Urologiya

«faol» leykotsitlar (50% va undan ko‘proq) bo‘ladi va ko‘pchilik bemorlarda

Shterngeymer–Malbin hujayralari topiladi. Bakteriuriya birlamchi o‘tkir

pielonefritga qaraganda tez–tez ro‘y berib, unga proteya guruhidagi va ko‘k yiring tayoqchasi bakteriyalari sabab bo‘ladi. Ko‘pincha, proteinuriya kuzatilib oqsil soni 1g/l atrofida turadi. Siydikning immunokimiyoviy tahlilida uroproteinlar orasida oqsil aniqlanadi, ularning molekular massasi 200,000 dan katta bo‘lmaydi.

Proteinuriyaning tubulyar xili uning selektiv xarakterdagisi bilan birga

qo‘shilgan bo‘ladi. Siydikni sutka davomida bir necha marta tekshirish kerak, chunki bolalarda ko‘pincha piuriya siydikning hamma porsiyalarida ham aniqlanmaydi.

Odatda, yuqori leykotsitoz va qonning leykotsitar formulasi neytrofilez bilan tayoqcha yadroli neytrofillar (15–20% gacha, ba’zan ko‘proq) ko‘payishi va ko‘proq yosh shakllari paydo bo‘lishi hisobiga chapga siljishi kuzatiladi. EChT hamma vaqt o‘rtacha 40–45 mm/s gacha ko‘tariladi. Qonning zararlanishi (o‘rta molekulalar va V2–mikroglobulinlar soni 3–4 marta oshadi, qonda paramesiylarning hayot davri 20 daq.dan kam) yaqqol ko‘rinib turadi. O‘tkir yiringli pielonefriti bor bolalar uchun anemiya xos bo‘lib, u infeksiyaning gemolitik ta’siri va zaharlanish natijasida qon ishlab chiqaruvchi tizimlar funksiyasining pasayishi sababli kelib chiqadi.

Bir tomonlama pielonefritda qaysi tomondagi buyrak zararlanganligini yoki ikki tomonlama pielonefritda ko‘proq zararlangan buyrakni bilish uchun solishtirma leykotsitozni aniqlash tashxislash ahamiyatiga ega. Barmoqdan o‘ng va chap bel sohasidan olingan qondagi leykotsitlar soni sanaladi. Leykotsitozning yuqoriroq bo‘lishi kasal bo‘lgan tomonni ko‘rsatadi.

Buyraklarda ikki tomonlama yallig‘lanish jarayoni bilan og‘ir ikkilamchi o‘tkir pielonefrit bo‘lgan bemorlarning taxminan 25–30% da qon zardobida mochevina soni oshgan bo‘ladi. Kasallik bir tomonlama bo‘lganda qon zardobida mochevina sonining oshishi jom–buyrak reflukslari natijasida zararlangan buyrakdan siydikning rezorbsiya bo‘lishiga va ikkinchi buyrakka zaharli ta’sir qilishiga bog‘lik bo‘lishi mumkin.

231

Ikkilamchi o‘tkir pielonefrit bo‘lgan bemorlarda xromotsistoskopiya ba’zi hollarda buyrakdan siydik oqimining buzilishini aniqlashga imkon berib, uning darajasi va sababini, siydik nayining intramural bo‘limida tosh bo‘lganda siydik nayi og‘izchasidagi bullez shishni yoki siydik oqimi buzilishining sababi bulgan ureterotseleni aniqlashga muvaffaq bo‘linadi.

Rentgenologik tekshirish usullari ikkilamchi o‘tkir pielonefritning tashxisida eng muhim o‘rinni egallaydi. Siydik yo‘llarining umumiy rentgenogrammasi buyraklar va siydik naylaridagi toshga shubxali va qo‘shimcha soyalarni hamda zararlangan buyrakning kattalashganligini, bel mushaklari konturining noaniqligini va umurtqa pog‘onasining zararlangan tomonga bir oz skoliozini aniqlashga imkon beradi. Ekskretor urogrammada siydik yo‘llari to‘silgan bemorlarda zararlangan buyrakda va siydik nayi bo‘ylab rentgenokontrast moddaning soyasi yoki mutlaqo aniqlanmaydi, yoki to‘siqdan yuqorida kengaygan siydik nayini, jom va kosachani to‘ldirib (qisman o‘tmay qolganda) kechroq paydo bo‘ladi. Bu ko‘proq kechki urogrammalarda (40–50 daq. dan keyin, 1,5 s va kechroq) yaxshi aniqlanadi.

Retrograd ureteropielografiyani faqat qat’iy ko‘rsatmasi bo‘lganda bajarish kerak. U rentgennegativ toshlar yoki siydik oqimini buzgan boshqa sabablar bo‘lganda, ularni bu tekshiruvsiz aniq aniqlab bo‘lmaganda, shuningdek, zudlik bilan operatsiya qilish zarurligi to‘g‘risidagi masalani hal qilish kerak bo‘lganda qilinadi. Bunda siydik nayini kateterlash bir vaqtning o‘zida davolash rolini o‘ynashi ham mumkin.

Differensial tashxislash

O‘tkir ikkilamchi pielonefritning rivojlanishida asosiy omil siydik yo‘llarining to‘silishi bo‘lsa, unda dastlabki klinik simptomi zararlangan buyrak

sohasidagi og‘riq, ko‘pincha buyrak sanchig‘i hisoblanadi. Bu holat o‘tkir

ikkilamchi pielonefritni umumiy infeksiyali kasalliklar bilan, o‘tkir appenditsit va

o‘tkir xolesistit bilan differensial tashxisini yengillashtiradi. Buyrakning

paypaslanishi, Pasternaskiy simptomining musbat bo‘lishi, dizuriya, bakteriuriya, leykotsituriya, siydikda ko‘p sonda faol leykotsitlar bo‘lishi, kasallangan tomonda

232

buyrak funksiyasining pasayishi yoki bo‘lmasligi o‘tkir ikkilamchi pielonefrit ekanligidan dalolat beradi. Agar uning sababi siydik nayining pastki uchdan biridagi tosh bo‘lsa, unda bir qancha hollarda bachadon ortiqlarining yallig‘lanishi

bilan differensial tashxis o‘tkazish kerak. Qorinning pastidagi og‘riq qorin parda

leykotsituriya va bakteriuriya bo‘lmasligi, siydik passajining buzilmaganligi o‘tkir adneksit deb tashxis qo‘yishga imkon beradi. Differensial tashxislashda buyraklarni ultratovush bilan tekshirish, ekskretor urografiya va ikkilamchi o‘tkir pielonefritda siydik oqimining buzilganligini aniqlaydigan xromotsistoskopiya katta yordam ko‘rsatadi.

Davolash

Ikkilamchi o‘tkir pielonefritda davolashni buyrakdan siydik oqimini

tiklashdan boshlash kerak. Bu prinsipial muhim asosiy qoida.

Siydik nayining kichikroq tosh bilan to‘silib qolishi natijasida paydo

bo‘lgan o‘tkir pielonefritda, keyinchalik toshning mustaqil ravishda chiqib ketishiga ishonishga imkon bo‘lsa, buyrakdagi o‘tkir yallig‘lanish jarayoni boshlanishining dastlabki muddatlarida (1 dan 3 kunigagacha) siydik oqimini siydik nayini kateterlash yordamida tiklashga harakat qilib ko‘rish mumkin. Agar kateterni toshning yonidan jomga o‘tkazishga muvaffaq bo‘linsa va jom ichidagi siydik evakuatsiya qilinsa, pielonefrit xurujini to‘xtatish mumkin. Agar buyrak

jomini u yoki bu sabablar bilan (ko‘pincha siydik nayining tosh turgan joyida

o‘tkazib bo‘lmaydigan to‘siq bo‘lishi sababli) kateterlash imkoni bo‘lmasa, dorilar bilan davolash esa birinchi 3 sutka davomida pielonefritning xurujini bartaraf qilishga olib kelmasa, unda shoshilinch operatsiya – ureterolitotomiya yoki kam

uning kattaligi tezda mustaqil chiqib ketishiga ishonch bermasa, shoshilinch operativ davo qilinadi. Bemorni operatsiyaga tayyorlash jarayonida yiringli

233

zaharlanishni kamaytirish uchun vaqtinchalik chora sifatida siydik nayini yoki buyrak jomini kateterlashga ijozat berish mumkin. Bemorning yoshini va uning ahvolini hisobga olib, ayniqsa bolalarda ko‘rsatmasiga binoan kosacha–jom tizimi anchagina kengaygan sharoitda teri orqali nefrostomiya qilish maqsadga muvofiqdir, bu jomdan siydik oqimini adekvat chiqarishga imkon beradi.

O‘zini ushlab turuvchi siydik nayi kateteri (stenti)ni qo‘llash nafaqat pielonefrit xurujini to‘xtatishga, balki keyingi muddatda buyrak jomidagi toshni ekstrakorporal yo‘l bilan maydalashga qilishga imkon beradi. Bundan tashqari, buyrakdan toshni teri orqali punksiyali nefrostomiya (mexanik, maxsus asbob

bilan ) yordamida olib tashlash yoki to‘lqinli zarba bilan (nefrostomik oqma

orqali) jomda maydalash mumkin. Bu kateter (stent) toshni maydalagandan keyin

buyrakdan siydik oqimini erkin ta’minlaydi, toshning bo‘lakchalari bilan siydik

nayining to‘silib qolishi oldini oladi va o‘tkir ikkilamchi pielonefritning

profilaktikasiga yordam beradi.

Buyrakni siydik nayi kateteri bilan drenajlash jomdan bemalol siydik

oqimini ta’minlaydi va buning fonida maqsadga muvofiq buyurilgan jadal antibakterial davolash bemorning ahvoli yaxshilanishiga, tana haroratining me’yordagi daraja pasayishiga, qaltirashning yo‘qolishiga, buyrak sohasida og‘riqning kamayishiga, qonda leykotsitozning tushishiga olib keladi. O‘tkir ikkilamchi pielonefritning hujumi sekin–asta to‘xtatiladi. Lekin bemorlarning siydigida hamma vaqt ko‘p sonda shilimshiq – yiringli parchalar bo‘lib, ular siydik nayi kateterining bo‘shlig‘ini to‘sib, siydik oqimini buzishi mumkin. Odatda, bu buyrakda yallig‘lanish jarayonining yana zo‘rayishiga olib keladi va teri orqali punksiyali nefrostomiya yoki ochiq operatsiya qilishga ko‘rsatma bo‘ladi.

Ikkilamchi o‘tkir pielonefritning dastlabki bosqichida (2–3 kuniga), ya’ni buyrakda seroz yoki bir oz yiringli yallig‘lanish jarayoni borligiga taxmin qilinganda, juda cheklangan ko‘rsatmaga binoan buyrak jomini drenajlamasdan jomdan yoki siydik nayidan toshni olish choralarini kщrish mumkin. Kasallikning ko‘proq kechki muddatida (4–6 kuniga), ya’ni buyrakda yiringli nekrotik jarayon

234

paydo bo‘lganda, buyrak yoki siydik nayidan toshni olgandan keyin albatta buyrak

asosiy maqsadi buyrakni drenajlash va dekapsulyatsiya qilishdan iborat.

Ikkilamchi o‘tkir pielonefritning kelib chiqishi sabablarini yo‘qotishga esa,

(masalan, siydik nayidagi toshni olish) agar u operatsiyani qiyinlashtirmasa va bemorning ahvolini og‘irlashtirmasa ruxsat etiladi. Buyrakda ko‘p karbunkullar bo‘lganda, uning parenximasi yiringli erib ketganda, pionefrozda ikkinchi buyrakning funksiyasi yaxshi bo‘lganda nefrektomiya qilinadi.

Prognozi

Ikkilamchi o‘tkir pielonefritda prognoz birlamchiga qaraganda unchalik yaxshi emas, chunki bunday bemorlarda buyrakdagi yallig‘lanish jarayoni ko‘pincha surunkali shakliga o‘tadi yoki buyrakda nefrektomiya qilishni talab etiladigan yiringli–destruktiv o‘zgarishlar bilan asoratlanadi. O‘tkir yiringli pielonefritni davolashning yutug‘i, demak uning prognozi asosan buyrakdan siydik oqimini o‘z vaqtida tiklashga bog‘liq.

O‘tkir homiladorlik pielonefriti

O‘tkir homiladorlik pielonefriti ko‘p uchrashi sababli u kasallikning alohida shakliga ajratilgan. O‘tkir pielonefrit, odatda, homiladorlikning ikkinchi yarmida, ya’ni buyrak jomida bosim 2 marta ko‘tarilganda, o‘rtacha 2,5–5% hollarda kuzatiladi. Homiladorlarda quyidagi moyillik omillari pielonefritning paydo bo‘lishiga sharoit yaratadi:

1) Homiladorlikning 8 haftasida allaqachon aniqlanadigan ko‘proq gormonal xarakterdagi (estrogenlar, progesteron va glyukokortikoidlarning ko‘p bo‘lishi), neyrogumaral o‘zgarishlar natijasida yuqori siydik yo‘llari tonusining pasayishi;

2) siydik nayini, asosan o‘ngini homilador bachadonning mexanik ravishda bosishi;

235

3) homiladorlarning 5–10% da asimptomatik bakteriuriya borligi. Oxirgi holat juda muhim ahamiyatga ega, chunki o‘tkir pielonefrit o‘rtacha 30% asimptomatik bakteriuriyasi bo‘lgan homiladorlarda kuzatiladi. Ularda, hatto antibakterial davolashga qaramasdan, o‘tkir pielonefrit siydigi steril bo‘lgan homiladorlarga qaraganda ko‘proq paydo bo‘ladi. Homiladorlarning o‘tkir pielonefriti ko‘pincha o‘ngda uchraydi, buni kattalashgan bachadonning o‘ng

siydik nayini ko‘proq bosishi bilan bog‘lash mumkin.

Bemor klinikaga tushgandan keyin buyraklardan siydik oqimi xarakterini aniqlash uchun tezda buyraklarni ultratovush tekshirish va xromotsistoskopiya qilish kerak. Bunda o‘tkir pielonefrit bo‘lgan homiladorlarda siydik oqimi buzilmagan bo‘lsa, bemorni sog‘lom yonboshga yotqizib krovatning oyoq qismini ko‘tarib, o‘tkir pielonefritning xurujini qaytarish uchun antibakterial davolashni o‘tkazish yetarli bo‘ladi. Agar kasal bo‘lgan tomondagi siydik nayidan indigokarmin ajralmasa pielonefrit xurujini qaytargungacha (odatda 2–3 sutkaga) buyrak jomiga siydik nayi kateterini o‘rnatish yordamida siydik oqimini tiklash

kerak. Ko‘pchilik bemorlarda antibakterial davoni drenajlash bilan birga

qilinganda uning ahvolini anchagina yaxshilashga va pielonefrit xurujini qaytarishga erishiladi. Juda kam hollarda konservativ davo bu muddatda o‘tkir pielonefritning xurujini qaytarishga olib kelmasa va uning yiringli destruktiv shakli saqlanib tursa, unda operativ davolash – buyrakni nefro – yoki pielostomiya

yo‘li bilan dranajlash kerak. O‘z vaqtida qilingan operatsiya buyrakda og‘ir

yiringli jarayon rivojlanishining oldini oladi va nefropielostoma bor bo‘lishiga

qaramasdan homiladorlik tezda me’yordagi tug‘ish bilan tugallanadi.

Nefropielostomik drenajni tuqqandan keyin siydik yo‘llarining tonusi tiklangungacha (4–6 hafta) saqlash kerak.

So‘nggi yillarda homiladorlarda pielonefrit xurujini qaytarib bo‘lmaganda buyrakni drenajlash uchun ultratovush nazorati ostida bajariladigan teri orqali punksiyali nefrostomiya muvaffaqiyatli qo‘llanilmoqda. Pielonefritning tez–tez ro‘y beradigan xurujida uning yiringli shaklining profilaktikasi uchun jomni oddiy kateterlash o‘rniga buyrakka uzoq muddatga (1–2 oy) qo‘yiladigan o‘zini ushlab

236

turadigan kateter (stent) dan foydalanilmoqda. Agar siydik nayiga kateter kiritilganda o‘tib bo‘lmaydigan to‘siq uchrasa, uning sababini aniqlash kerak.

Faqat shunday vaziyatda odatda siydik nayida tosh borligini aniqlash uchun umumiy urografiya, ko‘rsatmasiga binoan retrograd ureteropielografiya qilinadi. Agar tosh bor bo‘lib, uning kattaligi mustaqil ravishda chiqib ketishiga ishonch bo‘lsa hamda u siydik nayining pastki uchdan birida joylashgan bo‘lsa va homladorlik muddati katta bo‘lsa (III oylik) siydik oqimini buyrakdan teri orqali punksiyali nefrostomiya yordamida tiklash maqsadga muvofiqdir. Qolgan hollarda shoshilinch operativ davo – ureterolitotomiya qilinadi.

Homiladorlar o‘tkir pielonefritini antibakterial davolashning o‘ziga xosligi ma’lum. Xomiladorlikning daslabki uch oyligida tetrasiklinlarni, ular teratogen ta’sir ko‘rsatishi mumkinligi sababli buyurish mumkin emas. Homiladorlikda aminoglikozidlarning quloqqa zararli ta’siri borligi sababli buyurish o‘rinsizdir.

Hoimladorlik pielonefritini davolashda sefalosporinlar guruxining 3 va 4 avlodiga kiruvchi preparatlarni tavsiya qilish mumkin.

Homiladorlarda o‘tkir pielonefritning oldini olish uchun surunkali pielonefritga olib keluvchi kasalliklarni o‘z vaqtida aniqlash va to‘g‘ri davolash kerak.

Asimptomatik bakteriuriyasi bo‘lgan homiladorlarni majburiy davolash

lozim.

Homiladorlar siydigini bakteriologik tekshirish har oyda kamida bir marta tavsiya qilinadi.

O‘tkir pielonefritning paydo bo‘lishi bo‘yicha xavfli guruhga ko‘p bolali, ko‘p suvli, homilasi katta va chanog‘i tor homiladorlar kiritiladi. Ularda pielonefritning oldini olish homiladorlikning II va III oyligida buyraklarni ultratovush yordamida tekshirib urodinamikaning klinik davrigacha bo‘lgan buzilishini, asimptomatik bakteriuriyani aniqlash va davolashdan iborat.

Prognozi

Homiladorlar o‘tkir pielonefritida prognozi odatda, yaxshi bo‘ladi. Lekin, agar homiladorlik vaqtidagi o‘tkir pielonefrit ilgari o‘tkazgan pielonefrit natijasida

237

bo‘lsa, agar tuqqandan keyin to‘liq remissiyaga erishilmasa yoki takroriy homiladorlikda o‘tkir pielonefrit paydo bo‘lsa, surunkali pielonefrit rivojlanishi oqibatida prognozi yaxshi bo‘lmaydi.

Apostematoz pielonefrit

Bu kasallik yiringli–yallig‘lanish jarayonidan iborat. Ko‘proq buyrakning

po‘stlog‘ qavatida ko‘p mayda yiringchalar (apostem) hosil bo‘ladi.

Apostematoz pielonefrit ko‘p hollarda ikkilamchi o‘tkir pielonefritning

kalavalarning tomirlar xalqasiga va buyrakning oxirgi tomirlariga o‘rnashadi. Bular natijasida hosil bo‘lgan bakterial tromblar tariqsimon (miliar) yiringchalar manbai hisoblanadi. Ular buyrakning po‘stloq qavatida yuzaki, shu bilan birga to‘g‘ridan–to‘g‘ri parda ostida (6.2– rasm) turadi, u yerda kattaligi 1–3 mm, sariqroq rangda ko‘p yiringchalar ko‘rinadi, ular bitta yoki guruh–guruh bo‘lib joylashadi.

6.2. – rasm. Apostematoz pielonefrit. a – buyrakning tashqi ko‘rinishi, b – kesilgandagi buyrak.

Simptomlari va klinik kechishi

Apostematoz pielonefrit uchun, uning kechishi ko‘proq siydik oqimining

buzilish darajasiga bog‘liq bo‘lib, tana haroratining yuqori gektik bo‘lishi (39–40

238

0S), juda kuchli qaltirash va kuchli terlash bilan takrorlanadi, zaharlanish

simptomlari (tez kuchayib boruvchi umumiy holsizlik, bosh og‘rig‘i, taxikardiya, ko‘ngil aynishi, qusish, skleraning sarg‘imtirligi, tilning quruq bo‘lishi, adinamiya) ning yaqqol namoyon bo‘lishi va tez rivojlanishi xosdir.

Odatda qaltirash 10daq. dan 1s gacha davom etadi. Ko‘pchilik bemorlarda buyrak sanchig‘i xurujidan yoki bel sohasidagi og‘riq kuchaygandan keyin sutkada u bir necha marta takrorlanadi. Qaltirashdan birmuncha vaqt o‘tgandan keyin, tana harorati me’yoriy va me’yorga yaqin darajagacha pasayadi, kuchli terlash kuzatiladi, bel sohasidagi og‘riq va siydik soni kamayadi.

Apostematoz pielonefritda simptomlarining shunday ketma–ket bo‘lishiga, jom–buyrak reflukslar hisobiga ko‘p sondagi mikroorganizmlarni, ularning toksinlari va yallig‘lanish jarayonining mahsulotlarini o‘zida saqlovchi yiringli siydikning vaqti–vaqti bilan jomdan qon aylanish tizimiga kirishi sabab bo‘ladi.

Bu tananing yaqqol zaharlanishiga va bemorning ahvoli tezda yomonlashishiga olib keladi. Siydik oqimi buzilganda apostematoz pielonefrit, hatto o‘tkir pielonefrit rivojlanish paytidan 2–3 sutka o‘tgandan keyin ham paydo bo‘lishi mumkin.

Zararlangan buyrak sohasini paypaslaganda hamma vaqt bel va qorin oldi mushaklarining himoyaviy tarangashishi va juda tez–tez qovurg‘a–umurtqa burchagida keskin og‘riq aniqlanadi. Ko‘pincha kattalashgan va kuchli og‘riqli buyrak paypaslanadi. Qonda leykotsitlar soni keskin ravishda oshadi, qon formulasining chapga siljishi va leykotsitlarning zaharli donachalari aniqlanadi.

Leykotsituriya kasallikning boshlanish davrida bo‘lmasligi mumkin.

Bakteriuriyaning yuqori darajada bo‘lishi eng xarakterli dastlabki simptomi hisoblanadi. Keyinroq leykotsituriya faol leykotsitlar bilan paydo bo‘ladi, lekin u ko‘pincha ozgina (1 ml siydikda 25.000 gacha leykotsitlar yoki siydikning umumiy tahlilida ko‘ruv maydonida 15–20 tagacha leykotsitlar) bo‘ladi, chunki apostemoz pielonefritda asosan buyrakning po‘stloq qavati zararlanadi.

Tashxisi

239

Yuqorida sanab o‘tilgan klinik va laborator belgilarga asoslaniladi.

Rentgenologik, radiologik va ultratovush tekshirish usullari ba’zi bir qo‘shimcha ma’lumotlarni beradi.

Umumiy urogrammada ko‘pincha kasallangan tomonda bel mushaklarining soyasi ko‘rinmaydi, buyrakning kattalashganligi, zararlangan buyrak tomonga umurtqa pog‘onasining skoliozi ko‘rinadi. Ekskretor urogrammalarda kosachalar va jom konturining noaniqligi, buyrak o‘lchamining kattalashganligi, nafas olganda buyrak harakatchanligining cheklanganligi yoki yo‘qligi, zararlangan buyrakning funksional qobiliyati pasayganligi aniqlanadi. Ikkilamchi apostematoz pielonefritda rentgenologik ko‘rinishi, bundan tashqari, birlamchi kasallikning

(masalan, siydik nayining toshida ureterogidronefroz va b.) xususiyatlarini aks ettiradi.

Xromotsistoskopiya birlamchi apostematoz bo‘lgan bemorlarning taxminan yarmisida zararlangan buyrak siydik nayi og‘izchasidan indigokarmin chiqishining sekinlashganini yoki ajralmaganini aniqlashga imkon beradi, bu zararlangan buyrak funksiyasining pasayishi bilan bog‘liq.

Ikkilamchi apostematoz pielonefrit bo‘lgan bemorlarda indigokarminning ajralib chiqishi hamma vaqt buziladi. Statik nefrossintigrafiyada zararlangan buyrakning kattalashganligi, uning po‘stloq qavatida izotopning to‘planishi diffuz–notekis bo‘ladi. Ultratovush tekshiruvda buyrak o‘lchamlari kattalashganidan tashqari, ikkilamchi (obstruktiv) xarakterdagi apostematoz pielonefritda kosacha–jom tizimining kengayganligi aniqlanadi.

Differensial tashxisi

Apostematoz pielonefritda differensial tashxisi birlamchi va ikkilamchi o‘tkir pielonefritdan asosan farq qilmaydi va xuddi shunday kasalliklar bilan o‘tkaziladi. Tana haroratining yuqori (39–40 0S gacha) kuchli qaltirash va ko‘p

terlash bilan bo‘lishi, intoksikatsiya simptomlarining yaqqol ko‘rinishi,

zararlangan tomonda qovurg‘a–umurtqa pog‘onasi burchagida keskin og‘riq, ko‘p sonda faol leykotsitlar bilan anchagina leykotsituriya, bakteriuriya, protinuriya, zararlangan buyrak funksiyasining pasayishi va uning nafas olish ekskursiyasining

240