Sosnowski%20Jacek

mlecznych i pieczeniu chleba. Brakuje natomiast odniesienia do typowych prac

Rys. 43. Formy aktywnego wypoczynku oferowane w gospodarstwach agroturystycznych poszczególnych powiatów regionu siedleckiego (średnie z gospodarstw i lat 2006-2007)

8. Geneza działalności agroturystycznej

Działalności agroturystyczna w gospodarstwie rolnym, wymaga nie tylko znajomości zasad prowadzenia usług turystycznych, ale również narzuca wprowadzanie daleko idących zmian w budynkach mieszkalnych i gospodarczych w obrębie zagrody.

W gospodarstwach agroturystycznych regionu siedleckiego wszyscy właściciele, aby zapewnić swoim gościom właściwy standard zakwaterowania,

wyżywienia, wypoczynku i rekreacji, przeprowadzili modernizację domu mieszkalnego, wybudowali parking dla gości, zakupili elementy podnoszące standard zakwaterowania (np. dekoracyjne elementy wystroju wnętrz, mebli, sprzęt RTV) (rys. 44). Ponadto rolnicy ci dokonali modernizacji zagrody, poprawiając jej infrastrukturę po przez wykonanie utwardzonych ciągów komunikacyjnych i założenie ogrodu z roślinami ozdobnymi, wydzielając przy tym część rekreacyjną, służącą turystom do bezpiecznego i wygodnego wypoczynku na powietrzu, grillowania i biesiadowania. W ponad 41% gospodarstw (średnia dla regionu), gospodarze dokonali adaptacji budynków gospodarskich z przeznaczeniem na kwatery. 47 % gospodarstw wybudowano garażu dla turystów. Na uwagę zasługuje również fakt, że w 6 gospodarstwach zlokalizowanych na terenie powiatu sokołowskiego oraz w 4 z powiatu łosickiego i w 3 z węgrowskiego wykonano i zarybiono staw na posesji gospodarstwa, umożliwiając w ten sposób przebywającym tam gościom uprawianie wędkarstwa. Z badań Balińskiej (2005) wynika, że łowienie ryb jest bardzo lubianą i poszukiwaną przez turystów forma rekreacji w czasie urlopowego pobytu na wsi.

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26

liczba gospodarstw

zakup elementów podnoszących standard zakwaterowania

wykopanie stawu rybnego

uatrakcyjnienie zagrody (przede wszystkim ogrodu)

budowa garażu dla gości

budowa parkingu dla gości

adaptacja budynków gospodarskich na mieszkania dla turystów

modernizacja domu (przystosowanie do wymogów kwaterunkowych)

adaptacja dodatkowych pomieszczeń w domu mieszkalnym

Rys. 44. Innowacje dokonane w gospodarstwach agroturystycznych poszczególnych powiatów regionu siedleckiego na potrzeby działalności turystycznej (średnia z gospodarstw i lat 2006-2007)

Badania prowadzone z zakresu agroturystyki (Balińska, Sikorska-Wolak 2001; Rosak, Żebrowska-Rosak 2005; Źbikowski i in. 2006 Niewęgłowski 2007) wskazują, że powstaje ona na skutek poszukiwania dodatkowych źródeł dochodu, w wyniku spadku opłacalności produkcji rolniczej. Dodatkowa działalność pozarolnicza może się przejawiać nie tylko w formie noclegów i żywienia turystów, ale także przez rozwój rzemiosła, rękodzielnictwa lub innych usług na rzecz turystów i lokalnej ludności.

Korzyści ekonomiczne w agroturystyce osiąga się często po pewnym czasie. Zdaniem Sikory (1999) na zysk w agroturystyce można liczyć przeważnie po trzech latach od rozpoczęcia działalności. Zależy to przede wszystkim od kosztów początkowych poniesionych na rozwój bazy turystycznej. Zarabianie na agroturystyce było także pierwszoplanowym motywem wprowadzania usług turystycznych w gospodarstwie rolnym regionu siedleckiego, bowiem wszyscy respondenci wskazali tę odpowiedz (tab. 13). Wszyscy badani rolnicy liczyli także na możliwości sprzedaży własnych produktów rolnych turystom. Istotnym motywem podejmowania działalności agroturystycznej była również możliwość zarobkowego wykorzystania wolnych pomieszczeń. Wielu rolników decyzję o podjęcia działalności usługowej wśród agroturystów podjęło ze względu na usytuowanie swego gospodarstwa na bardzo atrakcyjnym pod względem przyrodniczym terenie. W powiecie łosickim aż 18 z 19 badanych gospodarstw agroturystycznych powstało właściwie z tego powodu.

Na uwagę zasługuje fakt, że rolnicy z regionu siedleckiego bardzo często pomijali motywy pozaekonomiczne w podejmowaniu decyzji. Nie kierowani się oni możliwością obcowania z ludźmi, spełnianiem młodzieńczych marzeń, ciekawośćią czy modą. Z kolei, ankietowani w innych regionach Polski, bardzo często dostrzegali wymiar społeczny agroturystyki. Przykładem tego mogą być badania Źbikowskiegi i in. (2006), przeprowadzone wśród właściciele gospodarstw agroturystycznych z terenów Lubelszczyzny, w których 50 % ankietowanych agroturystyką zajęło się dla przyjemności, a w ponad 16 % realizują ją ze względu na nawiązywanie nowych znajomości i przyjaźni. Natomiast respondenci zamieszkujący tereny Puszczy Zielonej, w ponad 5%

ulegając modzie założyli gospodarstwo agroturystyczne (Rosak, ŻebrowskaRosak 2005).

Tabela 13. Motywy podjęcia działalności turystycznej w gospodarstwach agroturystycznych poszczególnych powiatów regionu siedleckiego

Prace adaptacyjne w gospodarstwie rolnym związane z modernizacja domu i zagrody w celu przystosowania do potrzeb agroturystyki są trudne nie tylko ze strony organizacyjnej, ale i finansowej. Według licznych badań (Rosak, Żebrowska-Rosak 2005; Brelik 2007; Źbikowski i in. 2007; Niedziółka 2007a), przedsięwzięcia te są głównie finansowane z własnych oszczędności lub kredytów bankowych. Analiza gospodarstw agroturystycznych położonych w regionie siedleckim również wykazała, że w większości gospodarstw inwestycje związane z agroturystyką były finansowane z własnych oszczędności (rys. 45). Jednak w tej kwestii istniało dość duże zróżnicowanie w poszczególnych powiatach. W oparciu

o własne środki realizowali swoje cele wszyscy ankietowani rolnicy. Po kredyty bankowe sięgali wszyscy respondenci z powiatu łosickiego, mińskiego i garwolińskiego. Źródłem finansowania przedsięwzięć agroturystycznych były także pożyczki od znajomych i rodziny. Z tej formy korzystało średnio 16 % ankietowanych. Uzyskane wyniki wskazują również, że ankietowani rolnicy bardzo rzadko ubiegali się o środki unijne wspierające agroturystykę. Fundusze UE jak źródło finansowania wykorzystane były tylko w trzech analizowanych powiatach, a odsetek gospodarstw korzystających z tych funduszy wynosił 8%. Powyższe dane pozwalają stwierdzić, że wykorzystanie funduszy UE na agroturystykę w regionie siedleckim było niższe niż w innych regionach kraju. Według Niedziółki (2007a) w województwie małopolskim ponad 14 % rolników finansowało działalność agroturystyczną z tych funduszy. Natomiast w powiecie olsztyńskim, jak podaje Dębniewska i Szydłowski (2007) z dotacji unijnych korzystało 36 % ankietowanych właścicieli gospodarstw agroturystycznych.

Rys. 45. Źródła pozyskiwania środków na działalność agroturystyczną w poszczególnych powiatach regionu siedleckiego (średnia z lat 2006-2007)

9. Promocja i dystrybucja usług agroturystycznych

Agroturystyka to forma wypoczynku zyskująca coraz większe znaczenie i popularność. Z każdym rokiem przybywa w Polsce gospodarstw agroturystycznych oraz następuje systematyczny wzrost popytu na ten sposób wypoczynku. Brak jest jednak w tej branży właściwych działań, co do sposobu pozyskiwania klientów (Jasińska i in. 2007). Wiele gospodarstw zrzesza się w regionalnych stowarzyszeniach agroturystycznych, których głównym zadaniem jest promocja i reklama agroturystyki, a także reprezentowanie interesów branży na szczeblu regionalnym i centralnym. Jednak działania marketingowe prowadzone przez te organizacje są mniej skutecznie niż w innych rodzajach turystyki. Odczuwa się również pewien niedosyt przepływu informacji, dotyczących prawidłowego określenia potrzeb klientów, a także sposobu dostarczenia im usług w satysfakcjonujący sposób. Promocją i reklamą gospodarstw agroturystycznych w regionie siedleckim zajmowały się głównie lokalne i regionalne organizacje i stowarzyszenia agroturystyczne (rys. 46). Instytucjom tym promowanie swoich usług powierzyło średnio 47,3 % rolników (41 gospodarstw). Znaczącą rolę w tym zakresie odgrywały również Regionalne Ośrodki Doradztwa Rolniczego. Z ich pomocy korzystało 40 % (35 gospodarstw) właścicieli gospodarstw agroturystycznych w powiecie łosickim i mińskim

Na dużą rolę doradców ODR w zakresie promocji przedsięwzięć agroturystycznych wskazują także wyniki uzyskane przez Krzyżanowską (2006). Autora ta badając populację 383 właścicieli gospodarstw agroturystycznych działających, w 2003 roku różnych regionach Polski wykazała, że ponad 90 % ankietowanych korzystało z promocji prowadzonej przez ODR-y. Według wyżej cytowanej autorki, duży udział w tym zakresie miały także stowarzyszenia i organizacje agroturystyczne (80 %). Natomiast tylko połowa kwaterodawców wykazywała samodzielną aktywność w promowaniu swoich usług.

W regionie siedleckim, promocją swojej działalności zajmowało się 19 % usługodawców. Pozostała część rolników twierdziła, że nie ma czasu na podejmowanie tego typu inicjatyw, gdyż są zbyt zaabsorbowani pracą w gospodarstwie. Ich działalność w zakresie promocji ogranicza się jedynie do rozpowszechniania folderów reklamowych i wizytówek wśród gości lub przy

okazji uczestnictwa w targach agroturystycznych bądź festynach organizowanych przez gminę lub powiat. Podobna tendencja miała miejsce również wśród właścicieli gospodarstw agroturystycznych działających w Dolinie Bugu (Balińska, Sikorska-Wolak 2001), gdzie w 50 osobowej populacji, na „własną rękę” reklamowało się 6 osób w internecie, 5 w prasie i na targach oraz 1 w lokalnej rozgłośni radiowej.

liczba gospodarstw

organizacje i stowarzyszenia agroturystyczne

ODR-y usługodawcy

Rys. 46. Struktura gospodarstw agroturystycznych w poszczególnych powiatach regionu siedleckiego pod względem form promocji i reklamy (średnia z gospodarstw i lat 2006-2007)

W gospodarstwach agroturystycznych stosowanych jest wiele różnych form reklamy (rys. 47), w celu pozyskania nowych, jak i utrzymania stałych klientów. Wybór środków promocji przeważnie uwarunkowany jest możliwościami finansowymi usługodawców. Dlatego też najczęściej wybierane są najtańsze sposoby promocyjne. We współczesnej dobie najbardziej skuteczną a jednocześnie najtańszą formą reklamy jest internet, bowiem dociera on w tym

samym czasie do największej liczby odbiorców. Należy jednak pamiętać, że najważniejszą reklamą jest zadowolenie i satysfakcja klientów, którzy już skorzystali z usług. Wiadomości o ciekawej ofercie i miłej atmosferze są przekazywane znajomym i rodzinie. W wielu przypadkach jest to najtańsza, bo darmowa a jednocześnie bardzo skuteczna promocja.

W regionie siedleckim wszyscy respondenci jako formę promocji swoich usług wybrali internet. Dodatkowo w 14 gospodarstwa, z czego 7 znajdowało się na terenie powiatu łosickiego, wydawało własne foldery reklamowe. Ponadto aż 54 gospodarstwa (ponad 60% ankietowanych) reklamowało się w folderach wydawanych przez stowarzyszenia agroturystyczne. Natomiast rzadkością wśród ankietowanych były ulotki reklamowe, chociaż można je wykonać samodzielnie na komputerze, bez większych nakładów finansowych. Ponadto z przeprowadzonych badań wynika, że większość ankietowanych (93%) posiadało własne wizytówki, a tylko 46% badanych dysponowało różnego rodzaju gadżetami reklamowe, w postaci głównie małych kalendarzyków połączonych z wizytówką. Sympatycznym sposobem promocji jest obdarowywanie gości drobnymi upominki pożegnalne o charakterze regionalnym lub w postaci własnych wyrobów i przetworów, które stanowią skuteczną formą podziękowania za wspólnie spędzony czas. Osoby obdarowane takim specyficznym, lokalnym,

w niewielkim zakresie. Tylko w 3 gospodarstwa w powiecie łosickim i po jednym w powiatach sokołowskim i siedleckim wysyłane były kartki z życzeniami świątecznymi do zaprzyjaźnionych klientów.

Prezentacja oferty w internecie

Upominki pamiątkowe (warzywa, owoce lub ich przetworo oraw własne wyroby o chrakterze regionalnym)

Foldery reklamowe (wydawane przez gminę)

Foldery reklamowe (wydawane przez stowarzyszenie agroturystyczne)

Foldery reklamowe (samodzielnie)

Wysyłanie kartek okolicznościowych do byłych klientów

Wizytówki

Gadżety reklamowe (długopisy, kalendarze pamiątkowe)

Rys. 47. Środki promocji i reklamy stosowane w gospodarstwach agroturystycznych poszczególnych powiatów regionu siedleckiego (średnia z lat 2006-2007)

Jednym z ważniejszych narzędzi marketingowych w turystyce jest cena usług. Określenie właściwego jej poziomu jest bardzo trudne, zwłaszcza w agroturystyce, gdzie zachodzi silne sprzężenie między działalnością turystyczną a prowadzoną w gospodarstwie produkcją rolniczą. Ponadto cena jest jednym