12.3 Сурет – Кернеудің жиілік өлшеуіштегі уақыттық диаграммалары

Жиілікөлшеуіштің сұлбасында басты мәселе санау уақытын белгілеу. Сонда осы уақытта толтырылға импульстардың саны

N=T_cy/T_x=T_cyf_x. (12.2)

Осыдан белгісіз жиілікті табамыз

f_x=N/T_cy. (12.3)

Жиілікті өлшеудің салыстырмалы қателігін (12.3) өрнекті логарифмдеу мен дифференциалдау арқылы табамыз

. (12.4)

Мұндағы – абсолюттік қателік, Гц;

–жиіліктің өлшенген мәні, Гц;

–дискреттеудің абсолюттік қателігі, с.

Есептеуге оңтайлы болу үшін максималдық салыстырмалы қателіктің формуласын қолданады

(12.5)

(12.2) ескерсек

(12.6)

Мұнда δ_с=(2…5)(10^-7…10^-9) – санау уақытының салыстырмалы тұрақсыздығы (нестабильность).

(12.5) өрнектен абсолюттік қателіктің формуласын алуға болады

, (12.7)

Жиілігі f_x=50 Гц өлшегенде (12.5) және (12.6) формулалардың 1 мүшелері 2 мүшелеріне қарағанда аз болғандықтан, оларды елемеуге болады:

, (12.8)

. (12.9)

Жиіліктің 0,2 Гц-тей тербелісін өлшеу үшін санау уақытын максимальдық түрде алу керек

. (12.10)

Егер Т_су=10 с алсақ , онда Δ_max=0,1 Гц болады. Бірақ, бұл жағдайда өлшейтін уақыт созылады, сондықтан жиіліктің 1 с тербелуін бақылау қиын.

Енді айнымалы токтың периодын өлшеу мәселесін қарастырайық. 12.4 суретте периодометрдің уақыттық диаграммасы көрсетілген.

12.4 Сурет – Периодометрдің уақыттық диаграммалары

Периодометрде де жиілікөлшеуіш сияқты кернеудің уақыттық өзгеруі импульстар қатарына түрлендіріледі. Мұндағы айырмашылық санау уақыт Т_су іздейтін периодқа Т_х тең болады. Осы уақыт аралық импульстік қоздырғыштан қысқа импульстермен толтырылады. Бұл импульстер тактылық жиілікпен (толтыру жиілігі) беріледі. Кей кезде оларды уақыттық таңбалар деп атайды.

Импульстердің саны мынаған тең

N=T_x/T_тж. (12.9)

(12.9) өрнектен өлшеудің максимальдық салыстырмалы қателігін табуға болады

12.10)

және максимальдық абсолюттік қателік

(12.11)

әдетте, қысқарылған өрнектерді қолданады

, (12.12)

. (12.13)

Тіректі жиіліктің генераторы төртбұрышты периодикалық импульстер шығарады, олардың жиіліктері f_ТЖ=1МГц. Сондықтан уақыт таңба Т_УТ=Т_ТЖ=1мкс тең. Бұл жағдайда периодты өлшеудің абсолюттік қателігі аспауы керек. 50 Гц жиілікті өлшегенде саналатын импульстердің санын табуға болады; егер Т_х=0,02с:

N=(0.02/10^-6)=20000 имп.

Әдебиеттер тізімі

1. Аманқулова М.У., Иванов Э.А. Электроэнергетикадағы ақпараттық өлшеу техникасы. – Алматы: АЭЖБИ, 1998. – 70 б.

2. Овчаренко Н.И. Аналоговые и цифровые элементы автоматических устройств энергосистем. – М.: Энергоатомиздат, 1989.

3. Атамалян Э.Г. Приборы и методы измерения электрических величин.- М.: Высшая школа, 1989.

4. Туричин А.М. и др. Электрические измерения неэлектрических величин. – Л.: Энергия, 1975. – 576 с.

5. Әміров Ж. Қ., Иванов Э. А., Жанғозин Ә. Ж., Рысбаев М. Т. Метрология, стандарттау және сапамен меңгеру. – Алматы: ҚР ІІМА, 2000. – 190 б.

6. Шишмарёв В. Ю., Шанин В. И. Электрорадиоизмерения. – М.: АСАDEMA, 2004. – 336 с.

Мазмұны

Кіріспе.............................................................................................................. 3

1 №1 – дәріс. Өлшеу процестері және өлшеуіш құралдар............................... 4

2 №2 – дәріс. Өлшеудің қателіктері.................................................................. 9

3 №3 – дәріс. Аналогтық өлшеуіш аспаптардың жалпы сипаттамалары....... 13

4 №4 – дәріс. Аналогтық аспаптардың өлшеуіш механизмдері..................... 18

5 №5 – дәріс. Өндіріс жағдайында тұрақты ток пен кернеуді өлшеу.......... 221

6 №6 – дәріс. Айнымалы токтарды және кернеулерді өлшеу........................ 26

7 №7 – дәріс. Цифрлық аспаптар................................................................... 31

8 №8 – дәріс. Электрлік кедергіні өлшеу........................................................ 34

9 №9 – дәріс. Реактивтік элементтердің параметрлерін өлшеу...................... 38

10 №10 – дәріс. Қуатты өлшеу....................................................................... 43

11 №11 – дәріс. Электрлік энергияның шығынын өлшеу.............................. 48

12 №12 – дәріс. Кернеу мен токтың жиілік пен уақыттық параметрлерін өлшеу 52

Әдебиеттер тізімі..................................................................................56