
posobie_Predel_funktsii_1
.pdf61 |
|
Определение 2.6. Функция называется бесконечно малой при |
x → ∞ , |
если для любой сходящейся к a последовательности |
{ xn} |
последовательность { f ( xn )} является бесконечно малой. Предел бесконечно
малой функции f при x , стремящемся к ∞ , равен нулю lim f ( x) = 0 .
x→∞
Определение 2.7. Функция называется бесконечно малой при x → +∞ ,
если для любой положительной бесконечно большой последовательности
{ xn} |
последовательность |
{ |
f ( xn )} |
является бесконечно |
малой. Предел |
|
бесконечно малой функции |
f |
при |
x , стремящемся к |
a , равен нулю |
||
lim |
f ( x) = 0 . |
|
|
|
|
|
x→+∞ |
|
|
|
|
|
|
Определение 2.8. Функция называется бесконечно малой при x → −∞ , |
||||||
если |
для любой отрицательной бесконечно большой последовательности |
|||||
{ xn} |
последовательность |
{ f ( xn )} |
является бесконечно |
малой. Предел |
||
бесконечно малой функции |
f |
при |
x , стремящемся к |
−∞ , равен нулю |
||
lim |
f ( x) = 0 . |
|
|
|
|
|
x→−∞ |
|
|
|
|
|
|
Определение 2.9. Функция называется бесконечно большой при x → a ,
если для любой сходящейся к a последовательности { xn} , такой что xn ¹ a ,
последовательность |
{ f ( xn )} |
является бесконечно |
большой. Бесконечно |
|||
большая функция |
f |
при x , |
стремящемся к a , расходится к бесконечности, |
|||
при этом записывают lim f ( x) = ∞ . |
|
|
|
|||
|
|
x→a |
|
|
|
|
Определение 2.10. Положительная в некоторой окрестности точки a |
||||||
функция называется |
бесконечно большой |
при x → a , если для |
любой |
|||
сходящейся к |
a |
последовательности |
{ xn} , |
такой что |
xn ¹ a , |
62
последовательность { f ( xn )} является бесконечно большой. Бесконечно большая положительная функция f при x , стремящемся к a , расходится к
плюс бесконечности, при этом записывают lim f ( x) = +∞ .
x→a
Свойства бесконечно больших и бесконечно малых функций в точке и на бесконечности совпадают со свойствами таких же последовательностей. Однако надо помнить, что одна и та же функция может быть бесконечно малой в одной точке, в другой ее предел равен, например, трем, а на бесконечности бесконечно большой.
При вычислении пределов следует помнить о некоторых пределах, которые можно получить из определений соответствующих функций и предела функции.
Таблица 2.1. Пределы основных элементарных функций
lim ex = 0 |
|
(2.15) |
lim ex = +∞ |
|
|
(2.16) |
|||||
x→−∞ |
|
|
|
x→+∞ |
|
|
|
|
|
||
lim ax |
= 0 , a > 1 |
(2.17) |
lim ax |
= +∞ |
a > 1 |
(2.18) |
|||||
x→−∞ |
|
|
|
x→+∞ |
|
|
|
|
|||
lim ax |
= 0 , 0 < a < 1 |
(2.19) |
lim ax |
= +∞ , 0 < a < 1 |
(2.20) |
||||||
x→+∞ |
|
|
|
x→−∞ |
|
|
|
|
|||
lim xα = 0 , α > 0 |
(2.21) |
lim xα = ∞ , α < 0 |
(2.22) |
||||||||
x→0 |
|
|
|
x→0 |
|
|
|
|
|
||
lim xα |
= 0 , α < 0 |
(2.23) |
lim xα = ∞ , |
α > 0 |
(2.24) |
||||||
x→±∞ |
|
|
|
x→∞ |
|
|
|
|
|
||
limln x = 0 |
|
(2.25) |
lim ln x = +∞ |
|
(2.26) |
||||||
x→1 |
|
|
|
x→+∞ |
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
lim ln x = −∞ |
|
(2.27) |
||||
|
|
|
|
|
x→0+0 |
|
|
|
|
||
lim loga x = 0 |
a > 1 |
(2.28) |
lim loga x = −∞ |
a > 1 |
(2.29) |
||||||
x→1 |
|
|
|
x→0+0 |
|
|
|
|
|||
lim loga x = 0 |
0 < a < 1 |
(2.30) |
lim loga x = +∞ |
0 < a < 1 |
(2.31) |
||||||
x→1 |
|
|
|
x→0+ |
|
|
|
|
|||
lim tg x = 0 |
|
(2.32) |
lim tg x = +∞ |
|
(2.33) |
||||||
|
x→ |
π |
−0 |
|
|
|
|||||
x→0 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
lim tg x = −∞ |
|
(2.34) |
||||
|
|
|
|
|
x→π +0 |
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
lim ctg x = 0 |
|
(2.35) |
lim ctg x = +∞ |
|
(2.36) |
||||||
x→ |
π |
|
|
|
|||||||
2 |
|
|
|
x→0+0 |
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim ctg x = −∞ |
|
(2.37) |
||||
|
|
|
|
|
x→0−0 |
|
|
|
|
||
lim arcctgx = 0 |
(2.38) |
lim arcctgx = π |
|
(2.39) |
|||||||
x→+∞ |
|
|
|
x→−∞ |
|
|
|
|
|||
lim arctg x = − π |
(2.40) |
lim arctg x = π |
|
(2.41) |
|||||||
x→−∞ |
|
2 |
|
x→+∞ |
|
2 |
|
|

63
Пример 2.10. Вычислите предел функции lim |
3x + 2 |
. |
|
|
|||
|
x→3 2x - 6 |
||
Решение. Применяя свойство (2.1) , вычислим пределы числителя |
|||
lim(3x + 2) = 3lim x + 2 = 3 ×3 + 2 =11 |
|||
x→3 |
x→3 |
||
и знаменателя |
|
|
|
lim(2x - 6) = 2lim x - 6 = 2 ×3 - 6 = 0 , тогда знаменатель бесконечно |
|||
x→3 |
x→3 |
||
малая при x → 3 |
функция, на основании свойств бесконечно малых и |
бесконечно больших функций предел частного равен ∞ .
Ответ: lim 3x + 2 = ¥. x→3 2x - 6
Природа возникновения неопределенностей при вычислении пределов функций такая же, как и в случае пределов последовательностей, поэтому повторяться не будем.
Рассмотрим приемы позволяющие раскрыть возникающие неопределенности при вычислении пределов функций в точке
0
Неопределенность вида в точке
0
В случае отношения многочленов нужно разложить каждый многочлен на множители, один из которых обязательно будет линейный вида ( x - a) ,
тогда дробь можно будет сократить и тем самым устранить неопределенность, если же неопределенность не устранится, то нужно еще раз разложить на множители и опять сократить.
Пример 2.11. Вычислите предел функции lim x2 - 5x + 6 .
x→2 x2 - 2x
Решение. lim x2 - 5x + 6 = ,
x→2 x2 - 2x
вычисляем пределы числителя
lim(x2 - 5x + 6) = 22 - 5 × 2 + 6 = 0 ,
x→2
и знаменателя
lim(x2 - 2x) = 22 - 2 × 2 = 0 ,
x→2
0
таким образом, рассматриваем неопределенность вида ,0
для этого раскладываем на множители многочлены
64
P ( x) = x2 − 5x + 6 - корень многочлена x = 2 , по теореме Виета x × x = 6 , |
|||||||||||||
тогдаx = 3 , получаем разложение на множители |
1 |
2 |
|||||||||||
|
|
||||||||||||
x2 − 5x + 6 = ( x − 2)( x − 3) , |
|
|
|
|
|
||||||||
в знаменателе вынесем общий множитель x2 - 2x = ( x - 2) x , |
|
||||||||||||
подставляем полученные разложения |
|
|
|
|
|||||||||
= lim ( x - 2)( x - 3) |
= , |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
x→2 |
x ( x - 2) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
сократим и подставим еще раз x = 2 |
|
|
|
|
|||||||||
lim ( x - 3) = -1 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
x→2 |
x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ответ: lim |
x2 - 5x + 6 |
= - |
1 |
. |
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
x→2 |
x2 - 2x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|||
Пример 2.12. lim |
x2 - 5x + 6 |
|
|
|
|
|
|
||||||
|
-12x + 20 |
|
|
|
|
|
|||||||
Решение. |
x→2 x2 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Вычислим пределы числителя и знаменателя, подставим значение x = 2 |
|||||||||||||
в числитель и знаменатель, получим |
22 - 5 × 2 + 6 = 0 , |
22 -12 × 2 + 20 = 0 , то |
|||||||||||
есть, раскрываем неопределенность |
вида |
0 |
, для |
этого раскладываем |
|||||||||
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
квадратные трехчлены на множители, например, используя теорему Виета:
уравнение x2 - 5x + 6 = 0 имеет один корень x = 2 , тогда второй корень |
||
1 |
x1 × x2 = 6 |
x2 = 3 , |
найдем из условия, что произведение корней равно |
||
аналогично уравнение x2 -12x + 20 = 0 имеет корни |
x = 2 и |
x =10 |
|
1 |
2 |
( x × x = 20) , тогда x2 - 5x + 6 = ( x - 2)( x - 3) , x2 -12x + 20 = ( x - 2)( x -10). |
||||||||||||||
1 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Подставим полученные разложения |
|||||||||||||
|
= lim |
(x − 2)(x − 3) |
=, |
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
x→2 (x - 2)(x -10) |
|||||||||||||
|
сократим на ( x - 2), так как x - 2 ¹ 0 при x ® 2 |
|||||||||||||
|
= lim |
x − 3 |
=, подставим x = 2 |
|||||||||||
|
|
|
||||||||||||
|
|
x→2 x -10 |
||||||||||||
|
= |
2 − 3 |
= |
−1 |
= |
1 |
. |
|
|
|
||||
|
|
|
|
|||||||||||
|
2 -10 |
|
-8 8 |
|
|
|
|
|
||||||
|
Ответ: lim |
x2 - 5x + 6 |
= |
1 |
. |
|||||||||
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
x→2 x2 -12x + 20 8 |

65
|
lim |
x2 |
+ 4x + 3 |
|
Пример 2.13. Вычислите предел функции |
|
|
. |
|
|
|
|||
|
x→−1 |
x3 + 1 |
Решение.
Подставляем предельное значение переменного x = −1 , числитель и
0
знаменатель обращаются в 0. Получаем неопределенность вида .
0
|
x2 |
+ 4x + 3 |
|
0 |
|
|
||
lim |
|
|
|
|
= |
|
|
= , |
|
x |
3 |
+ 1 |
|
||||
x→−1 |
|
0 |
|
|
разложим числитель и знаменатель дроби на множители:
по теореме Виета x1 × x2 = 3 , один из корней равен x1 = -1, тогда x2 = -3 ,
тогда |
x2 + 4x + 3 = ( x +1)( x + 3) , |
а |
для |
|
многочлена |
в |
знаменателе |
||||||||||||||||||||
воспользуемся формулой суммы кубов x3 +1 = ( x +1)(x2 - x +1) |
|
||||||||||||||||||||||||||
= lim |
|
|
( x + 1)( x + 3) |
= , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
( |
|
)( |
|
|
|
) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
x→−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
x + 1 |
x2 − x + 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
сократим |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
= lim |
|
|
x + 3 |
|
|
= , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
x→−1 |
x2 − x + 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
подставим x = −1 получим |
2 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Ответ: |
|
lim |
x2 + 4x + 3 |
= |
2 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
x→−1 |
|
x3 + 1 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Пример 2.14. Вычислите предел функции lim |
x5 |
-1 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
-1 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→1 x7 |
|
|
|
||
Решение. lim |
x5 -1 |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
x→1 x7 -1 |
|
|
|
|
|
|
x = 1 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||
Подставим |
предельное |
|
значение |
в числитель |
и |
знаменатель, |
|||||||||||||||||||||
получим |
|
отношение |
бесконечно |
малых функций, то есть, |
раскрываем |
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
неопределенность |
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Для разложения на множители применим формулу |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
an - bn |
= (a - b) ×(an−1 + an−2b + an−3b2 + ... + abn−2 + bn−1 ). |
|
|
||||||||||||||||||||||||
= lim |
|
|
|
( x -1)(x4 + x3 + x2 + x +1) |
|
, |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
+ x5 + x4 + x3 + x2 + x +1) |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
x→1 ( x -1)(x6 |
|
|
|
|
|
|
|
сократим

|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
66 |
|
|
|
|
|
|
|
= lim |
x4 |
+ x3 |
+ x2 + x + 1 |
= , |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
+ x4 |
+ x3 + x2 + x + 1 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
x→1 x6 + x5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
подставим x = 1 и получим |
5 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Ответ: lim |
x5 −1 |
= |
5 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
x→1 x7 −1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Пример 2.15. Вычислите предел функции |
lim |
x3 − 2x2 + 16 |
. |
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→−2 x4 + x3 − x −10 |
|
|
|
|
|
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
lim |
|
x3 − 2x2 + 16 |
|
= , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
x→−2 x4 + x3 − x −10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
значение x = −2 , получим |
|
|
|
0 |
|
, |
||||||||
подставим |
неопределенность |
вида |
|
|
|
|||||||||||||
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
многочлены должны делиться на ( x + 2) . Разделим столбиком многочлен в числителе
− |
x3 |
− 2x2 + 0x + 16 |
| x + 2 |
|||
|
|
|
|
|
||
x3 |
+ 2x2 |
|
x2 − 4x + 8 |
|||
|
−− 4x2 + 0x + 16
−4x2 − 8x
−8x + 16
8x + 16
0
и схемой Горнера многочлен в знаменателе
|
x4 |
x3 |
x2 |
x1 |
x0 |
|
1 |
1 |
0 |
−1 |
−10 |
−2 |
1 |
−1 |
2 |
−5 |
|
|
x3 |
x2 |
x1 |
x0 |
|
Тогда x3 − 2x2 + 16 = ( x + 2)(x2 − 4x + 8) , x4 + x3 − x −10 = ( x + 2)(x3 − x2 + 2x − 5)
подставим
= lim |
( x + 2)(x2 − 4x + 8) |
|
= |
|
( x + 2)(x3 − x2 + 2x − |
5) |
|||
x→−2 |
|
сократим и подставим x = −2

67
= lim |
|
x2 − 4x + 8 |
= |
|
20 |
= − |
20 |
. |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
− 21 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
x→−2 x3 − x2 + 2x − 5 |
|
21 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
Ответ: |
lim |
x3 − 2x2 + 16 |
|
= − |
20 |
. |
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
x→−2 x4 + x3 − x −10 |
21 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x3 |
+ 5x |
2 + 3x − 9 |
||
Пример 2.16. Вычислите предел функции |
lim |
|
|
|
|
. |
||||||||||||
|
− 3x2 |
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→−3 x3 |
− 45x − 81 |
Решение.
Так как при x → 3 числитель и знаменатель дроби – бесконечно малые функции
lim |
|
( |
x3 |
+ 5x2 |
+ 3x − 9 |
) |
= 0 , |
|
lim |
|
( |
x3 − 3x2 − 45x − 81 = 0 . |
|||||||||||||||||||||||
x→−3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→−3 |
|
|
|
) |
|
|
||||||||||||||
Поэтому получаем |
|
неопределенность |
0 |
. Разделим числитель и |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
знаменатель на ( x + 3) . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
− |
x3 |
+ 5x2 + 3x − 9 |
|
|
|
|
x + 3 |
|
|
− |
x3 |
− 3x2 |
− 45x − 81 |
|
|
|
x + 3 |
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
x3 |
+ 3x2 |
|
|
|
|
x2 |
+ 2x − 3 |
x3 |
+ 3x2 |
|
|
|
|
|
|
x2 − 6x − 27 |
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
− |
2x2 + 3x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
−6x2 |
− 45x |
|
|
|||||||||||||
|
2x2 + 6x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−6x2 |
−18x |
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− 9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
−−3x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−−27x − 81 |
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
−3x − 9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−27x − 81 |
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
||||||
отсюда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
x3 + 5x2 + 3x − 9 = ( x + 3)(x2 + 2x − 3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
и |
x3 − 3x2 − 45x − 81 = ( x + 3)(x2 − 6x − 27), |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
тогда |
( x + 3)(x2 + 2x − 3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
lim |
|
|
|
|
= , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
+ 3)(x |
2 − 6x − 27) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
x→−3 ( x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
сократим |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
= lim |
|
|
x2 + 2x − 3 |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
x→−3 x2 − 6x − 27 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0
еще раз подставим, получим опять неопределенность .0

68
Теперь числитель и знаменатель – квадратные трехчлены, следовательно, разложить на множители можно используя теорему Виета для
числителя x = −3 , |
x1 × x2 = -3 , тогда x2 = 1 и для знаменателя |
x1 × x2 = -27 , |
||||||||||||||||
поэтому второй корень x = 9 , подставляем |
|
|
|
|
||||||||||||||
lim |
( x + 3)( x −1) |
= , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
( x + 3)( x − 9) |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
x→−3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
сократим и подставим x = −3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
= lim |
x −1 |
= |
−4 |
|
= |
1 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
−12 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
x→−3 x − 9 |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Ответ: lim |
|
x3 + 5x2 + 3x − 9 |
= |
1 |
. |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
x→−3 x3 − 3x2 − 45x − 81 |
3 |
|
|
|
|
|
||||||||||
Пример 2.17. Вычислите предел функции lim |
(x2 + 2x − 3)2 |
. |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
+ 4x2 |
+ 3x |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→−3 x3 |
|
Решение.
lim (x2 + 2x − 3)2 = , x→−3 x3 + 4x2 + 3x
|
|
в |
числителе и |
|
в |
знаменателе |
бесконечно |
малые |
функции |
||||||||
lim |
( |
x2 |
+ 2x − 3 |
) |
2 |
= 0 , lim |
( |
x3 + 4x2 + 3x |
) |
= 0 имеем неопределенность |
|
0 |
. |
||||
|
|
|
|||||||||||||||
x→−3 |
|
|
|
x→−3 |
|
|
|
|
|
|
0 |
||||||
|
|
В знаменателе вынесем общий множитель x3 + 4x2 + 3x = (x2 + 4x + 3) x . |
|||||||||||||||
Разложим на |
|
|
множители |
квадратные |
трехчлены |
по |
теореме |
Виета |
|||||||||
x1 × x2 = -3 , |
|
x2 =1, |
|
x2 + 2x − 3 = ( x − 1)( x + 3), |
x1 × x2 = 3 , |
|
x2 = -1, |
x2 + 4x + 3 = ( x + 1)( x + 3) , подставим
=lim ( x −1)2 ( x + 3)2 =
x→−3 x ( x + 1)( x + 3)
сократим и еще раз подставим
= lim |
( x −1)2 ( x + 3) |
= 0 |
||
|
( |
) |
||
x→−3 |
|
|
||
x |
|
x + 1 |
|
|
|
|
|
Ответ: lim (x2 + 2x − 3)2 = 0 . x→−3 x3 + 4x2 + 3x

69
Неопределенность вида 0 в точке (случай разности радикалов)0
Как и ранее неопределенности в случае разности радикалов раскрываются с помощью домножения на сопряженное выражения в случае разности или суммы квадратных корней, домножения на неполный квадрат суммы или разности при соответственно разности и суммы корней третьей степени.
Пример 2.18. Вычислите предел функции lim |
|
4 − x |
−1 |
. |
||||
|
|
|
||||||
|
|
|
|
x→3 |
x − 3 |
|||
|
|
|
-1 |
= |
|
|
|
|
Решение. lim |
|
4 - x |
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|||
x→3 |
x - 3 |
|
|
|
Пределы числителя и знаменателя при x → 3 равны нулю, что приводит
кнеопределенности типа 0 . Для раскрытия неопределенности домножим
0
числитель |
и |
знаменатель |
|
|
|
|
на |
выражение, сопряженное числителю |
||||||||||||||||||
( |
|
+1) , получим |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
4 - x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
= lim ( |
|
|
|
-1) ×( |
|
|
|
|
|
+1) |
|
||||||||||||||
|
|
4 - x |
4 - x |
= , |
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
x→3 |
( x - 3) ×( 4 - x +1) |
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
используем формулу разности квадратов |
|||||||||||||||||||||||||
|
= lim |
|
|
|
|
4 − x −1 |
|
|
|
|
=, |
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
x→3 ( x - 3) ×( |
4 - x +1) |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
приводим подобные |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
= lim |
|
|
|
|
3 − x |
|
|
|
|
|
=, |
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
x→3 ( x - 3) ×( |
4 - x +1) |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
вынесем (-1) в числителе за знак предела |
|||||||||||||||||||||||||
|
= -lim |
|
|
|
|
|
|
x − 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
= , |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
x→3 |
( x - 3) ×( |
|
|
4 - x +1) |
|
|
|||||||||||||||||
|
сократим дробь |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
= -lim |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
= , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
4 - x + |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
x→3 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
вычислим предел |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
= - |
|
|
|
1 |
|
= - |
|
1 |
|
= - |
1 |
. |
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
4 |
- 3 +1 |
|
1 |
+1 |
|
|
2 |
|
|

70
Ответ: lim |
|
|
4 − x |
−1 |
|
|
= − |
1 |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x→3 |
|
|
|
|
x − 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x − 2 |
||||||||
Пример 2.19. Вычислите предел функции lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x − 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
x→2 |
x2 + |
5 − 3 |
||||||||||||||||||||||
Решение. |
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→2 |
x2 |
+ 5 − |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
Подстановка предельного значения аргумента приводит к |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
неопределённости |
0 |
|
. Домножим числитель и знаменатель на сопряженное |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
к знаменателю выражение ( |
|
|
|
|
|
+ 3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
x2 + 5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
( x − 2)( |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ 3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
= lim |
|
|
|
|
|
|
x2 + 5 |
|
= , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
x→2 ( |
|
x2 + 5 − 3)( |
|
|
x2 + 5 + 3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
используем формулу разности квадратов |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
( x − 2)( |
|
|
|
|
|
|
+ 3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
= lim |
x2 + 5 |
= , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
x2 + 5 − |
9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
x→2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
приведем подобные |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
( x − 2)( |
|
|
|
|
+ 3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
= lim |
|
|
x2 + 5 |
|
|
= , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 − 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
x→2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
разность квадратов в знаменателе разложим на множители |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
( x − 2)( |
|
|
|
|
|
+ 3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
= lim |
x2 + 5 |
= , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
( x − 2)( x + 2) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x→2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
сократим и подставим |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
+ 3 |
|
= |
6 |
= |
3 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
= lim |
|
|
x2 + 5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
x→2 |
|
|
x + 2 |
|
|
|
|
4 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
Ответ: |
lim |
|
|
|
|
|
|
x − 2 |
|
= |
3 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x→2 |
|
|
|
x2 + 5 − 3 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 − |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|||||||
Пример 2.20. Вычислите предел функции lim |
|
|
|
|
|
. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→4 3 |
− 2x + 1 |
||||||||||
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
2 − |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
lim |
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
x→4 3 − |
|
|
2x + 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|