Sosnowski%20Jacek

z istotniejszych czynników warunkujących zysk i opłacalność przedsięwzięcia. Wpływa ona bowiem bezpośrednio na przychody i pośrednio na liczbę sprzedanych usług (Dębniewska, Szydłowski 2007). W warunkach zwłaszcza silnej konkurencji istotne jest ustalenie optymalnej ceny na oferowany produkt, która zadowoli zarówno stronę podażową jak i popytową transakcji. Z badań Niedziółki (2007b), przeprowadzonych w Małopolsce wśród 98 rolników zajmujących się agroturystyką wynika, że atrakcyjna cena według 65% ankietowanych, przyczynia się do rozwoju agroturystuki w regionie. W praktyce wyróżnia się wiele metod ustalania ceny oraz czynników determinujących jej wysokość. Właściciele gospodarstw agroturystycznych zlokalizowanych na terenie regionu siedleckiego do ustalenia ceny w większości przypadków kierowali się popytem na tego typu usługi w zamieszkałym przez nich terenie. Takie kryterium przyjęto w 42 gospodarstwach (rys. 48). Często też rolnicy badali rynek pod kontem cen w innych gospodarstwach i na tej podstawie wyznaczali ceny na swoje usługi. Do tego typu działań przyznaje się średnio co trzecia ankietowana osoba. Z kolei, co czwarty respondent, cenę ustalał na podstawie poniesionych nakładów. Ponadto w powiatach węgrowskim i łosickim, niektórzy rolnicy korzystali z sugestii doradców ODR oraz poziomu cen na rynku usług turystycznych w swoim regionie. Warto podkreślić, że populacja rolników z regionu siedleckiego, w przeciwieństwie do innych ankietowanych właścicieli gospodarstw agroturystycznych (Dębniewska, Szydłowski 2007), nie było osób, które ceny swoich usług ustalały spontanicznie, nie kierując się żadna zasadą.

Omawiając zagadnienie promocji w przedsiębiorstwach turystycznych, Kornak i Rapacz (2001) zwracają szczególna uwagę, na właściwy wybór instrumentów promocji oraz określenie form, sposobu i zakresu ich wykorzystania. Ponadto każde przedsiębiorstwo według autorów, musi wcześniej ustalić wysokość środków finansowych przeznaczonych na realizację założeń promocyjnych. Natomiast Payne (1997) uważa, że organizacja budżetu promocyjnego należy do najważniejszych, a zarazem najtrudniejszych decyzji w procesie kształtowania komunikacji o produkcie. Z badań Dąbrowskiego (2007) wynika, że najwięcej bo ponad 32% gospodarstw agroturystycznych działających na terenie województwa zachodniopomorskiego przeznacza na promocję od 500 do 800 zł rocznie, 28% badanych zadeklarowało sumę 810-1300 zł, a 17% może przeznaczyć tylko co najwyżej 500 zł na realizację

założeń marketingowych. Wartym podkreślenia jest fakt, ze ankietowani zadeklarowane środki finansowe uznali ze niewystarczające do właściwej promocji swojej działalności. Ponad 60 % respondentów uznało, że pożądaną ilością środków finansowych potrzebną na promocję agroturystyki jest suma od 1500 do 3000 zł rocznie.

liczba odpowiedzi

sugestie ODR

liczba stałych klientów

w odniesieniu do cen na rynku usług turystycznych np. hoteli

cena w innych gospodarstwach agroturystycznych

popyt na rynku poniesione nakłady

Rys. 48. Czynniki wpływające na kształtowanie ceny usług w gospodarstwach agroturystycznych poszczególnych powiatów regionu siedleckiego

Przeprowadzone w regionie siedleckim badania wskazuję (rys. 49), że 52 (z 87 ankietowanych) właścicieli gospodarstw agroturystycznych przeznaczył na promocję swoich usług mniej niż 800 zł rocznie. 22 respondentów twierdzi, że kwota jaką przeznaczali na ten cel mieściła się w przedziale od 810 do 1300 zł.

Natomiast w pojedynczych gospodarstwach z powiatu siedleckiego, węgrowskiego, łosickiego i mińskiego na działania promocyjne wydawano sumę od 1310 do 1700 zł. Należy także zaznaczyć, że w powiecie węgrowskim i łosickim były gospodarstwa, których właściciele przeznaczali na reklamę powyżej 2000 zł rocznie.

Rys. 49. Ilość środków finansowych w PLN przeznaczanych rocznie na promocję gospodarstw agroturystycznych (średnia z lat 2006-2007)

10. Opłacalność ekonomiczna działalności agroturystycznej

Analiza ekonomiczna w gospodarstwach agroturystycznych odgrywa dużą role. Pozwala przede wszystkim na stwierdzenie, jaki wynik finansowy przynosi działalność turystyczna, której podjecie jest motywowane głównie chęcią uzyskania dodatkowych dochodów w gospodarstwie. Analiza finansowa tej działalności obejmuje wiele zagadnień i jest skomplikowanym narzędziem, wymagającym zaawansowanej księgowości. Gospodarstwa agroturystyczne zwykle takiej księgowości nie prowadzą, w związku z tym w badaniach własnych

ograniczono się do wyliczenia kosztów i przychodów bezpośrednich związanych z wyżywieniem i utrzymaniem turystów przebywających w analizowanych gospodarstwach w 2006 i 2007 roku. Na podstawie wyżej wymienionych wielkości ekonomicznych wyliczono nadwyżkę bezpośrednią, którą uzyskały

i kształtowała się w granicach 23,58 zł (powiat wągrowski) – 37,25 zł (powiat miński). Należy także zauważyć znaczną rozbieżność w cenie noclegów. W gospodarstwach powiatu węgrowskiego średnia cena noclegu wynosiła 21,41 zł, natomiast w powiecie mińskim za 1 nocleg trzeba było zapłacić średnio 35,12 zł.

Zróżnicowanie dotyczyło również liczby sprzedanych usług. Najwięcej usług (wyżywienia i noclegów) sprzedano w gospodarstwach zlokalizowanych na terenie gminy Kornica, położonej w powiecie łosickim (średnio 251). Natomiast najmniejsza sprzedaż jednostek usługowych (90) zanotowano średnio dla gospodarstw położonych w gminie Skórzec, należącej do powiatu siedleckiego i w gminie Grębków – powiat węgrowski. Analizując średnia liczbę sprzedanych usług przypadających na jedno gospodarstwo w poszczególnych powiatach należy stwierdzić, że pierwsze miejsce pod tym względem zajmował powiat miński (185,03).na drugim miejscu uplasował się powiat garwoliński (178,31), a tuż za nim powiat sokołowski (1730,8). Najmniej usług turystycznych świadczyły gospodarstwa położone w powiecie węgrowskim (średnio 123,07) i siedleckim (średnio 159).

Roczny koszt bezpośredni pobytu turystów w poszczególnych gospodarstwach kształtował liczba sprzedanych jednostek usługowych oraz dzienny koszt wyżywienia i utrzymania turysty. Wartość tych kosztów średnio dla gospodarstwa wahała się w zależności od powiatu w granicach 2094,52 zł (powiat

i sokołowskiego, w których liczba świadczonych usług buła większa, wynikają z wyższych kosztów ogrzewania dużej powierzchni bazy noclegowej, którą

dysponują niektórzy właściciele gospodarstw położonych na terenie powiatu łosickiego oraz z wyższych nakładów na reklamę i promocję usług turystycznych.

Przychód bezpośredni ogółem, wyliczony jako iloczyn liczby sprzedanych usług w poszczególnych gospodarstwach agroturystycznych i ceny tych usług, nie zawsze był wyższy w tych powiatach, w których liczba średnich usług była większa. Średni przychód przypadający na gospodarstwo w powiecie siedleckim (10245,38 zł) był wyższy niż w powiecie garwolińskim, sokołowskim i łosickim pomimo, że liczba sprzedanych jednostek usługowych była mniejsza. Ten stan rzeczy podyktowany był znacznie wyższą cena usług w gospodarstwach położonych na terenie powiatu siedleckiego w porównaniu do wyżej wymienionych powiatów.

Miarodajnym wynikiem finansowym w działalności agroturystycznej jest nadwyżka bezpośrednia, liczona jako różnica przychodów i kosztów bezpośrednich. Analizując wartość tej nadwyżki, którą osiągnęły gospodarstwa położone na terenie poszczególnych gmin, możemy zauważyć jej znaczne zróżnicowanie. Nadwyżka bezpośrednia w gospodarstwach agroturystycznych działających w gminie Grębków (powiat węgrowski) wynosiła średnio 2383,1 zł, gdy w tym samym czasie przeciętne gospodarstwo w gminie Latowicz (powiat miński) uzyskało nadwyżkę prawie 4-krotnie wyższą (12878,96 zł). Najwięcej na agroturystyce zarobili rolnicy z powiatu mińskiego (10444,93 zł). Działalność turystyczna była najmniej dochodowa w gospodarstwach zlokalizowanych w powiecie węgrowskim (3442,77 zł). Natomiast średnia nadwyżka bezpośrednia uzyskana przez przeciętne gospodarstwo agroturystyczne działające w regionie siedleckim w latach 2005-2006 wynosiła 6993,08zł.

Wartość nadwyżki bezpośredniej z usług turystycznych świadczonych w badanych gospodarstwach w główniej mierze zależała od liczby sprzedanych usług i ich ceny. Z kolei popyt na usługi turystyczne przedstawiony jako stopa wykorzystania obiektu noclegowego był także uzależniony, jak wskazuje analiza statystyczna od atrakcyjności przyrodniczej terenu. Istotnie dodatnia zależność tych cech (rys. 39), w dużym stopniu decydowała o związku między wielkością nadwyżki bezpośredniej a wartością wskaźnika wiejskiej przestrzeni rekreacyjnej. Przedstawiona na rysunku 50 funkcja regresji

turystycznej. Zależność tych cech była dodatnio skorelowana. Wartość współczynnika korelacji wynosiła r = 0,69, co jednocześnie oznacza, że wysokość nadwyżki była w 48 % (R2 = 47%) determinowana wartością wskaźnika wiejskiej przestrzeni rekreacyjnej.

Wartość wskaźnika wiejskiej przestrzeni rekreacyjnej [pkt]

Rys. 50. Wartość nadwyżki bezpośredniej ogółem w gospodarstwach agroturystycznych regionu siedleckiego w zależności od wartości wskaźnika wiejskiej przestrzeni rekreacyjnej

Tabela 14. Parametry ekonomiczne działalności agroturystycznej w regionie siedleckim (średnia z gospodarstw i lat 2006-2007) c.d.

IV. Stwierdzenia I WNIOSKI

1.Działalność agroturystyczna w regionie siedleckim prowadzona była głównie przez osoby w wieku od 40 do 50 lat, legitymujące się

w większości wykształceniem średnim.

2.Powierzchnia badanych gospodarstw agroturystycznych wynosiła średnio 7,07 ha, przy czym największy udział (średnio 46,3 %) stanowiły gospodarstwa o areale od 5 do 7,5 ha. Odsetek gospodarstw o powierzchni większej niż 20 ha wahał się w zależności od powiatu w granicach 4,0

– 14,2 %.

3.Działalność turystyczna prowadzona w badanych gospodarstwach przyczyniła się do zmniejszenia areału gruntów użytkowanych rolniczo

istopą wykorzystania obiektów noclegowych.

4.Produkcja roślinna na gruntach ornych w gospodarstwach agroturystycznych regionu siedleckiego, ze względu na przewaga gleb należących do V i VI klasy bonitacyjnej, była głównie ukierunkowana na uprawę żyta i owsa. Areał pszenicy stanowił od 6 do 14 % ogółu upraw,

apszenżyto od 10,1 do 20,8 %.

5.Struktura upraw w analizowanych gospodarstwach uległa niewielkiej

zmianie pod wpływem prowadzonej działalności turystycznej. W większości gospodarstw zwiększył się areał roślin warzywnych

i okopowych kosztem powierzchni zbóż.

6.Średni plon zbóż w badanych gospodarstwach agroturystycznych był niższy w porównaniu do plonu tych roślin uzyskanego w gospodarstwach rolnych województwa mazowieckiego i Polski. Natomiast plon ziemniaków był porównywalny z plonem uzyskanym w województwie mazowieckim i znacznie wyższy (o 20,8 %) od średniej krajowej. Zużycie

azotu w czystym składniku na 1 ha UR było o 14,1 kg większe, a nawozów wapniowych o 11 kg mniejsze w porównaniu do średniego zużycia w Polsce.