14-es / История Беларуси / м_Довгяло Н.В._2007

ТЭМА 8. ЭКАНАМІЧНАЕ І ПАЛІТЫЧНАЕ СТАНОВІШЧА БЕЛАРУСІ Ў СКЛАДЗЕ РЭЧЫ ПАСПАЛІТАЙ (КАНЕЦ XVІ – XVII СТСТ.). 2

ГАДЗІНЫ

1. Утваренне РП і статус ВКЛ у яе складзе:

–вызначце прычыны, сутнасць і вынікі Люблінскай уніі;

–ахарактарызуйце дзяржаўна-прававое становішча ВКЛ у складзе РП, органы ўлады і кіравання;

–раскажыце пра барацьбу ВКЛ за сваю незалежнасць;

–разгледзьце працэсы паступовай паланізацыі сацыяльнай вярхушкі беларускага грамадства.

2. Войны другой паловы XVІ – XV ІІ стст.

–раскажыце пра інтэрвенцыю Рэчы Паспалітай у Маскоўскую дзяр- жаву і абвяшчэнне каралевіча Уладзіслава маскоўскім царом;

–вызначце прычыны, асноўныя падзеі і вынікі казацка-сялянскай вайны;

–раскажыце пра войны РП з Маскоўскай дзяржавай і Швецыяй, апішыце ваенныя дзеянні на тэрыторыі Беларусі.

3. Сацыяльна-эканамічнае становішча Беларусі

–звярніце ўвагу на стан сельскай гаспадаркі, растлумачце, чым быў вызваны рост прыгонніцкай эксплуатацыі сялян, раскажыце пра народныя хваляванні;

–апішыце становішча гарадоў і гандлю, развіццё вотчынных мануфактур;

–высветліце прычыны пачатку разлажэння феадалізму.

Тэма для паведамленняў: “ Месца і роля Рэчы Паспалітай у еўрапейскай геапалітыцы ў канцы XVI – XVII стст.”

Пісьмовыя заданні:

а) Прапануйце крытэрыі і параўнайце Крэўскую і Люблінскую уніі.

11

ТЭМА 9. РЭЧ ПАСПАЛІТАЯ Ў XVIII СТ.

3.Падзелы Рэчы Паспалітай

–раскажыце пра першы падзел РП, папыткі рэфармавання палітычнага ладу (прыняцце Канстытуцыі 3 мая 1791 г.), другі падзел рэспублікі;

–вызначыце мэты, сацыяльны склад, значэнне паўстання пад кіраўніцтвам Т. Касцюшкі;

–апішыце паўстанне на тэрыторыі Беларусі;

–дайце адзнаку канчатковаму падзелу РП.

Тэмы для паведамленняў: “ Значэнне Канстытуцыі Рэчы Паспалітай 3 мая 1791 г.”, “ Далучэнне беларускіх зямель да Расійскай імперыі: ацэнка гісторыкамі”.

Пісьмовыя заданні:

а) Суаднясіце гістарычныя з’явы і паняцці, каб паміж імі існавала лагічная сувязь: паўстанне, рэформы, падзелы Рэчы Паспалітай, Паланецкі універсал, Тызенгаўз, касінеры, Пецярбургскія канвенцыі, Я. Ясінскі, Чатырохгадовы сойм, Фрыдрых II.

12

ТЭМА 10. ЭПОХА АСВЕТНІЦТВА: АСВЕТНІКІ І ІДЭІ СВАБОДЫ

Асноўныя паняцці семінара:

Асветніцтва барока натуральныя правы чалавека

1. Эпоха Асветніцтва і яе здабыткі:

– раскажыце пра ідэі і навуковыя адкрыцці, якія з’явіліся ў гэты перыяд (ідэі Вальтэра, Локка, Мантэск’е, Руссо, эканамічная тэорыя А. Сміта, навуковыя адкрыцці Ньютона, Лавуазье і інш.), як яны паўплывалі на культуру Беларусі XVIII ст.;

– растлумачце значэнне дасягненняў эпохі.

2. Сістэма адукацыі ў Рэчы Паспалітай:

– апішыце тыпы навучальных устаноў, дзейнасць Адукацыйнай камі- сіі, рэформу адукацыі 1770 – 1790 гг.

3.Зараджэнне свецкай літаратуры і навукі (С. Полацкі, К. Семя-

новіч, М. Пачобут-Адляніцкі, К. Лышчынскі і інш.)

4.Выяўленчае мастацтва і архітэктура.

5.Развіццё тэатральнага і музычнага мастацтва.

Тэмы для паведамленняў: “ Прыватнаўласніцкія прыгонныя тэатры: уклад у мастацкую скарбніцу”, “ Сармацкі партрэт: вобраз чалавека і вобраз эпохі”.

Пісьмовае заданне:

а) запоўніце табліцу “ Адраджэнне і Асветніцтва на Беларусі”

Адраджэнне Асветніцтва

Храналагічныя рамкі

Вызначэнне

Асноўныя ідэі і дасягненні

Прадстаўнікі

ТЭМА 11. ІНДУСТРЫЯЛЬНАЯ ЦЫВІЛІЗАЦЫЯ І БЕЛАРУСЬ (канец XVIII – ХІХ стст.)

13

1. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў перш. пал. ХІХ ст.:

–ахарактарызуйце стан сельскай гаспадаркі, капіталістычныя рысы яе развіцця і феадальна-прыгонніцкія перажыткі;

–апішыце ход рэформы П. Кісялёва ў дзяржаўнай і памешчыцкай

вёсцы;

–раскажыце пра развіцццё прамысловасці, таксама вызначце капі- талістычныя рысы яе развіцця і феадальныя перажыткі.

2. Аграрная рэформа 1861 г. і механізм яе рэалізацыі ў Беларусі:

–звярніце ўвагу на асаблівасці эканамічнага развіцця беларускіх зямель напярэдадні буржуазных рэформ у Расіі і шляхі развіцця капіталіз- му ў сельскай гаспадарцы;

–назавіце прычыны, умовы, вынікі аграрнай рэформы;

–апішыце правілы правядзення выкупной аперацыі і надзялення сялян зямлёй у заходніх губернях.

3.Буржуазныя рэформы 60-80-х гадоў і асаблівасці іх правядзення ў Беларусі.

4.Контррэформы 80-90-х гг. і іх уплыў на сацыяльна-паліты- чнае развіцце Беларусі.

5.Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў др. пал. ХІХ ст.:

–назавіце шляхі развіцця капіталізму ў сельскай гаспадарцы;

–звярніце увагу на змяненне сацыяльнай структуры грамадства;

–раскажыце пра асаблівасці развіцця прамысловасці на Беларусі і паглыбленне яе спецыялізацыі;

–раскажыце пра развіццё транспарту, гандлю і банкаў.

Пісьмовыя заданні:

а) запоўніце табліцу “ Буржуазныя рэформы 60-80-х гадоў XIX ст. на Беларусі”

б) прапануйце крытэрыі і параўнайце сацыяльна-эканамічнае развіц- цё Беларусі ў перш. пал. ХІХ ст і друг. пал. ХІХ ст.

14

ТЭМА 12. БЕЛАРУСЬ У ВАЙНЕ 1812 Г. ГРАМАДСКА-ПАЛІТЫЧНЫ РУХ НА БЕЛАРУСІ Ў ХІХ СТ.

1. Беларусь у вайне 1812 г.

– апішыце прычыны вайны, ход баявых дзеянняў на тэрыторыі Беларусі, палітыку акупацыйнай адміністрацыі, вынікі вайны для Беларусі;

– дакажыце, што вайна 1812 г. для насельніцтва беларускіх зямель насіла характар грамадзянскай.

2. Грамадска-палітычны рух у першай палове ХІХ ст.

–асвятліце дзейнасць тайных студэнцкіх таварыстваў;

–звярніце ўвагу на дзейнасць дзекабрыстаў у Беларусі (“ Таварыства ваенных сяброў”);

–раскажыце пра паўстанне 1830 – 1831 гг. (прычыны, сацыяльная база, ход на тэрыторыі Беларусі, вынікі);

–ахарактарызуйце палітыку расійскіх улад у заходніх губерніях на- пярэдадні і пасля паўстання 1830 – 1831 гг.

–звярніце ўвагу на зараджэнне рэвалюцыйна-дэмакратычнай плыні ў грамадскім руху Беларусі (“ Дэмакратычнае таварыства” Ф. Савіча).

3. Паўстанне 1863 г. на Беларусі:

–назавіце прычыны і вынікі паўстання;

–разгледзьце два накірункі ў кіраўніцтве паўстаннем: “ чырвоныя” і

“белыя”, апішыце ход паўстання на тэрыторыі Беларусі;

–адзначце ўплыў паўстання на палітыку царызма ў беларускіх губернях.

4. Грамадска-палітычны рух 60 – 90- х гг.

–раскажыце пра сялянскі рух, яго прычыны, метады барацьбы,

вынікі;

–вызначце асноўныя ідэі народніцтва, раскажыце пра дзейнасць

“Зямлі і волі”, “ Гомана”;

–ахарактарызуйце мэты, формы барацьбы, асноўныя этапы і вынікі рабочага руху, фарміраванне сацыял-дэмакратычнага руху;

–звярніце ўвагу на афармленне палітычных партый (РСДРП, Бунд, БСГ і інш.).

15

Тэмы для паведамленняў: “ Развіццё народніцкага руху на Беларусі”, “ Жыццё і дзейнасць К. Каліноўскага”.

б) прапануйце крытэрыі і параўнайце паўстанні 1830 – 1831 гг. і 1863 – 1864 гг.*

ТЭМА 13. БЕЛАРУСЬ У ПЕРЫЯД СТАНАЎЛЕННЯ БУРЖУАЗНАГА ГРАМАДСТВА (К. XIX – ПАЧ. XX СТСТ.)

–прааналізуйце становішча на тэрыторыі Беларусі напярэдадні рэвалюцыі;

–вызначце этапы рэвалюцыі;

–звярніце ўвагу на станаўленне парламентарызму ў Расіі і адносіны да яго розных палітычных сіл.

2. Палітычны і эканамічны стан Беларусі ў 1906-1913 гг.

–прааналізуйце трэццечэрвеньскую палітычную сістэму;

–ахарактарызуйце развіццё прамысловасці Беларусі ў перыяд су- светнага эканамічнага крызісу і пасля яго;

–раскажыце пра сталыпінскія рэформы і асаблівасці іх правядзення на Беларусі.

16

3. Беларусь у гады Першай сусветнай вайны (ваенныя дзеянні на

тэрыторыі Беларусі, становішча на акупаваных тэрыторыях).

Тэмы для паведамленняў: “ Беларуская сацыялістычная грамада: гісторыя ўзнікнення і роля ў грамадска-палітычным жыцці”; “ Асноўныя тэндэнцыі развіцця буржуазных адносін у сельскай гаспадарцы Беларусі: ад П. Кісялёва да П. Сталыпіна”.

Пісьмовыя заданні:

а) параўнайце мэты і праграмы палітычных партый па нацыяналь- ным і аграрным пытаннях;

б) параўнайце пазіцыі розных палітычных партый (кадэтаў, эсэраў, бальшавікоў, БСГ) па пытанні аб вядзенні вайны;

в) прапануйце крытэрыі і параўнайце рэформу па адмене прыгоннага права і сталыпінскую аграрную рэформу*.

ТЭМА 14. БЕЛАРУСЬ У ПЕРЫЯД РЭВАЛЮЦЫІ 1917 Г. І ГРАМАДЗЯНСКАЙ ВАЙНЫ

Асноўныя паняцці семінара:

сацыялістычная рэвалюцыя нацыяналізацыя двоеўладдзе

1. Лютаўская рэвалюцыя на Беларусі:

–растлумачце прычыны, ход і вынікі рэвалюцыі;

–вызначце сутнасць двоеўладдзя.

2. Кастрычніцкая рэвалюцыя. Усталяванне Савецкай улады на Беларусі:

–растлумачце прычыны Кастрычніцкай рэвалюцыі;

–ахарактарызуйце асаблівасці ўсталявання савецкай ўлады на Заходнім фронце і ў Беларусі і прычыны бальшавізацыі Саветаў;

–апішыце рэвалюцыйныя пераўтварэнні ў першыя месяцы савецкай

улады;

–выкажыце свае адносіны да рэвалюцыйных метадаў мадэрнізацыі беларускага грамадства.

Тэмы для паведамленняў: “ Розныя пункты гледжання на прычыны, заканамернасці, вынікі, значэнне Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917 г.”.

17

Пісьмовыя заданні:

а) запоўніце табліцу “ Лютаўская і Кастрычніцкая рэвалюцыі 1917 г.”

Лютаўская Кастрычніцкая

Прычыны

Повад

Сацыяльная база

Асноўныя падзеі

Вынікі

ТЭМА 15. НАЦЫЯНАЛЬНА-ДЗЯРЖАЎНАЕ БУДАЎНІЦТВА НА БЕЛАРУСІ

Народнай Рэспублікі:

–прасачыце тэндэнцыі развіцця нацыянальна-вызваленчага руху пад час Лютаўскай і Кастрычніцкай рэвалюцый;

–прааналізуйце дзейнасць Рады Усебеларускага з’езда;

–разгледзьце першую, другую, трэцюю, чацьвёртую, пятую Устаў- ныя граматы, дзейнасць Рады і Народнага Сакратарыята БНР, іх узаема- адносіны з германскімі ўладамі, краінамі Антанты і Савецкай Расіі;

–вызначце гістарычную ролю БНР.

2. Стварэнне БССР і Літоўска-Беларускай ССР:

– раскажыце пра палітычныя перадумовы абвяшчэння БССР;

– растлумачце прычыны і механізм утварэння Літоўска-Беларускай ССР.

3. Другое абвяшчэнне БССР:

–раскажыце пра савецка-польскую вайну і палітыку Ю. Пілсудскага

ўадносінах да Беларусі;

–раскажыце пра другое абвяшчэнне БССР і яе межы;

–вызначце вынікі Рыжскага мірнага дагавора для БССР.

Тэмы для паведамленняў: “ Слуцкае паўстанне” Пісьмовыя заданні:

а) прапануйце крытэрыі і параўнайце Брэсцкі і Рыжскі мірныя дагаворы;*

б) запоўніце табліцу “ Станаўленне беларускай дзяржаўнасці”

18

в) параўнайце працэс станаўлення беларускай дзяржаўнасці з працэсам станаўлення незалежных дзяржаў у Польшчы, Прыбалтыцы і на Украіне*.

ТЭМА 16. БЕЛАРУСЬ У МІЖВАЕННЫ ПЕРЫЯД

1. БССР у гады новай эканамічнай палітыкі:

–растлумачце эканамічныя і палітычныя прычыны ўвядзення і згорт- вання НЭПа;

–апішыце мерапрыемствы НЭПа ў сельскай гаспадарцы, прамысло- васці, гандлі, фінансах;

–вызначце асаблівасці НЭПа на тэрыторыі Беларусі.

2. Індустрыялізацыя і калектывізацыя ў БССР:

–раскажыце пра мэты, сродкі і асноўныя вынікі правядзення індустрыялізацыі і калектывізацыі;

–пазнаёмцеся з паняццямі “ звышіндустрыялізацыя” і “ суцэльная калектывізацыя”;

–назавіце асаблівасці правядзення індустрыялізацыі і калектывізацыі

ўБССР.

3. Грамадска-палітычнае жыццё ў БССР у 20 – 30- я гг. XX ст.:

–раскажыце пра разгром палітычнай апазіцыі ў пачатку 20-х гг. і фарміраванне ў краіне таталітарнага рэжыму;

–вызначце прыкметы татлітарнага рэжыму;

19

– пералічыце гістарычныя факты, звязаныя з разгромам беларускага нацыянал-дэмакратызма (справа “ Саюза вызвалення Беларусі”) і рэпрэсіямі 30-х гг.

4. Культурнае і духоўнае жыццё Беларусі:

–раскажыце пра палітыку беларусізацыі і яе вынікі ў 20-я гады;

–вызначце цяжкасці і супярэчнасці развіцця культуры і навукі ў 30-я гады, вынікі “ культурнай рэвалюцыі” у БССР.

Тэмы для паведамленняў: “ Сталінскія рэпрэсіі ў жыццёвых лёсах жыхароў Беларусі” ( па ўспамінах сваіх блізкіх і знаёмых), “ Станоўчыя і адмоўныя вынікі пабудовы новага грамадска-палітычнага ладу ў БССР у 20 – 30- я гг.”; “ Узбуйненні БССР”.

Пісьмовыя заданні:

а) запоўніце табліцу “ Правядзенне калектывізацыі ў БССР”

б) запоўніце табліцу “ БССР у 20 – 30- я гг. XX ст.”

в) прапануйце крытэрыі і параўнайце палітыку “ ваеннага камунізма” і НЭП*.

ТЭМА 17. ЗАХОДНЯЯ БЕЛАРУСЬ У СКЛАДЗЕ ПОЛЬШЧЫ

(1921 – 1939 ГГ.)

1. Насельніцтва, тэрыторыя, адміністрацыйны падзел, органы кіравання Заходняй Беларусі.

20