Добавил:
Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:

Балакан А. Буурл теегт

.pdf
Скачиваний:
4
Добавлен:
01.02.2025
Размер:
48.98 Mб
Скачать

медрлтә, кадстск болн пажеск корпусмуд төгсәсн Данзи зцкнннъ тср төрнь тиигҗ өглһ өгсәр күцшго бәәсиг ода

сәәнәр

мсднә,

тегәд чигн Тюменьд

уурлҗ,

түүг

эв-

рәйнь

ешәтнд

тоолхш Данзн ода

эцкәсн

давж,

ту-

сад, һартасн алдрсн йосиг хәрү авхларн, дәкж. алдршгоһар батар авхар бәәнә. Түүнднь эн дән ик ач-тусан хал-

дэн гижәнә.

Нег дәкж. алдр князь Николай Николаевич, Барановнчд бәәсн Ставкдан ик уурта бәәсиг Тундутов үзәд, түүнә седклиг җөөлдүлхин кергт.тер йир нәрнәр сурв:

— Ах командлгчин. деед зергәс, таңа тачалд би иөкд болҗ чадхн угайви? — Баһ наста корнет, шпорарн җиңнүләд, гилв-далв гисн һоснаннь зуузаг шиб цокад, зөргтә кевәр немҗ келв. — Кемр кергтә гихләтн, алдр князин деед зергәс, тана төлә минь ода әмән өгнәв.

— Данзан Давидович, тана келсиг иткҗәнәв, — болж, Ах командлгч гүүнәр саналдв. Тер хальмг нойиг түрүн болҗ нер-усарнь келҗәнә, урднь зуг «корнет» гидг би­ лэ. — Мини зовлңд кенчн тус болҗ чадшго.

Тана деед зергәс, нуувч эс болхла, зовлңгинтн учриг медҗ болхий? — гиҗ Данзн, төмриг халун деернь давт гишң, улм халунар сурв.

— Эх, корнет, танас юн нуувч бәәх билә! Нанд күчтә мөртә церг бәәсн болхла, би Вильгельмд нанла яһж. ноолдхинь үзүлх биләв! — Алдр князь Николай Нико­ лаевич шуд тиигж. келв: «Әрәсәлә» биш, «нанла» гиж.

— Хәәртә мини алдр князин деед зерг, би танд тиим күчтә мөртә церг бүрдәж өгч чадхв.

Нурһан үүрчкәд нааран-цааран йовдңнжасн, шовлг өндр цогцта, хаҗүкшан сөрсәсн шовһр сахлта Ах коман­ длгч, баһ наста корнетиг бийән наад бәрҗәнә болһад, туүнә өмн ирҗ дәәнә күүнә1һәр һордаж. зогсад, догшар, яегхн үгәр сурв:

Хамаһас?

-Мини өвкнр, хальмгуд, кезән-кезәнәс нааран мөр-

ид һавшун, хортна өмнәс зөргтә, дәәлдхмн гиһәд оркхла, зүркнь хара зөндәи хортнур телчәд оддг улс бәәсмн, — гиж Тундутов, урдклаһан әдл, халунар экләд, хальмгуд Эрәсән имперь харлһнд, харслһнд яһж. орлцж. йовсн ту- •ужиг ахрар боли тодрхаһар келж. өгв.

Данзан Давидович, би таниг кезәдчн наадк адъютантнрас ончлдг бнләв. Эс эндүрсн бәәҗв, — болж командлгч уурнь тәәлрәд, корнетии келснд ик оньгаи

230

-Я-VI еоиьмсж сурн. .... Тегэд халмпуД Ода, Тор *(«• Лә1|ә’п әд.’|. иемшнр күүчлһпд мини һардврта орлиЖ чадг

Г11/К ТСЮЛЖИНТ?

- - Мини итклд днмнг \та Бл халыигин иоймб. биэв-

рЭННЬ ОМ ГОН Г1Ир сэонор м.сддв!

Тсгод ян хм гиҗәпәтк

-- Ах командлгчин дсед зсргәс, хальмгудыг түрүләд

хазгип тоод орудж, анх Мн, тиигЧкәд, тсднәс мөртә Пергуд

хх раһад,

Вильгельмин емкое дәврхмн, түүг тйнгж хамх

ЦОК.Х М 11.

• : < ; < <

: О

7

— Эйтн оврто

тоолвр. Би хаанла күүнднәв.

Хадьмгудьң?үхазгт<ава:д, тедниг эн дәәнд олзлхмн гиен тоолвр хдоиРБшолай/Лойрдгчдобае тааегдв. Тегау тиин күчтә удеиңдөңгәр , ирон Тундутов, Серебжабнн нелеиг сонсад, .хальм-гии: харңһу. харчуд дунд күндтә бәәдг эн күүнә чинриг. өдзлхар, тагчг сууна.

—: Кемр-тана: 1^цк даньл-үзлән олзлҗ йасан хәрү анхар бээен< болхлад.та мана йосиг эзн цаһан хаана боли алдр князин дөң’гар хәрү эргүлхәр бәәнәт. Тертн — хамгнн байрта - зәңг, схамгйм эруш тер:. Бйдн эврэннъ халхзс х а р чудыр х азгт;оружии телэ. чинр-нерэн, чидл-кучэя эрвлшговидн. - дну Дг н/

Хой:р:;йойна!ОЙүүНДӘН! !Д<ҖЩ сөньндболлс Хетөяовд .МеДГ’ д.нә;. кем^.'Тднгэгхазг.^алмЕуд/'Деер ^Әадрхнә, Сариулчи ха;1ьмҮуд.номтШл-9,’:теңгә,о.£с хазгудаё баслһ үзлһн төгсх,. юңга дглихлә,лТеафгә Өблаетьд бәәх йнсн округиң- зуглнгтхнь хдшьмл^щ.аадючтәәхмнь^мел ‘орс хдзгуд эзлнә, тсгәд тедн тооһарнполн' болсн^чрар-хамран вргцхэ-

Сереб>кабин^дү<Йнҗа' нойн^уШонхоров Бадм-Ара зәә- сң. дү.үгйәһ,ән;лбр11кң.охурлъгн1'!багш?Жум^а болн нань чнгн сәә чүд«лI р.цхәвогДшязН|к нойна I ■ >ирон 1зәнг тедниг ?енкән угаһар байрлулв. Тсдн шуугҗ күүндад,; туд мацһдурин бийднь олн харчуд хураһад, эн әрүй тернг даруаь

күцәхмнгтиж шнмдцхәв.

<: ’

: '

Баатр, гба-һ агаета/ жсемсг • хувцта,

сөәхн зүсто корне-

гое нүдажавл упалхәлэх !дутмаи,'Түүнд бахтна, түүг д\> эах седкл зүүнә; үгедәтә улс насай, чинрән Мартад Ьаэаи сажад/люгнернәсн дйву.үп келхәр- хоәкрлдә-д» шуут* тдад бәәхлә, ДанзщеҖума багиГла РдЖ тагн1>.бод.ва110? 'оцсад сууна. *Ноха Ефим хойр чигМг дахж йовсн ноннүан еән йүдид 'үзгдхәр, бас теднәс тату бншәр гүүна нмн ^уһудад.хо ог'Ггс .г’■у

»4&

Тюмень ноина өргәп үүдн генткн делггдж секгдэд, һазаһас өндр лнгдһр нурһта, ээмиш»■-цоксч !Паһан эгц /ста. н'лгт буурл сахлта, нам курен наста евгн орад ирв. Герт суусн уле нуһар, заквр өгсн мет, дегц боев. Нам нондгд Ссрсбжаб, Анҗа, хурла багш Җума эдн бас шу-

рд боелдв. ' ' Наснь пап курен болвчн кудр-бадр буурл өвгн чацһ-

чакһар ншкэд, одахн куртл татчгар болн һолыпгар суу­ сн Данзнкг өмнәсн тосад гүүхлә, түүт өргИ өрчдән шахад, ннәҗ нульмсан асхрулад, гемшәсн дууһар кслв:

— О. зсекэ минь, турүләд наһц эцкүрн ирл уга; Ээдрхнэ, Хошудын сээчуд ксдэд йовдгчнломб? .

— Күндтә йаһц аав, кергм тиим болад, — гиҗ. Дан-

зн, буурл өвгнә

теврлһнәс

сулдж, толһаһан; һудылһҗ

ХӘрУ ӨГВ.

••де

И'.;:'.-:’- И;-;.-.,.. !■

'•

— Кемби? — болҗ Чонов Нохан чикнд шимлдҗ су-

рВ.

 

=•

/

-

— Оңкра Бегәль,

гиҗ Очиров хәр.үднь арһул келв.

Нәәмн миңһн толһа адута Баһ Цбохра эн байн зәәсңгик тускар Баатр зүсн-зүүл әәмшгтә бблн догшн, шогта болн инәдтә зәңгс сдңсла:\ е ч ; -

— Чамаһай ийг^уУзхмН Йәәҗлмй,’—' гйҗ ксләд,, Де­

таль нуднәНнь й^ль&сан; өөрк улсасн5

ичҗ-эмёл' уга, ик

иаһан альчурар арчв. .

.

Герт бәәсн улс тййнкәй' йрҗ'Онкдровйн1 ач''Дорҗиг, Баһ Цоохрин талдан зәәсң Хабаңовиг үзәд, өрчдән Ка­ ран йгахж/толһйһйн гейМ’^ендЛцхэй?' нир ? с;. <

Хошудын, Баһ Цоохрин сәәчүд иигж,. ңегдсңд> учрар; эн хойр нутгт хадьмгудыг хазгт бичлһн'^үрУшг, харш

угаһар'-бблв. НйчМ”эй-’^бйр 'йутТин-’Шр'ДачйК^рс’әәрмин Ах командлгчин нерн деер битәд,(’к<бурАйа!, хаанд болн төрскнә төлә^чинр^ңерән', әмн-ж.ирһләи/ чйдл-күчән әрнлл уга гүжрҗ йовх корнет: Тундутовд флигель-адъЬ-

тантын нер зүүлһтн,

күзүнд өлгдг Анна

орденәр ачлтн

ЕНЖ. '^рлһ ИЛГӘВ. =

И.)

ь к

 

Хамгнн һашута

болн инәдтә

йовдл

Яндһа-Мацгин

нутгт ирхлә һарв. Наснаннь туршарт 1 шүүгул шууһад, Иҗлд, Көк тсцгет. көдләд дарчкси харчуДгТундутов: вой­ на болн нутгин асрач Павлиновин, Фчиров* ТТохан болн Чонов Ефимин, ■ Хечинов: Баатрин болн Дензёнов' Бавгш зәәсңгин кс'Лсн тоотыт төртән йвл уга, теднә өмнәс хәәкрлднә:

241

— Бидн ксзәнәс нааран оцһц көлглж, дассн улсвидн!

—• Ксмр гер хазг гндгттн дошангар одҗ болхла—бу­ ру гиҗәхшвидн!

— Мана оңһцмуд үзәд, немшнр сүмсән алдхла, түүнәс даву килнц уга!

—. Дошангар дәврлһ кехлә, Вильгельмин хавсднь хамх тусад, ик нчкевт болх!

Халун-книтнд, усн-мөснд, хур-цаснд һаза, кеер. һолд, тсцгст йовлһнас көлтә чирәснь, Тундутов нойна һоснла әдл, харлад гилр-гилр гисн, давста уснас, шүрүн салькнас һарнь көрҗиһәд, әәрстҗ одсн заһсчнр «хазг» гисн юуһпнь күцц медлго, сәәчүдин, тер таньдго улсин коллох тоотын утхиг йилһҗ эс чадад, күрҗңнҗ инәлдиә, бнйсән наад бәрҗәхиг, аль йосндан төртә күүндвр һарһҗахиг оныһхар, альхан чикндән ухрлад, теднә келснд сүзгән өгнә.

— Кемр бидн, хальмгуд, хазгд эс орхла, орсмуд ма­ на өвкнрин. һазр-усиг булаһад авчкн гиҗәнә, — болж. урднь төвшүн, һольшг бәәсн Тундутов, ода эн цань уга бидү, харңһу, серл тату улст уха орулхар, теднә нүд ээхәр, хальмгудыг орсин өмнәс түкрҗ келҗәнә. — Өргндән арвн дууна, утдан Аһшас экләд, Көк тенге күртл -хамгин идгтә, хамгин шимтә, хамгин сән һазригн була­ Над-авчква.

— Манд һазр уга, манд усн бәәнә! — гиҗ олнас негнь хәәкрв.

Тер һа-зриг кен булаж, авба? — болҗ нег өвгн со-

ньмсв.

Хаана йосн.

Та, нойна зергәс, тегәд хаана йоснд дурговт? — гиҗ, нег залу хортаһар инәв.

Хохал, болһа, — болҗ үүрнь Дҗалыковпг херв.— «Нохала наадхла — хорма уга, ноннла наадхла —толһа уга».

Тундутов нойн Яндһа-Мацгин хальмгудыг махдата малмуд бәәцхәж, гиҗ хараһад, впце-губернаторин хар машиһәр цааран Ик Цоохр орх болад һархла, Хечинов Баатр түүг дахҗ чадшго болв — тер урднь заһс нджәеи биш, чансн заһс идәд, шөлинь ууһад хонсң, сөөднь элкнь көндрәд хонҗ. Нег часин хоорнд һурв-дөрв кеерәкшан һарад гүүҗәх хазг көвүг Данзн цааран дахулсн уга, Да­ лви деер үлдәчкв...

242

** *

Городовиков Баатрин келсиг икәр оньган өгч сонсад. а1П сүүлднь, көвүнәс сурв:

Чамд тенд өөрхн таньдг, итклтә үүрмуд бәәнү?

Бәәнә. Маноров Бадм, Никитин Костя, Кекеев Эр- днн-Ара, Бадашов Түрвә, Далгаев Көвүдә, Корсикой

Нэдвд, Босхомджиев Җааку...

—О. үүрмүд дала кевтэлмн, — болҗ Ока Хечиновиг таасв. — Ода хәрү сурһульдан одхларн, тер баһчудт кол: хальмгудыг хазгт авлһнд яһад болвчн харшлтха...

Юңгад? —болж Эрнҗән тесҗ чаден уга.

Юңгад гихлә, нойдуд, зәәсңгүд харчудын сә хээҗәхш, тедниг дәәнд көөх әмд махнд хүврәхәр бәәнә, хаана өмкрҗәх бәәшңд түшг кехәр седҗәнә.

Эрнҗән наһцхиннь келҗәх үгмүдәс дегд әәхләрн,

еөрнь станичн атаман Алювинов Балдн бәәх мет, әәмҗ энд-тендән хәләв. Городовиковиг, наадк хазгудта хамдан дәәнд одсна ард, шинәс атаман шиидәд, Ланцинә ормд түүнә дү Балдниг суңһсн бәәҗ.

Городовиков хойр көвүнд тенд, фронтд, болҗах йовдлмудын тускар цәәлһҗ өгәд, окопд олж авад умшсн цааснаннь тускар, большевикүд гидг улс бәәхин тускар нәрнәр келҗ медүлв.

— Әрәсә цааранднь иим кевәр бәәҗ чадшго, эрк биш хүврлт һарх бәәдлтә. Зуг ямаран кевәр тер хүврлт һархиг би эврәнчн сәәнәр медҗәхшив, зуг, баһчуд, таднас сургчм, эн үүмәтә цагла хаалһан чикәр шүүҗ автн...

Бурхна, хаана болн төрскнәннь төлә ноолдад, кирс медаль хойрта ирсн залу-хазгин эн үгмүдәс алн болж, Эрнжән Баатр хойр ик күнд болн җаңһрта тоолврта Городовиковин герәс һарв.

Тедниг йовсна хөөн Ока, охтр девлән татҗ өмсәд, гертәсн сөөһәр һарчаһад, гергндән келв:

— Занда, би Петр Федоровичин тал однав. Керг бәә-

нә.

Занда залуһиннь тер үгәс икәр алмацв: Криницкин һурвдгч көвунә гергн — Ик Буурлд хамгин сәәхн зүстәзурктә гергн. Түүнә тускар зүсн-зүүл зәңг җиркләд Па­ рна. Нам, ховч баавһасин келәр болхла, Каринаһас көлтә Шарап-лам ширәһәсн бууж гилдцхәнә. Болв бурх иткдг хальмгуд, урднь лам бәәсн, ода хурлд. өмнкләһән әдл, ачта, күндтә бәәр эзлҗәх Шарап-гелңгин тус-

243

кар му уха зүүхәсп кнлпцәснь эонхоно. Хальмг куукд

күүнд залуһан талдан гергдлэ хочх саиаи кезэдчн ухаианнь өицгт уга болна, тер бнйнь, Карина; Андреевнам

тус кар

чнро, чнкп улам дегд олн зә.ңг

соңссн Вандан

зүркн, хара зөндән

түцшҗ цокв. ‘ < ■■

=

 

Петр Федорович дегд ора ирей гиичйг Ү'зәд,. 3айдаһас

үлүһәр алц бо.лвь.

.ьмзИ

серии эзп

-

Ока Иванович, урала.ң Кар¥ш

Городовнковиг үрәд, җөөлНйСтулд :суухиг-эрв.

Девлэи

ТӘӘЛТН.

; НЬФи ■ /

:

хораһас

— Пьер, кен ирвәЗзгг-брлж,,,.Карина

унтдг

ценней дууһар сон^мрҗ еурв<<;Е

 

:

— Зур ламнңзергәсгд;бищ/^ 'Гиж Петр Федорснз!

нааһаснь.инррт/х

—Пьеро,

у.н/?.и. ,■/ч, /но,-? ел < :

■ терин эза

күүкд .күн эрҗлс.ц:^ууЬар җелэд<:

3аЛУһаей .исурв.

Би

хувцан:омсхвн$ йцг-лк! нонншлг/

нг.ъо'лч

;

— Уга, уга, тгг О’Җ Крңницкийлзөё өршш.

Хойр, залулңеаг-недңэннь ^омнптуедцад: лсуусва «шь

Ока ирсн кергән цээ^йжд пэг-н'Лл

’пнгд.<3 о м*,''

 

;; ,п-фен^кергжлби хэру дәәңүр йрңҗ,^р дә^у?мңдаеху^лдан, дагцан,н,йлж»сй

махиД:ху^зр.^ үмкәрудаадг

г •

— Медгдҗәнә/— болҗ,герин эзнаяожмкадга; — Ъад

фррңтд.-Дснщде&ц

 

 

наасн

керцтәг Дугх-с^л-дЙ^Р

хүдадгЗогсхла,-Гер&

довңкрв.да^^^

 

цънсоз

:ч-

. —Нам^гу

Еңимвцда^ ^урҗгйоңна^^җбичэ э»тн.

БҢ’ЛОЙрикүу^рң^@ц-к у1ДаЬйРг^ИНрул№0Н}ДЭЛЭ,^те^э теҗәд , кеҗәсн>1<һ^ңд'хр >Н^г үлү; йңлһд ;<уга ;мрШЭДЯ /й^рйн^РМ/мм^Кл^Аодв^кхмв. -

 

Гергнлэнь болен йовдлын хн$н1 ха^>>мв^урэы^ шйш

кевтәһәр. дургоедзед Кр-цңицмй, |&кан<кежйг

дәд, түдсн түдл1һрң\даадЬ.р1ирх1 д;н(Чц»ций фУ

,;

Н1аас, егхд

харм биш. Танас үкр биш, нам деншг керго. Зуг •■ >ит«1 ©ген наарш ст^йнчн/атдмана^д^вшэрснтаасн утаһар №

лтә

биш/Ч1‘)П.ии€рае. ЙЦ

хэлэтц»' ижнбпчг

<нн

пртн. ^.А^җавдг, тевнрндэигфромтас ^уддкврж

 

«Һ-

НОВ,

,г,Ф.1Шф;Я ЛИ /Л-.оЛ ф-г. ф НН’:?И!-’-'..О -и

 

-гг У^г.а^бц өңгэрд.н ^оһ^д^рмгфкдхла; Петрр6вичдүүңа<уг,мүдин1?Геһараң өргжн зорса.һад, .иткл^мр»

седклэеңлээлЬцрШ х<-м.м-

"■

'*

*

 

'244

— Тиикд хальмг хурлын бумблв десрәс ухань тату һонда көвүг бүулһж. авад, зөргтә йовдл үзүлсндтн танд өнгәр арвн цаас өгч болҗана. Юңгад гихлә, эврәннь харчүдтан, келнәмтндән тусан халдах улс тер станичн ата­ ман, аду өскәчнр, бурхн-шаҗна элчнр биш, та мөнт, танла әдл. хальмгин наадк угатя үрд мөн.

Ока Крнницкин гертәс ж,ивр зүүсн мет һарв. Бийннь магтсн учрар биш, уга, нег станицд бәәх орсмуд дунд седклән өөрхн медлцх итклтә улс бәәсндГородовиковд үрднь Семен Буденный, Тит Никифоров, Корней Нови­ ков, Афанасий Сердочйый, мбдйа ур4' бочк кедг эрдмтэ

Дмитрий Сорокин, түүңә дү Василии эдн бээсн болхла, ода шин өөрхн үр — •Пё'гр ФёДЬ^бУйч* Криницкий немг-

дв.

Лу сарин шүрүн салькн( өмнәснь хүвсхж, үләв, сөәһин җиң халхинь чимкҗ еөрв, болв тер тоот йиртмжин аалиг, Городовиков ахиг — Иван Федоровичи? дахад, Чапраг оради.трңд,;др;-

лан.хонгт, ядрмд

^аргд-

саң санад.му^г и^в,< .)Г1

згчл -жнүүт ди;боо‘1 оьлч,

. ?Иваи Ф.едоровңч/рд^,Ңк?Буурдд,нррт^(гуулг^фурвн магазцтә;, бавдданд^р^й^ ;.м аңуДактурң.

ахдан ардаснь мөрнә мах зөөж, авч ирХәсн Федорович:;Рңар^дңь;(бррн§об дүүнфццХрҗ гудаһ гда^ка -

ЧРҮНьфЭДҖ:

 

<(£еадйняМ£л,|1(.:

гҮ&Р

 

орс уяяудоа,

 

гГДда тедҗ,.р,

 

үзг-үзгвд дән

 

 

одда, .н.дҗснһн6дс

 

Дуааруррйоңу^да^.кг, ин

:) „и1 <в>

, Петр Федоровичд

догсЖг.

 

тоАла

җ».

 

 

крвд,

^грцсңә^х^өң .и^

Фед£>рю^Дарҗд^'а; данда рр<?

 

ахнь' авдрарн дүүрң мөңгтә

 

 

 

СурҺуДЬнДОД,#)!} ^/9ГЧо;.Др$МҢ!н^

 

 

 

 

. А^фбедг.(?г,ррда^ ,< дҮлдә^оЭн,^.99-

тыиь,

ррадәр,а^дарсп» ■К®РҮ41Л99йидад; 9ӨРХЧ

Ү-ҮРДНӘ* <

 

,ЦГ>П'.’7 ПЭГчГ'О ГЛ ЛИ1 (|<Л» .

<П IН н ’■ ’ Ч':

«Семен, Сёмка... хама йовнач?» — гиж, Городови­

ков ухалад^^адҺдуртдҢ^РК

.Т-ҮДО8 ДОГДҮРн Д^Деж-

да Иддңо^ур:^^ уде|«а1Ду^^рару^АР-Р^ДР шии-

)

/^^'1

; (■ < (Сьб ШрЛ* НВС} ’.Щнфо И I-/ 1 В‘А'!

: >>'■'! !'! '■;

Н’Л;’7'>

ГДДр’р: ,<1Г! и.у ИИГ'уЙ , ('Л-' 7.( СО ф:?ДНр .1

 

71у>/ (рлГ/Г/ЧүИ! .,/КСЬСЛ <рдд. ’!■/?>

'АГ;. 7-ИЛ;

 

Нү

НОНпфоЦТиМ ,'Л>Ър1. шг.тщ.<<<; /

7/.

245

Һ У Р В Д Г Ч Ә Ң Г 11 Ь

СОВЕТИН ТӨЛӘ

1.

Городовиковин шав йосндан эдгв, дәкнәс дәәнд мор-

дх цаг ирв.

Эмч Криницкин сүв-селвгәр, Ока пиисриг цадтлнъ әркәр тооһад, түүнәс бичг авад, Петр Федорович тал ирәд, фронтд йовҗ чадшго гиен станичн эмчин, станичн атамана тиизмүдтә цаас хавтхлад, Шин Кермн балһс-

нур ирв.

Цергә атаман граф Граббе, Городовиковин тер цаасиг умшҗ хәләчкәд, дәәнә ик дамшлтта, болв дәәллдҗ чадшго эн хальмг-хазгиг, урднь үүнә церглҗ бәәсн австрин фронтд йовх 43-гч Теңгә х’азг полкур йовулхин орчд, Сулин балһснур 39-гч онц хазг зуунд илгэхэр шиидв- Шидр Пастуховин завод һарддг акционерн обществин директор эврэн ирэд, цергэ атаманас зергтэ, дамш­ лтта, итклтэ хазгуд илгэтн гиж. эрэд, стол деернь түдгр' цгтә мөңгән мартчкад одла.

Сулинд Городовиковиг ирхлэ, зууна командир —от- ставкд бәәсн, дәәнәс көлтә хәрү әәрмд авгдсн медәтә есаул бәәҗ. Наадк һурвн офицернь, дәр-сум үнркәд уга, тер бийнь, баһ наста болен учрар, деегүр саната баһ-

чуд бәәж.

Түрүн асхн һурвн баһ урядникин негнь сурв:

Зерг Городовиков, та ямаран бурхнд шүтдвт?

Нанд хазг офицерин нерн бәәнә! — гиҗ Ока, ээр'

әд гүвдхәр бәәх мет, һурвн үзгтнь һарад суусн баһ уряд’ никүдиг селгәдәр хәләж, шүрүтәһәр хәрү өгв.

— Ах урядникин зергәс, Митрофанов үн медхәр сед-

246

җэнә - болҗ түрүи сурвр өгсн офицерии үүрнь нскв. Ксн ямаран бурхнд шүтсн йилһл бәәдв, — гиҗ Городовиков, эн баһчудла түрүн өдрәсп авн эвдрлдшгон

төлә, эвисн дууһар кслв:—Би —хазгв, тадп — хазгт.

Хазгт -- хазг бәәнә: негнь —' көк нүдтэ, наадкнь

хар нүдтә, негнь Христост мөргнә, наадкнь — Буд-

дад мөргнә...

Тсгәд?! — болж, Ока босад, белдк үлдиинь ишәс шүүрәд атхв. — Кемр намаг хальмг гиһәд һазалхар бәәхлә. эн үлдин ирлә таньлдхч, үнтә Митрофанов! Тууг

тодлад авчк.

— Ах урядникин зергәс, бидн тооһарн һурвнвидп. Манла сөдрмгәр күүндж. болшго, — гиһәд, Митрофанов дәкнәс соньмсв. — Та кирстәвт, аль.. ■

Городовиков һазаһас шинкән орҗ ирсн учрар, десрк өрмгән тәәләд уга билә.

— Кирстәв! — болж, уурлад, Ока, бо.р’ өрмгән тәәләд кевтх орнурн шивәд орксн, түүнә көк цемгн хазг мундирин өрчд Георгиевск кирс, Георгиевск медаль, «Шунмһа төләдән», «Мергн хадг төләдән» гидг медальмуд, чееҗинь кеерүлҗ, җиңнҗ хәңкнәд, гилв-далв гил-

дв.

Городовиковиг хальмг гиһәд дәөглхәр бәәсн баахн офицермүд, халхарн ташулсн мет. >ду тасрҗ, урднь Окаг демнәд әәлһәд, «һартан орулҗ авхар» ормасн боссн болхла, ода аман аңһалдҗ доран сууцхав.

— Хәрнь, нуста седңгүд, дәкҗ бийим басхлатн, офицермүд гиҗ хәәрлхн угав. — Ах урядник шиб-шиб ишкәд, орндгурн өөрдәд, хайсн өрмгән авад, хадаснд өлгәд, унтхар белдв.

— Ах урядникин зергәс, буруһимдн тәвҗ хәәрлтн,— болҗ Митрофанов әрә-әрә дууһар гемән эрв.

Ока Иванович, түүнә зута дуунас болн бәәдләс җигшсн кевтә, хәрү өгл уга, орндан орад, буру хандад кев-

тв.

«Нег орн-нутгт бәәчкәд, нег йосна төлә церглҗәһәд, хоорндан иим аар уга, дурго бәәнә гидг, арвад, зууһад җилмудин туршарт хаана йосн келн-әмтиг хоорндяь, нохас кевтә, тукрад бәәснә үүл, — гиҗ Городовиков ашлвр кев. — Эн һурвинь эндр бәәр-бәәрнднь суулһув. Маңһдур тер есаулла ямаран нүүрцлһн болхнь темдг уга...»

Ока фронтас әәмтхә төләдән зулсн уга бнлә Тер тенд болҗах кендчн кергтә биш цус асхлдан үзәд, мал ал-

247

дг герүр көөҗ орулспла әдләр, салдс.мудьи, хязгудыг үклип һазрг нгчәхиг болыпгвикүдин пәәлһвр паэсдас медәд, дәкж. хәрү фронтур йовшго бат шиидвр авла —

түүгән күцәв.

Ода энд түүнә шип церглт ямаран ботна, седйГлд ир-

.щцгү сән тоот үзгднү, аль зүркнд зөвүр үүдәх һашута хамгучрну?..

Городовиков мер унад, харулд бәәх хазгуд хәләхәр һарв. Ора болж, одсн цаг билә. Өндр хашата Пастухавин заврдын өөгәр һарч йовхнь, нег залу зерлцәД давад одв. Окад тер залуһин чирә таньдг болҗмедгдв. «Җиг* тә юмн, эн балһснд ңанд юң .таньл бәәхмб», — гиж. тоо-

лад, ардан эргәд

хәләхлә,,: түүнә Хажуһар давҗ һарсн

залу бас хәрү хәләһәд зогсҗана. ;

? ..

 

— Чи— Ока ■ болвзач?;

-залу тбдүквәс сурз.

— Э,— болж, Городовиков, хәрүөгв.— Чи кембчи?

— Тәнәд аъ.

■ :1

. Л

Залу ормдансзр.геддгбәәнәгчБ.үрң-барң гегәнд түүна

зүс-зүрк.н сә.әнәр. I ривһтдҗ;;Ө|Ехщ<

Ока/ мөрән

хәр.ү* эргү-

ләд, залу тал өөрдв. -

Пашка ’ —, гиж,- ;байр&ад, -Ока мөрнәсн һәрздҗ бууһад ■ бичкңдк.дгаги№№/<үүрвд1г1тарв атхҗ . мендлхәр; седхлә/цаадкңь;һ.араН{еЙШ^УР<ак,үо() н?ифа’'> л.

Ах уряднож.‘=б;одҖҗевдәлШ1У‘!-^' ©околов > Павел Окан ээм :деерк шоМ'ИП”й^дәрн^шүүрдҗ холәһәд, кинт-

нәр сурр:

‘Те^әдь’х’агДВд< цергл?КӘй5ИР>' •' Ч

 

1 ГороДовйкбв•Үү^әй'*Нир(а%

эн сүреһ ха-

лта сурвртнь һундл төрҗ, бас дамбрлсн, хбрта' дууһар сурв: ' ж^г /м-дср; у •

— Хев-кий/гЬй’к^э'йэ^^Н^д^а^лчйГ^ОййчтУ?,;

Ока хөв-кйшг гиснә учр-утхинь одачн сәэнәр ннлюк

медхщ., Грртнь уддсң хойр, гкү.үкңцй,, аль

баатр ^ергтә

йовдЛ; үзүләд дәрңд (ацдрдсни Георгиевск

кирс медаль

хойрйй? Ним1 кирстә,.;медальта болен учрдр, бийәп басхар ссд(;н улст. болм ^әрү өрна, кеңләиь болвчң серлцж.

/ Паша • бичкндән<эццн; нәрхн, ^өндр било. Ода «бас тер кевтан :эццщ зуг. нур1һнь, күнд.юм өрглһнэс көдтә, невчк бөгчиҗ одҗ. /Чилгрг теңгрннвөцгтө нүднь эи бүрүлин гс-

248