- •3. Емдеу-дәрігері жұмысында микробиологияның атқаратын ролі.
- •4. Микроорганизмдердің морфлогиясы
- •Циль-Нильсен әдісімен бояу
- •. Микроорганизмдерді дақылдандыру үшін арнайы анаэробты жағдайды жасау әдістері.
- •1. Физикалық – арнайы оттегісіз қоспа қосылған ауаны ығыстыру (көбіне- n,- 85%, со2
- •4. Қоректік орталарда микроорганизмдерді дақылдандыру принциптері
- •5. Қоректік ортаға қысқаша сипаттама
- •Жіктелуі
- •Вирусты өсіру тәсілі
- •Вирустарға қарсы иммунитет
- •Вирустық инфекциялардың лабораторлық
- •Химиятерапиялық препараттар Антибилтиктер
- •Ауыз қуысының микрофлорасы
- •Асқазан-ішек трактысының микрофлорасы
- •Қалыпты микрофлораның физиологиялық қызметтері
- •Судың санитарлық микробиологиясы Судағы микрофлора
- •Қалыпты микрофлораның адамның әртүрлі ауруларының этиологиялық факторы
- •Бактериялардың патогендігі. Патогендік факторлары мен оларды генетикалық бақылау ерекшеліктері. Патогендік және вируленттілік.
- •Экзотоксиндердің негізгі қасиеттері.
- •Антидене
- •Иммунотерапея
- •2.Бактериялық, вирустық және сарысулық препараттар
- •3.Вакциналар типтері
- •4. Жұқпалы аурулардың иммундық емдеуі
- •5. Қр егу күнтізбесін
- •Менингококктар Менингококкалы инфекцияларды” микробиологиясы
- •Гонококктар
- •Эшерихиоздардың микробиологиясы
- •Морфологиясы
- •Дақылдық қасиеттері
- •Ферментативтік қасиеттері
- •Антигендік құрылысы
- •Физикалық және химиялық факторларға төзімділігі
- •Шигеллалар тудыратын аурулар
- •Морфологиясы
- •Дақылдық қасиеттері
- •Патогенді факторлары:
- •Серологиялық идентификация
- •Сальмонеллалар тудыратын аурулар
- •1Ш сүзегі мен парасүзектердің патогенезі
- •Морфологиясы
- •Дақылдық қасиеттері
- •Ферментативтік қасиеттері
- •Сальмонеллалардың жіктелуі (антигендік құрылысы)
- •Физикалық және химиялық факторларға төзімділігі.
- •Патогенді факторлары
- •Vіbrіo тұқымдастығы Медициналық маңыздылығы жоғары вибриондар - Vіbrіo cholerae, V.Parahaemolytіcus, V.Vulnіfіcus.
- •Морфологиясы
- •Дақылдық қасиеттері
- •Ферментативтік қасиеттері
- •Микроаэрофилді грам(-) таяқшалар (Campylobacter және Helіcobacter туыстастықтары)
- •Helіcobacter туыстастығы
- •Дифтерия микробиологиясы.
- •Көкжөтел және паракөкжөтел микробиологиясы
- •Патогенді анаэробтар
- •Газды гангренаның микробиологиясы.
- •Сіреспенің микробиологиясы.
- •Ботулизмнің микробиологиясы
- •Сібір түйнемесі микробиологиясы.
- •Патогенді спирохеталар
- •Мерез (сифилис, люэс).
- •Микоплазма
- •Хламидия
- •Орнитоз қоздырғышы (c.Psittci)
- •Ортомиксовирустар.
- •Грипп вирусы
- •Табнғи шешек вирусы
- •Арбовирустар
- •Адамның иммундытапшылык вирусы
- •Житс-ке қарсы вакцина
- •Қарапайым герлес (үшық) вирусы.
- •Цнтомегалия внрусы
- •Аусыл (нщур) вирусы
- •Герпесвирус құрылысы Энтеровирусты инфекциялардың қоздырғыштары: ротавирустар, энтеровирустар, тогавирустар, рабдовирустар.
- •Калицивирустар
- •Микоздардың сипатгамасы
- •Безгек коздырғыштары
- •Амебиаз қоздырғышы
- •2.Сурет Қарпайымдылар морфологиясы.
- •1. Лейшманиялар (а — дақылдағы промастигота , б – тіндегі амастигота ). 2. Trypanosoma gambiense. Қан жұғыны. 3. Trichomonas vaginalis. Уретра бөліндісі. 4. Lamblia intestinalis. Вегетативті формасы.
- •Қарапайымдылардың жіктелуі
- •Патогенді амеба
- •Лямблия
Микоздардың сипатгамасы
Терең мнкоэдар туберкулез таякшасы меи актиношщеттер тудьгратын созылмалы бактериалдық иафекцияларға үксас. Алғашқы зақымданулар, өдепте өкиелерді зақымдап, жедел пневмония тұрінде етеді; кейде гематогевдік жолмен букіл агзаға таралады. Ауру жүкиалы емес. Антибиотнктер ашылғанға дейіші кезенде бул ауру өліммен аяқгалатын. Полиенді микоздарға карсы препаратгар жоғары тиімді.
Теріастылық микоздар көбінесе ыстык климатгы елдерде, ауыл тұрғывдарьша тән. Тері астьшык абцесстер мен гранулемалар пайда болады, кейіннен олар жумсақ гіндер мен сүйекгердің созылмалы ойық жарасьша -мицетомаға ауысады. Эпндермомнкоздар - көбінесе жеңіл өтетін, созылмалы инфекциялар. Қоздырғыштар сүткореюілердщ терісінде (кейде топыракта) тіршілік етеді. Ауру жануарлардан немесе адамнан қатынас арқылы жұғады.
Кератомикоздар - жеңіл өтетін сирек аурулар. Бүл аурулар - тұрлі-түсті теміреткі (малассезиоз), кара теміреткі (кладоспориоз), ақ пьедра (трихосиороз) - біздің елімізде мұлдем хездеспейді.
Оппортуннстнкалық микоздар - аспергиллездар, кандидоздар, мукороздар және тағыда басқалар - иммунташиылык нәтижесінде пайда болады. Қоздырташтардың көбі қальшты адам микрофлорасьша жатады. Клиннкальщ көрінісі үрдістід орналасуымен аныкталады (жергілікті немесе жайылымды). Аурудың вәтижесі көбінесе ағзаньщ қалпымен байланысты.
Микоздардъщ днагностикасы
Микоздардың диагностикасы үшін микроскопиялық, микологиялық (дакыддык), аллергиялық, серологиялык, биологиялық және гистологиялық зерттеу әдістерІ колдаиылады. Патогенезіне байланысты зерттеу материалдары: ірің, қақырық, зақымдаяған шаштар, тырнақ, ликвор, лимфа түйіндері мен жүлынньщ пунктаттары, ішкі мұшелер, кан, өт, нөжіс, тіннің биоптатгары және тағыда баскалар.
Микроскопнялық зерттеуде нативті (боялмаған) және боялган жағындылардың микроскопиясы жүргізіледі. Нативті препараттарды дайындау үшін шашты, теріні, тырнақты 10-30% КОН және NaOH ерітінділерде ағартады. Сілтімен өдделген матсриалды шыныдағы глицерин тамшысына салады, жабын шынымен жауьш микроскоп аркылы зертгейді (фазалы-контрасты микроскопшшы қолдануға болады), ол саңырауқұлактың кұрылысьш, спорлардыч орналасуын зертгеуге мүмкіндік береді, дегенмеа саңырауқұлақтьщ түрлік тегі туралы сонты нәтшкені тек дақылдьщ зертгеулер аркьшы беріледі.
Жағындыны көбінесе Грам, Цнль-Нильсен, Романовский-Гимзе әдістері аркьшы бояйды. Дерматофитгерді бояғанда Сабуро, Адамсон т.б. вдістерін коддадады.
Дақыддық (иикологиялық) зерттеулерді саңыраукүлақтьщ таза дақьшын бөліи алу және оны идентифнкациялау ұшін жұргізеді. Ол үшІн тығыз жөне суйық қоректік орталарды қолданады (Сабуро, сусло-агары, Чапек т.б.), Термостатта өсу үзақтығы 3-4 апта (22-28 °С). Саңыраукүлактың таза дақылын белгілерінІң жнынтығы бойынша идентификациялайды: кодониялардың пішіндері, түсі, тығыздығы, микроскопиялык көрінісі (мицелняныц сиааты, сдоралардың, конидия тасымалдаушылардьщ орналасуы) жөве басқа да белтілері аркылы.
Саңырауқұлақтар қоздыратьш аурулардьщ диагностшсасы үшін серологиялык реакцияларды жалпы өдістемелер бойьшша саңыраукүлақтык, аитигендермен жүргізеді - АР, ПР, КБР, ТеГАР, ЙФР т.б.
Аллергиялык сьшамаларды жалпы колданылатъш әдістеме арқылы сәйкес аллергендердІ теріішілік егумен жүргізуге болады (жасушалардан немесе және жасушалық кабықшалардан алынтан аолисахаридті және ақуыздык фракциялар, жойылган саңыраукұлак, жасушасьшьщ қоспасы, дақылдардьщ фильтратгары). ЖСЖТ аныктау үшін тіндік және сарысулык базофилдердің дегрануляциялық тесті, ал ЖСБТ ааықтау үшін ~ фагоциттгрдің көшуінің тежелу реакциясы, лимфоциттердің бласт трансформацнясы қолдзыылады.
Биологиялық зерттеулердІ зертхаиалык үлгілерде жүргһедІ (тышкандар, егеуқүйрыктар, теніз шошқасы, орқоян, итгер, мысыктар). Микоздардың биологиялык үлгісіы коздырғыштардың патогендігін, таза дақылды бөліп алу үшін, жан,а микоздарға қарсы препаратгарды зерттеу үшін қолданады.
Гистологиялык зерттеу тіндегі саңырауқулақты, оньш морфологиясъш, ағзадағы тудырған натологиялық үрдістің ерекшелігін зерттеуте мүмкіншілік береді. Медициналық маңызы бар саңырауқұлақтар патшалығының негізгі өкілдері
Таксономия |
Негізгі туыстар |
Адамда тудыратын аурулары | ||||
ЗИГОМИЦЕТАЛАР (Zygomycota тиаі, Zygomycetes класы) | ||||||
Mucoralis қатары |
Vlucor, Rhizopus, Rhizomucor, \bsidia, Cunninghamella, Saksenaea |
зигомикоз | ||||
Entomophtorales қатары |
Basidiobolus, Conidiobolus |
| ||||
АСКОМИЦЕTAJIAP (Ascomycota типі) Ascomycetes класы | ||||||
Saccharomycetales қатары |
Ашыткылар: Saccharomyces, Pichia (Candida spp. телеморфтары) |
Көптегев микоздар | ||||
Onygenalis қатары |
Arthroderma (Trichophyton және Microsporum spp. телеморфтары) |
Дерматомикоздар | ||||
Eurotiales қатары |
Кейбір Aspergillus және РепісШіиш spp. телеморфтары |
Аспергиллез, иевициллиоз, гиалогифлмикоз | ||||
Microascalis қатары |
Pseudallescheria boydii (Scedosporium apispeimum телеморфасы) |
Мицетома, гиалогифомикоз | ||||
Pyrenomycetes қатары |
Nectia, Giberella (көптеген Кератоз, Fusarium spp. телеморфтары) гиалогифомикоз | |||||
Archiascomycetes класы | ||||||
Pueumocystidales J катары |
Pneumocystis carinii |
Пневмония | ||||
БАЗИДИОМИЦЕТАЛАР (Basidiomycota типі, Basidiomycetes класы ) | ||||||
Agaricales катары |
Amanita, Agaricus |
Улы саңырауқулақ | ||||
TremeUales қатары |
тармен улану Ашытқьшар; Filobasidiella Криптококкоз (Cryptococcus neofonnans телеморфтары) | |||||
ДЕЙТЕШМИЦЫ Cryptococcales Жетілмеген ашьпцьшар: Candida, Көптеген микоздар қатары Cryptococcus, Trichosporon, Malassezia | ||||||
Moniales қатары, Monialiaceae |
Epidermophyton, Coccidioides, Paracoccidioides, Sporothrix, Aspergillus |
Көдтеген микоздар | ||||
Moniales қатары, Dematiaceae түқымдасы |
Phialophora, Fonsecaea, Exophiala, Wangieua,Cladophialophora, Bipolaris, Exserohilum, Altemaria |
Хромобластомикоз, мицетома, феогифомикоз | ||||
Sphaeropsidales қатары |
Phoma |
Феогифомикоз |
Өсімдікгердің жіктелуі және саңыраукұлақтардьщ құрылысы жалпы микробиологияның 2 бөліміаде келтірілген. Төменде микоз қоздырғыштарыньщ жіктелуі берілген.
Терең (жұйелі) микоздардьш қоздырғыштары: Coccidioides iromitis, Histoplasma capsulatum, Criptococcus neofonnans, Blastomyces dermatitidis.
ТерІастылык (субкутанды) микоздардьщ қоздырғыштары: Sporotrichum
зсһепскііжәиет.б.
Ш. Эпидермошікоздардьщ қоздырғьшігары (дерматомюсоздар): Epidennophyton floccosum, Microsporum cams, Trichophyton rubrum жәяе т.б, TV. Кератомикоздардьщ коздырғыштары (беткейлі); Malassezia furfur, Cladosporium weraeskii, Trichosporon cutaneum жоне т.б. V. Оішортунистикальік микоздардың қоздырғыштары: Candida albicans, Aspergillus, Mucor, Penicillium т.б. туыстықтардың әр түрлері.