3)Электр зарядтарының адамға әсері. Статикалық электрленуден қорғану шараларын таңдау

Электр зарядтардын адамға әсері

Тұрмыстық электр приборларын олақ пайдалану немесе аңдаусыз ұстағанда адам тоқзақымдауы мүмкін. Электр тогының соғуынан алған зақымдану жеңіл болған жағдайда сым тиген жер қызарыс ауырады (күйелі), зақымданған адамның өңі қуарып, бойын үрей билейді. Ауыр зақымданған жағдайда күйік ұлғайып, тоқ ұрған жердегі дененің ткані қарайғаны байқалады,адам талықсып, сіңірі тартылады, тыныс алуы мен жүрек соғуы тоқтал қалуы мүмкін. Зақымданудың ауырлығы, негізінен, токтың күшіне және оның ұру ұзақтығына байланысты. Токтың кедергісі тез етуі (бұған себеп: қолдың су болуы, аяқ киімнің дымқыл, жердің сыз болуы) электр тогы зақымын күшейте түседі, мұндай жағдайда тіпті кернеуі 36 В «қауіпсіз» ауыспалы токтың соғуынан-ақ өліп кетуге болады. Алғашқы көмек көрcеткенде ең алдымен электр тогының әсерін тоқтагу керек. Бүл қажет, өйткені электр сымы тартқанда зақымдалушы адамның көбінесе босанып шығуға дәрмені жетпейді . Көмек көрсетуші адам өз басының қауіпсіз болу ережесін де сақтауы керек. Ток келіп тұрған көзді тоқгату үшін ажыратқыш-қосқыш тетікті , тығындарды, рубильникті ажыратыл, көмек көрсетуші адам қолын (резина қолғап киіп немесе құрғақ жүн матамен ұстайды) және аяғын (резина етік киеді) ток ұрмайтындай еткеинен кейін ғана зақымданушы адамды токтан тартып ажыратуы не болмаса зақымданушы адамды басқа да тәсілдермен ток көзінен ажыратуы керек (мысалы, кез келген құрғақ ағаш затпен ток сымын басқа бір жаққа бұру) . Жүрегі тоқтал, тынысы бітіп кетпеген болса, оған толық тыныштық керек (денені сұлатып жатқызады) , жылы сусын ішкізіп, мүсәтір спиртін иіскетеді ; терісі күйгенде — борлы вазелин жағыл немесе сутегінің асқын тотығымен сүртіп, стерильді бинтпен таңыл тас- тайды. Егер тынысы тоқтал, жүрегі соқпай қалған жағдайда (клиникалық өлім) көрсетілетін алғашқы көмек — дәрігер келгенге дейінреанимация шараларын жасау (жүрекке массаж жасау, «ауызбен ауызға дем үрлеу» арқылы қолдан тыныс алдыру; Алғашқы көмек деген мақаланы қараңьіз). Сонымен бірге шұғыл дәрігерлік көмек көрсету және ауруханаға жеткізу үшін жедел жәрдем дәрігерін шақыру қажет. Егер электр тогынан зақым алғаннан кейін 30—40 минут өткен соң да ұйқы басып, басы айнала берсе, жүрегі қағып, тер басса, тынысты тарылып, денесі тітіркенсе, онда алған зақымы жеңіл сияқты болып көрінгеніне қарамастан, дәрігерлік бақылауға алып, көмек көрсету міндет. Электр тогынан зақымданудың бір түрі жай отынан — күн күркіреген кездегі атмосфералық электр разрядынан зақымдану болып табылады. топы ұрған) адамды тоқ «шықсын» деп жерге кему керек деген ел арасындағы соқыр сенім — зиянды адасушылық, өйткені жерге көмілген ағза тез салқындайды, кеудеге салмақ түсіп сығылады, тынысы тарылады, жүрегі қысылады, пайдалы алғашқы көмек көрсетілуге тиісті уақыт өтіп кетеді. Жай оты түскен (немесе электр тоғы ұрған) адамды ток «шықсын» деп жерге кему керек деген ел арасындағы соқыр сенім — зиянды адасушылық, өйткені жерге көмілген ағза тез салқындайды, кеудеге салмақ түсіп сығылады, тынысы тарылады, жүрегі қысылады, пайдалы алғашқы көмек көрсетілуге тиісті уақыт өтіп кетеді.

Статикалық электрленуден қорғану шараларын таңдау

Оқшауланған өткізгіштердегі,жартылай өткізгіштегі бетіндегі бетінде пайда болып,сақталғанмен байланысты жиынтық құбылыс.Электр зарядтары қондырғыларда,материалдарда сақталып,және электрлік құралдар көрсеткіштерінің дұрыс жұмыс істемеуіне,жарылыс пен өрт себепшілері болуы мүмкін.

Денелер үйкелесуінен,зарядталған бөлшек шоғырлануына байланысты олардың арасында өзара қарядтар ауысуы жүреді.Бір бетте оң,екіншісінде теріс зарядтар

Электрстатикалық зарядтар кез-келген жарылғыш заттарды(газ,сұйық) тұтандыру мүмкін.

Адам денесіндегі электрстатикалық зарядтар потенциалы 15000-20000 В жетуі мүмкін.Бұл мән адамға қауіпсіз,бірақ рефлекторлық қозғалысқа әкелуі мүмкін(биіктіктен құлап түсу,қондырғы астына түсу).

Электрстатикалық тоқтан қорғану шаралары

Электрстатикалық тоқтан қорғану шаралары негізінен үш түрге бөлінеді:

- электрстатикалық зарядтың пайда болуын алдын ала ескерту;

- электрстатикалық зарядтың потенциал мәнін қауіпсіз мәнге дейін түсіру;

- электрстатикалық тоқты бейтараптандыру зарядтары.

Электрстатикалық зарядтың пайда болуын алдын алу үшін әрқашан электрстатикалық тоқты тұйықтауышпен тұйықтау керек.Сондай-ақ әр түрлі технологиялық әдістер (химиялық өңдеу, антистатикалық заттарды,электрөткізгіш қабықша) қолданылады.

Әрқашан электрстатикалық зарядтарды адам денесінен алып тастау үшін электрөткізгіш едендер,тұйықталған зоналар,жеке қорғаныс құралдары және т.б қолданылады.