenia lub inspektora.

Wybierając konkretną ofertę, agroturyści kierują się standardem zakwaterowania oraz wyposażeniem gospodarstwa w takie elementy jak: plac zabaw dla dzieci, boisko sportowe, miejsce przeznaczone do wypoczynku na świeżym powietrzu, garaż lub parking. Jak wynika z badań Ciepieli i Jasińskiej (2008), odsetek turystów szczególnie zainteresowanych dobrą kwaterą wynosi 61%. Ponadto, dla 70 % ankietowanych bardzo ważne było również zakwaterowanie wyłącznie w 2-sosbowym pokoju. Podsumowując można stwierdzić, że podstawowa baza agroturystyczna powinna być tak przygotowana, ażeby goście czuli się jak u siebie w domu i dodatkowo mogli skorzystać z atrakcji, które często są głównym motywem wyboru wypoczynku na wsi.

2.1.2. Baza gastronomiczna

Wyżywienie obok noclegu i oferowanych w gospodarstwie atrakcji jest bardzo istotnym elementem działalności agroturystycznej (Woźniczko, Mikuta 2002). Według Orłowskiego (2005) przeciętny turysta na żywność przeznacza od 20 do 40% nakładów poniesionych na wyjazdy wakacyjne. Z kolei Żbikowski i Nałęcka (2005) podają, że ponad 25% ankietowanych przez nich agroturystów, decyzję o wyborze gospodarstwa do spędzenia w nim urlopu, podejmuje kierując się walorami kulinarnymi oferowanymi przez gospodarzy. Można zatem przyjąć, że baza gastronomiczna jest bardzo ważnym składnikiem produktu agroturystycznego. Potwierdzeniem tego są badania przeprowadzone przez Orłowskiego i Woźniczko (2006) wśród turystów Lubelszczyzny, z których wynika, że ponad 70% respondentów, w czasie pobytu na wsi korzysta z wyżywienia w gospodarstwie, w tym ponad 38% z nich preferuje całodzienne wyżywienie. Ponadto wyżywienie i sprzedaż produktów spożywczych pochodzących z gospodarstwa, zdaniem Świetlikowskiej i Kazimierczak (2005), daje możliwość rozszerzenia oferty agroturystycznej, a tym samym zwiększenie dochodowości prowadzonej działalności. Wielu autorów (Palich 2000; Orłowski 2005; Świetlikowska, Kazimierczak 2005) uważa, że żywienie turystów powinno opierać się na produktach pochodzących z gospodarstwa, co stanowi bardzo ważny kanał zbytu takich produktów jak jaja, mleko, masło, mąka, mięso, warzywa i owoce. Jednocześnie autorzy ci podkreślają, że przygotowywanie posiłków dla większej liczby stołowników, stwarza możliwość pełniejszego wykorzystania wszystkich produktów w tym pełnowartościowych, choć nieco gorszej jakości, które nie nadają się do sprzedaży czy przechowywania. Badania Sobczyńskiego (2008) potwierdzają przekonanie rolników o słuszności powyższych założeni, gdyż ponad 67% ankietowanych prowadzących gospodarstwo agroturystyczne w powiecie wieluńskim, deklaruje częściowe bądź całkowite wykorzystanie własnych produktów do żywienia gości, którym oferują najczęściej (75% ankietowanych) całodzienne wyżywienie.

Zwykle w każdym gospodarstwie jest serwowana potrawa będąca specjalności pani domu. Jest to dość istotny czynnik, zwłaszcza w przypadku agroturystyki, gdyż takiego rodzaju potrawy mogą stać się swoistą „wizytówką” gospodarstwa, odróżniającą je od szeregu innych podobnych (Palich 2001).

Takie atrakcje kulinarne, będące często typowymi produktami regionalnymi, pełnią również ważną funkcję marketingową, gdyż jak twierdzi Orłowski (2005), przyczyniają się do kreowania „dobrego wizerunku” gospodarstwa. Jednak autor zaznacza, że przy serwowaniu posiłków, ważne jest aby przestrzegać następujące zasady:

w przygotowaniu posiłków wykorzystujemy produkty z własnego gospodarstwa lub produkowane przez sąsiadów z tej samej wioski,

unikamy potraw gotowych na rzecz domowych (domowe pierogi, naleśniki, makaron, babka ziemniaczana, placki, ciasta, itp.),

układając jadłospis wykorzystujemy jak najwięcej warzyw i owoców, (przynajmniej 3 razy dziennie),

sporządzamy mrożonki lub przetwory i serwujemy je w innym czasie (wtedy, kiedy nie ma już owoców sezonowych),

do sporządzania potraw wykorzystujemy świeże zioła, najlepiej

z własnej uprawy,

przedkładamy rodzime gatunki warzyw i owoców nad egzotycznymi,

nie podajemy dań barowych, takich które można kupić w przeciętnej restauracji,

korzystamy ze starych przepisów kulinarnych, sprawdzonych w naszym domu,

serwujemy potrawy urozmaicone i nie zawsze mięsne, mile będą widziane potrawy z ryb.

zawsze mamy przygotowane przepisy względnie w zależności od życzenia gości potrawy wegetariańskie,

turyści na ogół chcą być żywieni zdrowo, unikamy zatem potraw ciężkostrawnych,

unikamy opakowań plastykowych i jednorazowych,

nie porcjujemy ściśle dań, zawsze uwzględniamy możliwości dokładek,

potrawy serwujemy na półmiskach,

dużo uwagi poświęcamy estetyce dań i nakrycia stołu (serwety, sposób podania).

zapoznajemy się z upodobaniami kulinarnymi gości,

kultura żywienia wymaga od gospodyni, żeby osoba wydająca posiłki, kuchnia i sprzęty kuchenne, wyglądały czysto i higieniczne.

Aby sprostać wyżej wymienionym wymaganiom, według Błaszczak (2000) każda gospodyni powinna:

•dysponować odpowiednią ilością czasu, niezbędną na przygotowanie posiłków,

•prawidłowo przygotować, urządzić i wyposażyć kuchnię i jadalnię,

•odpowiednio zaplanować zaopatrzenie w produkty z własnego gospodarstwa oraz z zakupu,

•umiejętnie je przetworzyć i przechować,

•przestrzegać podstawowe zasady higieny sporządzania posiłków oraz pory ich wydawania,

•znać podstawowe zasady układania jadłospisu,

•prowadzić kuchnie z przewagą potraw regionalnych.

2.1.3.Baza rekreacyjna i atrakcje w gospodarstwie

Turystyka na terenach wiejskich, w tym również i agroturystyka, może w pełni sprostać wymaganiom i potrzebom współczesnego turysty. Ma ona do zaoferowania wiele atrakcji związanych z walorami przyrodniczymi, folklorem, kulturą ludową, z możliwością wypoczynku w bliskim kontakcie z naturą i mieszkańcami wsi. Jednak jednym z ważniejszych elementów produktu agroturystycznego jest oferta rekreacyjno-wypoczynkowa, która według Żbikowskiego i Nałęckiej (2005) powinna być bogata i zróżnicowana, oraz dostosowana do specyfiki danego regionu. Powyższy fakt nabiera w ostatnim czasie dużego znaczenia, zwłaszcza w świetle pojawienia się turystów „nowej generacji”, którzy jak podaje Zaręba (2000), wykazują specyficzne podejście do spędzania wolnego czasu. Ponadto, ponad połowa z nich, jak twierdzi Krzymowska-Kostrowicka (1997) przejawia chęć do spacerów po lesie, wędrówek pieszych, przejażdżek rowerowych i konnych. Na podstawie wyników zebranych przez Buchta i in. (2006), można wnioskować, że odnosi się to ściśle i do agroturystów, którzy za preferowaną formę spędzania wolnego czasu uznali

w gospodarstwach agroturystycznych wynika, że ich właściciele zauważają potrzeby odwiedzających i starają się dostosować do nich swoją ofertę. Copig i in. (2001) w swoich badaniach przedstawiają zróżnicowanie między rekreacją w agroturystyce oferowaną w województwie lubelskim, mazowieckim i podlaskim. Stwierdzić natomiast trzeba, że jeśli chodzi o takie elementu bazy rekreacyjnej jak dostęp do grilla, rowerów, uczestnictwo w pracach gospodarskich czy biesiadowanie przy muzyce, to ich udział w strukturze plasował się na podobnym poziomie w całej badanej populacji. Wyraźne różnice między poszczególnymi województwami wystąpiły jedynie odniesieniu do tzw. elementów specjalnych oferty, wśród których należy wymienić: pokazy rękodzielnictwa, kajakarstwo, żeglarstwo, wycieczki z przewodnikiem, czy sporty ekstremalne. Z kolei Kur-Kowalska i in. (2008) w swoich badaniach przeprowadzonych w regionie ciechanowskim wykazali, że zapalcze rekreacyjne w analizowanych przez autorów gospodarstwach agroturystycznych stanowi przede wszystkim miejsce na ognisko występujące we wszystkich gospodarstwach, grill, plac zabaw dla dzieci w połowie gospodarstw i w nielicznych gospodarstwach boisko do uprawiania sportów, siłownia czy basen.. Wartym podkreślenia natomiast jest fakt, iż każde gospodarstwo ciechanowskie prowadzi wypożyczalnię rowerów, a 20 % z nich udostępnia także sprzęt wodny w postaci kajaków i rowerów wodnych. Bardzo bogata jest w tym regionie również oferta aktywnego spędzania wolnego czasu. W ponad 50 % gospodarstw, agroturyści mogą skorzystać z jazdy konnej, przejażdżek bryczką i wędkowania. W niektórych gospodarstwach (10% ankietowanych), organizowane są także polowania, spływy kajakowe i kuligi. Autorzy do atrakcji turystycznych zaliczyli również lokalizację gospodarstw agroturystycznych. Za atut badanej populacji uznali oni bliskie sąsiedztwo analizowanych obiektów z lasem i wodą. Ponadto zwracano również uwagę na przepiękne walory krajobrazowe okolicy, których urok z pewnością sprzyja wypoczynkowi na łonie natury. Podobne wyniki uzyskał również Sobczyński (2008), analizując

atrakcyjność 16 gospodarstw agroturystycznych zlokalizowanych na terenie powiatu wieluńskiego.

W literaturze przedmiotu, bardzo często zwraca się również uwagę na rolę zwierząt w podnoszeniu atrakcyjności gospodarstw zajmujących się agroturystyką. Sosnowski i in. (2005) uważają, że dużą atrakcję dla agroturystów mogą stanowić gatunki zwierzęta gospodarskich, zwłaszcza rzadko spotykanych ras. Zwracają oni szczególna uwagę na rolę rekreacji konnej, jako formę aktywnego wypoczynku w gospodarstwie, a także sposób przyciągnięcia nowych klientów. Ponadto obok koni, polecają wprowadzenie ozdobnych ras kur, a także egzotycznych gatunków zwierząt jak chociażby świń wietnamskich. Zdaniem Lorka (2002), właściciele gospodarstw decydując się na tego typu amatorski chów zwierząt, powinni dopowiedzieć na kilka zasadniczych pytań:

•Jaki gatunek zwierzęta i w jakim celu zamierzamy chować?

•Czy nasza wiedza jest wystarczająca do prowadzenia chowy danego gatunku zwierząt?

•Czy posiadamy odpowiednie warunki (np.: pomieszczenia, teren na wybiegi) do chowy amatorskiego?

•Czy nasz chów nie będzie uciążliwy dla otoczenia (sąsiadów)?

•Jaka będzie docelowa liczebność zwierząt?

•Jakie będzie źródło paszy?

•Kto w razie konieczności dokona uboju?

•Kto przejmie opiekę nad zwierzętami w czasie naszej nieobecności?

•Jak będzie przebiegała likwidacja stada (zakończenie chowu)? Ponadto musimy posiadać świadomość, że chów amatorski wymaga

zachowania zasad wynikających z ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt (Dz.U. z 1997 r. Nr. 111, poz. 724) oraz stosowania postanowień zawartych w Konwencji Praw Zwierząt podjętej w Genewie w 1977 roku (Lorek 2002).

2.1.4. Przygotowanie zagrody wiejskiej na przyjęcie turystów

W literaturze przedmiotu najczęściej zagrodę wiejską definiuje się jako: „działkę siedliskową bądź siedliskiem, wyodrębnionym z obszarów użytków rolnych, lecz z nim funkcjonalnie związanym, przeznaczonym na cele budowlane gospodarstwa oraz na przyległe podwórze, wybiegi, warzywnik, sad i ogródek przydomowy” (Tłoczek, Lenard 1982). Wojciechowski (1989) wyróżnia dwa podstawowe typy zagród wiejskich tj. tradycyjną, charakterystyczną dla gospodarstw wielokierunkowych, polecaną do uprawiania agroturystyki i nowoczesną, typową dla gospodarstw wielkoobszarowych, wyspecjalizowanych.

Zkolei Kożuchowska (2000) wyodrębniła następujące ich funkcje:

•bytową – związana z życiem rolnika i jego rodziny,

•produkcyjną – związana z produkcją zwierzęcą i roślinną

w gospodarstwie,

•teren realizacji oferty turystycznej – dotyczy gospodarstw świadczących usługi agroturystyczne.

Ponadto prawidłowe zagospodarowanie zagrody wiejskiej na cele agroturystyczne powinno obejmować właściwe rozmieszczenie zabudowań zwłaszcza w strefie mieszkalno-wypoczynkowej i gospodarczo-produkcyjnej. Istotne jest również odizolowanie poszczególnych stref między sobą, zarówno ze względów funkcjonalnych, estetycznych jaki i bezpieczeństwa, ale z zapewnieniem sprawnych ciągów komunikacyjnych. Natomiast Kożuchowska (2000), za ważny element w świadczeniu usług agroturystycznych uważa zadbanie o właściwy poziom warunków sanitarno-higienicznych zagrody. Obejmuje ono właściwą lokalizację i zabezpieczenie studni, ustępu wolno stojącego, szamba czy oczyszczalni ekologicznej, śmietnika, płyty gnojowej i zbiornika na gnojówkę oraz utrzymania porządku w ich obrębie i niwelowania nieprzyjemnych zapachów. Kosmala (2000), zwraca również uwagę na ogród jako element przyzagrodowy, determinujący warunki wypoczynku stałych i okresowych mieszkańców gospodarstwa. Ponadto twierdzi on, że na terenie ogrodu realizowane są następujące potrzeby mieszkańców:

•wypoczynek i kontynuacja życia rodzinnego i towarzyskiego,

•realizacja potrzeb rekreacyjnych gospodarza i jego rodziny a także przyjeżdżających gości,

•ozdoby i „wizytówki” domu, zagrody,

•zaplecza gospodarczego (np.: suszenie bielizny),

•miejsce zabaw dla dzieci,

•teren dodatkowej produkcji roślinnej, wspomagającej gospodarstwo (produkcja kwiatów, warzyw, owoców),

•miejsce działań hobbistycznych (np.: kolekcja roślin, akwarium ogrodowe, naczyń ceramicznych).

Przy projektowaniu ogrody, jako miejsca wyrażającego gust estetyczny właścicieli gospodarstwa i terenu przeznaczonego do rekreacji agroturystycznej, musimy uwzględnić następujące elementy (Kosmala 2000):

•kształtu przestrzennego i architektonicznego domu,

•dobór roślin do lokalnych warunków klimatyczno-glebowych

i krajobrazowych,

•specyfiki gospodarstwa,

•upodobań i tradycji kulturowych gospodarzy,

•liczby, wieku i upodobań gości,

•wyodrębnienie następujących części szczegółowych ogrodu: przedogródka, patio-wewnętrznego, kącika zabaw, zaplecza gospodarczego,

•stopnia zamożności właścicieli zagrody,

•ilości czasu, którą stali mieszkańcy mogą poświęcić na pielęgnację ogrodu.

2.2.Organizacja produkcji rolniczej w gospodarstwie agroturystycznym

Rozwój techniki rolniczej, przemysłu nawozowego i środków ochrony roślin spowodowały powstanie różnych systemów rolnictwa, czyli sposobów uprawy roślin, chowu zwierząt i przetwórstwa produktów rolnych. W literaturze (Kuś, Fotyma 1992; Kuś1995) najczęściej wyróżnia siętrzy systemy gospodarowania: uprzemysłowiony (intensywny), ekologiczny i integrowany. Podstawą wyróżnienia tych systemów jest stopień uzależnienia rolnictwa od przemysłowych środków

produkcji, a głównie nawozów sztucznych i pestycydów oraz jego oddziaływanie na środowisko przyrodnicze. Rolnictwo uprzemysłowione to rolnictwo wysokonakładowe ukierunkowane na maksymalizację zysku, osiąganego dzięki dużej wydajności roślin i zwierząt. Intensywny system gospodarowania upowszechnił się głównie w krajach Europy Zachodniej. Również w Polsce, do końca lat osiemdziesiątych, był dominującym kierunkiem produkcji rolniczej, szczególnie w sektorze uspołecznionym. Koncentracja, mechanizacja i specjalizacja w rolnictwie intensywnym doprowadziły do wielu negatywnych zjawisk, między innymi takich jak:

•niszczenie środowiska naturalnego przez skażenie gleb i wody,

i szkodników roślin, pojawienie się nowych odpornych typów trudnych do chemicznego zwalczania,

•nadprodukcja żywności i obniżenie jej wartości biologicznej,

•nadmierne zużycie energii.

W odpowiedzi na te zagrożenia nauka zaproponowała rolnictwo ekologiczne i integrowane. Według Kuś i Fotymy (1992) rolnictwo ekologiczne to system gospodarowania o zróżnicowanej produkcji roślinnej i zwierzęcej w ramach danego gospodarstwa. Wyklucza ono stosowanie sztucznych nawozów mineralnych, pestycydów, regulatorów wzrostu i syntetycznych dodatków do pasz. Natomiast rolnictwo integrowane to system przyszłościowy, który w harmonijny sposób wykorzystuje posęp technologiczny i biologiczny w uprawie, nawożeniu i ochronie roślin. W wytwórczości roślinnej w tym systemie, prowadzi się zbilansowane nawożenie organiczno-mineralne, równoważące wynoszenie składników pokarmowych w plonach. Ogranicza się dawki nawozów sztucznych do 250-300 kg NPK na 1 ha, a pestycydy są stosowane w mniejszym zakresie, ogólnie nawet 50-80% mniej niż w gospodarstwach intensywnych (Majewski, Łabędowicz, Radecki 1994). Do pasz nie dodaje się antybiotyków i hormonów. Koncepcja rolnictwa integrowanego pojawiła się w połowie lat 70 w następstwie oskarżania rolnictwa intensywnego o niszczenie środowiska naturalnego. Zatem można w uproszczeniu przyjąć, że rolnictwo to łączy w sobie najważniejsze elementy rolnictwa intensywnego i ekologicznego. Produkcja roślinna w systemie integrowanym może być prowadzona w gospodarstwach zarówno o małej jak i o dużej powierzchni, na glebach dobrych

oraz słabszych. Gospodarstwo powinno być wyposażone w podstawowe maszyny i sprzęt do uprawy gleby, siewu, pielęgnacji i zbioru, a rolnik musi posiadać wysokie kwalifikacje zawodowe. Szczególną uwagę w produkcji roślinnej należy zwrócić na najważniejsze elementy agrotechniki, które stanowią:

•odpowiedni płodozmian,

•uprawa roli,

•nawożenie,

•ochrona roślin przed chwastami, chorobami i szkodnikami.

W rolnictwie integrowanym kojarzącym cele ekonomiczne i ekologiczne

dopuszcza się pewne uproszczenie płodozmianu. Pożądanym elementem

a ponadto bardzo ważne jest ich wielostronne oddziaływanie na glebę. Kuś (1995) w tym zakresie wyróżniłnastępujące jego zalety:

•zwiększajązawartośćpróchnicy, dzięki dużej masie systemu korzeniowego,

•drenują, spulchniaj ą i przewietrzaj ą glebę, głęboko sięgającym systemem korzeniowym,

•uruchamiająskładniki pokarmowe z podglebia i zwiększają ich dostępnośćdla roślin,

•zapobiegająwymywaniu składników pokarmowych,

•symbiotyczne bakterie brodawkowe wiążą azot atmosferyczny i jest on udostępniany roślinom następczym.

Specjalnego znaczenia w rolnictwie integrowanym nabierają międzyplony,

a zwłaszcza międzyplony ścierniskowe i wsiewki międzyplonowe. Stanowią one dodatkowe źródło paszy oraz poprawiają stan fitosanitarny gleby przeciążonej zbożami. (Kuś1995).

Produkcja rolnicza w gospodarstwach agroturystycznych zdaniem Gąsiorowskiej (2003), powinna być podporządkowana prowadzonym usługom turystycznym. Autorka twierdzi również, że głównym celem przeznaczenia uzyskiwanych płodów rolnych powinno być żywienie turystów i sprzedaż bezpośrednia, prowadzona w obrębie gospodarstwa. W wielu opracowaniach literaturowych (Kiley-Whortthington 1981; Kuś, Fotyma 1992; Sołtysiak 1995), podkreśla się wysoką jakości produktów rolnych, uzyskiwaną przy ekologicznym