Urologiya

Bakteriemik shokning klinik ko‘rinishida vaqtli yoki prodromal shokning

rivojlanishi va qaytarib bo‘lmaydigan bosqichlari farq qilinadi.

Bakteriemik shok kechishining og‘ir –yengilligi yiring o‘choqidan qonga tushgan endotoksinlar soni, zaharligi va biologik xususiyatlari, hamda retikuloendotelial tizim detoksikatsion funksiyasining kamayish darajasiga

bog‘liq. Yiringli pielonefrit bo‘lgan bemorlarda shok eng og‘ir kechadi, chunki u

buyraklar funksiyasi pasayishi fonida rivojlanadi. Bunday bemorlarda anuriya juda vaqtli boshlanadi.

Bakteriemik shokning vaqtli belgilariga tana haroratining kuchli qaltirash bilan yuqori bo‘lishi, terining issiq va quruq bo‘lishi, bezovtalanish, koronar qon

tomirlar yetishmovchiligi bilan kuzatiladigan arterial bosimning bir oz pasayishi, me’da–ichak faoliyatining buzilishlari kiradi. Bakteriemiyaning aniqlanishi bakteriemik shokni tasdiqlovchi muhim omil hisoblanadi. Bakteriyalarni ko‘pincha bemordan istima yuqori ko‘tarilganda va kuchli qaltirash bo‘lganda olingan qonda, tezroq esa bakterialogik usulga qaraganda fazali–kontrast mikroskopiya yordamida aniqlash mumkin. Bakteriologik shokning rivojlangan yoki shokning «borishi» bosqichi arterial bosimning past bo‘lishi, uyquchanlik,

sovuq ter chiqishi, hansirash, gipovolemiya, atsidoz bilan xarakterlanadi.

Bakteriemik shokning uchinchi qaytarib bo‘lmaydigan bosqichida kasallikning klinik ko‘rinishi buyrak yetishmovchiligi (oliguriya)ning belgilari, yaqqol yurak–

dekompensatsiyasi (terida petexial toshmalar yoki qon quyilishlar paydo bo‘lishi) belgilari bilan og‘irlashadi.

Davolash

Bakteriemik shokda davolash quyidagi prinsiplar bo‘yicha o‘tkaziladi:

1) buyraklarning funksional qobilyatini hisobga olgan holda keng doirada ta’sir qiluvchi antibiotiklar va kimyoviy antibakterial preparatlar yuqori dozada qo‘llaniladi: vena ichiga ftorxinolonlar (peflatsin, siprofloksatsin 0,4g dan kuniga

251

2 marta), mushak orasiga amikatsin (0,5g dan kuniga 2 marta), gentamitsin sulfat (40 mg dan kuniga 4 marta), sefalosporinlar (1g dan kuniga 4–6 marta) yuboriladi; 2) tomirlar kollapsiga qarshi vena ichiga tomchilatib gipertenziv vositalar (gidrokortizon yoki prednizolon kuniga 1000–2500 mg dan) kiritiladi. Ular vazopressor vositalar, past molekulali dekstran ta’sirini kuchaytiradi.

Gematokritni hisobga olgan holda qon plazmasi, atsidoz va elektrolit buzilishlarini bartaraf qilish uchun dori–darmonlar buyuriladi;

3) antigistamin dorilar (diprazin, pipolfen) 0,025 g dan kuniga 2–3 marta ichish uchun, 2,5% li eritmasi 1–2 ml dan mushak orasiga, 0,5% li eritmasi 5–10 ml yoki 2,5% li eritmasi 2 ml dan vena ichiga, dimedrol 0,03–0,0,5 g dan kuniga 1–3 marta ichish.uchun 1% li eritmasi 1–2 ml dan mushak orasiga yoki vena ichiga; suprastin 0,025 g dan kuniga 2– 3 marta ichishga , 2 % li eritmasi 1 – 2 ml dan mushak orasiga yoki vena ichiga; geparin (5000 TB dan kuniga 3–4 marta) va boshqa antikoagulyantlar buyuriladi;

4) oksigenoterapiya o‘tkaziladi.

Shunday qilib, bakteriemik shokni davolashning eng muhim joylari quyidagilar:

1)sirkulyatsiyadagi qon hajmini to‘ldirish (infuzion terapiya);

2)o‘rnini bosadigan gormonal terapiya o‘tkazish.

Bakteriemik shokni oqibati yaxshi bo‘lishining zaruriy sharti dorilar bilan davolashni boshlash bilan bir vaqtning o‘zida buyrak jomini kateterlash orqali siydik oqimini tiklash, kateterni o‘tkazib bo‘lmaydigan to‘siq bo‘lganda esa nefro– yoki pielostomiya yo‘li bilan siydik oqimini tiklash (ultratovush nazorati ostida teri orqali punksiyali nefrostomiya qilish afzalroq), darhol bemorni shokdan chiqarish hisoblanadi. Gemodinamik ko‘rsatgichlar doimiy bo‘lgandan va siydik oqimi tiklangandan keyin bakteriyalar va ularning toksinlari tezda eliminatsiya bo‘lishi uchun ekstrakorporal detoksikatsiya usullaridan (gemosorbsiya, plazmoferez, plazmosorbsiya) birortasini qo‘llash mumkin.

Surunkali pielonefrit

252

Surunkali pielonefrit, odatda, boshdan o‘tkazgan o‘tkir pielonefritning oqibati hisoblanadi. Buyrakdagi o‘tkir infeksion – yallig‘lanish jarayonini

2.O‘tkir pielonefritni noto‘g‘ri yoki muddati bo‘yicha kam davolash, hamda o‘tkir pielonefritni boshdan kechirgan bemorlarni dispanser nazoratidan o‘tkazib turmaslik.

3.Pielonefritda L–shakldagi bakteriyalar va protoplastlar hosil bo‘lishi, ular buyrakning oraliq to‘qimasida uzoq muddat nofaol holatda bo‘ladi, organizmning himoya immun kuchlari pasayganda esa avvalgi faol holatiga o‘tib, kasallikni qo‘zg‘atish qobiliyatiga kiradi.

4.Organizmni kuchsizlantiruvchi va buyraklarning infeksiyalanishi uchun

doimiy manba bo‘ladigan surunkali yo‘ldosh kasalliklar (qandli diabet, semirish, me’da – ichak kasalliklari, tonzillit va b.).

5. Immunodefitsit holat.

Surunkali pielonefrit ko‘pincha bolalikdan, qizlarda ko‘proq o‘tkir

pielonefrit xurujidan keyin boshlanadi. O‘tkir infeksion va virusli kasalliklar

(gripp, angina, pnevmoniya, otit, enterokolit va b.) paytida yoki ularni boshdan kechirgandan so‘ng surunkali pielonefrit yangidan qo‘zg‘aladi, ular ko‘pincha yuqoridagi kasalliklar niqobida bo‘lib, sezilmasdan o‘tadi. Boshdan kechirilgan infeksion jarayon oqibatida organizmning kuchsizlanishi va antibakterial davolashning yetarli bo‘lmasligi surunkali pielonefritning zo‘rayishiga imkon beradi. Keyingi muddatlarda bolada uning kechishi to‘lqinsimon xususiyatga ega bo‘ladi. Kasallikning remissiya davri yallig‘lanish jarayonining yashirin davri, keyin esa faol davri bilan almashadi. Bolalarda surunkali pielonefritni klinik

kechishining ikkita: yashirin va to‘lqinsimon tipi farq qilinadi. Yashirin tipi

simptomlarining kamligi bilan xarakterlanadi. Ko‘pchilik bolalarda bu kasallik

253

dispanser ko‘rigida yoki interkurrent kasalliklar sababli tekshirganda, ancha kamroq esa – vaqt–vaqti bilan charchab qolishga, ishtaxaning yomonlashishiga, noaniq subfebrilitetga shikoyati bo‘lganda va juda kamdan–kam hollarda qorinda

Ko‘pincha u qovuq–siydik nayi refluksi bo‘lgan va buyraklar hamda siydik yo‘llarida har xil rivojlanish nuqsonlari sababli yaqqol gidronefrotik transformatsiyasi bo‘lgan bolalarda qayd qilinadi.

Tasnifi

Surunkali pielonefrit buyrakda yallig‘lanish jarayonining faolligi bo‘yicha tasniflanadi:

I.Yallig‘lanish jarayonining faol fazasi:

a)1 ml siydikda leykotsituriya 25.000 va undan ko‘p;

b)1 ml siydikda bakteriuriya 100.000 va undan ko‘p;

v) hamma bemorlar siydigida «faol leykotsitlar» 30% va undan ko‘p;

g) 25–50% bemorlar siydigida Shterngeymer–Malbin hujayralari bor;

d) 60–70% bemorlarda passiv gemagglyutinatsiya reaksiyasida (PGAR) antibakterial antitelo titri ko‘tarilgan;

ye ) 50–70 % bemorlarda EChT 12 mm/s dan yuqori; j) qonda o‘rta molekulalar soni 2–3 marta oshadi.

II.Yallig‘lanish jarayonining yashirin fazasi:

a)1ml siydikda leykotsituriya 2500 gacha;

b)bakteriuriya yo‘q yoki 1 ml siydikda 10.000dan oshmaydi;

v) 50–70% bemorlar siydigida «faol» leykotsitlar 15–30% ; g) Shterngeymer–Malbin hujayralari yo‘q (buyraklarni

konsentratsiyalash qobiliyati pasaygan bemorlar bundan mustasno); d) PGAR antibakterial antitelolar titri me’yorda

(kamida 1,5 oy avval kasalligi qaytalangan bemorlar bundan mustasno);

254

ye) EChT 12 mm/s dan yuqori bo‘lmaydi;

j)qonda o‘rta molekulalar 1,5–2 marta oshgan.

III. Remissiya yoki klinik sog‘ayish fazasi.

a)leykotsituriya yo‘q;

b)bakteriuriya yo‘q;

v) “faol” leykotsitlar yo‘q;

g) Shtergeymer–Malbin hujayralari yo‘q;

d) PGARda antibakterial antitelolar titri me’yorda; ye) EChT 12 mm/s dan past;

j) Qonda o‘rta molekulalar darajasi me’yor chegarasida.

Faol fazasi davolash natijasida yoki usiz ham surunkali pielonefritning yashirin fazasiga o‘tadi. U uzoq vaqt (ba’zan bir necha oy) remissiya yoki faol fazasi bilan almashib davom etishi mumkin. Remissiya fazasi uchun kasallikning biror – bir klinik belgilari va siydikda o‘zgarishlar bo‘lmasligi xos.

Yosh ayollarda o‘tkir pielonefritning xuruji ko‘pincha homladorlik davrida yoki tuqqandan keyin paydo bo‘ladi. Homladorlik tufayli siydik yo‘llari tonusining uzoq vaqt pasayishi pielonefritni davolashni qiyinlashtiradi va u yallig‘lanishning faol fazasida uzoq vaqt qolishi mumkin. Ko‘p hollarda homladorlikning takrorlanishi va tug‘ishlar surunkali pielonefritning qo‘zg‘alishiga olib keladi.

Surunkali pielonefritning navbatdagi har bir qo‘zg‘alishida yallig‘lanish jarayoniga funksiya qilib turgan buyrak parenximasining barcha yangi joylarining jalb qilinishi kuzatiladi, keyin ular chandiqli biriktiruvchi to‘qimalar bilan almashinadi. Bu natijada buyrakning bujmayishiga, ikki tomonlama jarayonda esa buyrakning surunkali yetishmovchiligiga, uremiya va o‘limga olib keladi.

Buyrakdagi chandiqli–sklerotik jarayon ko‘pincha konservativ davolashda qiyinchilik bilan erishiladigan nefrogen arterial gipertenziya rivojlanishining sababi bo‘ladi.

Patologik anatomiyasi

255

Pielonefritda infeksiya buyrakda bir tekisda tarqalmaganligi sababli,

kasallikning morfologik ko‘rinishi o‘choq–o‘choq bo‘lishi bilan farq qiladi.

Buyrakning zararlangan o‘choqida limfoid va plazmatik hujayralardan tashkil topgan interstitsial infiltratlar va chandiqli biriktiruvchi to‘qima topiladi. Lekin pielonefritning vaqti–vaqti bilan qaytalanishi natijasida buyrak to‘qimasida har xil muddatli yallig‘lanish jarayoni aniqlanadi: kasallikning dastlabki bosqichlarida paydo bo‘ladigan o‘zgarishlar bilan birga polimorf–yadroli leykotsitlardan iborat infiltratlar ko‘rinishidagi yangi yallig‘lanish o‘choqlari vujudga keladi.

Surunkali pielonefritda morfologik jihatdan yallig‘lanish jarayoni rivojlanishining uchta bosqichi ajratiladi.

I bosqichida buyrakning miya qavatidagi oraliq to‘qimada leykotsitar infiltratsiya va intakt kalavalarda kanalchalarning atrofiyasi topiladi.

Kanalchalarning ko‘proq zararlanishi – surunkali pielonefrit ushbu bosqichining xarakterli belgisidir.

II bosqichida interstitsiya va kanalchalarning o‘zgarishi ko‘proq chandiqli– sklerotik xarakterga ega bo‘ladi, bu nefron distal bo‘limining o‘limiga va yig‘uvchi kanalchalarning qisilishiga olib keladi. Natijada buyrakning po‘stloq qavatida joylashgan nefronlar funksiyasining buzilishi va kengayishi ro‘y beradi. Egri–bugri kanalchalarning kengaygan qismi oqsil massalari bilan to‘lgan bo‘lib, tuzilishi qalqonsimon bezni eslatadi. Shu sababli buyrakning ushbu

«tireodizatsiya»sini surunkali pielonefrit morfologik ko‘rinishining xos belgisi deb hisoblaydilar. Kasallikning bu bosqichida chandiqli–sklerotik jarayon bir vaqtning o‘zida kalavalar va tomirlar atrofida rivojlanadi, shuning uchun kalavalarning gialinizatsiyasi va bo‘shab qolishi aniqlanadi. Tomirlar atrofidagi to‘qimalar va tomirlardagi yallig‘lanish jarayoni, bittasining obliteratsiya bo‘lishiga va boshqalarining torayib qolishiga olib keladi.

III bosqichida buyrak to‘qimasining chandiqli, tomirlari kam bo‘lgan biriktiruvchi to‘qima bilan (pielonefrotik bujmaygan buyrak) deyarli butunlay o‘rin almashganligi kuzatiladi

Simptomlari va klinik kechishi

256

Surunkali pielonefrit buyrakning oraliq to‘qimasida sust kechuvchi

yallig‘lanish jarayoni tufayli yillab noaniq klinik simptomlar bilan kechishi

mumkin. Surunkali pielonefrit ning namoyon bo‘lishi ko‘p jihatdan buyrakdagi yallig‘lanish jarayonining faolligi, tarqalganligi va bosqichiga bog‘liq bo‘ladi.

Surunkali pielonefrit klinik belgilarining har xil darajada ifodalanishi va birga qo‘shilishi natijasida ularning ko‘p sonli variantlarini hosil qiladi. Bundan chiqdi,

kasallikning boshlang‘ich bosqichida buyrakda yallig‘lanish jarayoni cheklangan

vaqtda (yallig‘lanishning yashirin davri) kasallikning klinik simptomlari bo‘lmaydi va faqat siydikda leykotsitlar soni bir oz ko‘payadi (ko‘pincha 1 ml siydikda 6x103 dan 15x103 gacha ) va ular orasida faol leykotsitlar borligi pielonefritdan dalolat beradi. Surunkali pielonefrit bo‘lgan bolalarning ota– onalarini faqat qattiq turib so‘rab–surishtirgandan keyin bolada siygan vaqtda qisqa muddatli og‘riq, haroratining ko‘tarilganligi, charchash bo‘lganligini aniqlashga ba’zan muyassar bo‘linadi. Ko‘p hollarda siydik sindromining tasodifiy aniqlanish muddati kasallikning boshlanishi sifatida qaraladi.

Ko‘pincha bunday bolalarni tekshirganda urodinamikaning anchagina buzilganligi aniqlanadi. Surunkali pielonefritning bunday yashirin kechishi bolalar uchun xosdir, shuning uchun siydik sindromi aniqlanishining barcha hollarida bunday bolani har tomonlama urologik tekshirishdan o‘tkazish shart. Surunkali pielonefritning boshlang‘ich bosqichida yallig‘lanishning faol fazasi yengil

loxaslik, ishtaxaning pasayishi, tez charchash, ertalablari bosh og‘rig‘i va

adinamiya bilan, bel sohasida kuchsiz simillovchi og‘riqlar, yengil qaltirash, terining oqarishi, leykotsituriya (1ml siydikda leykotsitlar 25x103 dan ko‘p), faol leykotsitlar va bir qancha hollarda siydikda Shterngeymer–Malbin hujayralari, bakteriuriya (1 ml siydikda 105 va undan ko‘p mikroorganizmlar), EChT va antibakterial antitelolar titrining ko‘tarilishi, subfebrilitet bilan namoyon bo‘ladi.

Pielonefritning ancha kechki bosqichida nafaqat faol va yashirin fazalari, balki tuzalish (remissiya) fazasi ham umumiy holsizlik, tez charchash, mehnat qobiliyatining pasayishi, ishtahaning yo‘qolishi bilan kuzatiladi. Bemorlar ayniqsa ertalablari og‘izda yoqimsiz ta’m, epigastral sohada bosuvchi og‘riq, najas

257

o‘zgarganligi, meteorizm, bel sohasida to‘mtoq simillovchi og‘riq borligini ta’kidlaydi, odatda ular bunga ahamiyat bermaydi.

Buyraklar funksiyasining pasayishi chanqashlik, og‘izning qurishi, nikturiya va poliuriyaga olib keladi. Teri quruq, oqargan, sariq–kul rang tusda bo‘ladi.

Surunkali pielonefritning ko‘pincha bo‘ladigan simptomlari anemiya va arterial gipertenziya hisoblanadi. Bir oz jisminiy zo‘riqish vaqtida, ko‘pincha anemiya sababli paydo bo‘ladi. Sistolik bosim o‘rtacha 170–180 mm.sim.ust. bo‘lganda diastolik bosimning yuqori bo‘lishi (110 mm.sim. ust.dan baland) va gipotenziv davo deyarli samara bermasligi surunkali pielonefrit tufayli kelib chiqqan arterial gipertenziya uchun xarakterlidir. Agar pielonefritning boshlangich bosqichida 10– 15% bemorlarda arterial gipertenziya kuzatilsa, kechki bosqichida esa 40–50% da kuzatiladi.

Tashxisi

Surunkali pielonefritning tashxisida anamnezni to‘g‘ri yig‘ish muhim rol o‘ynaydi. Bemorlarning yoshligida buyraklar va siydik yo‘llarining kasalliklari bo‘lganligini qattiq turib aniqlash kerak. Ayollarda homladorlik vaqtida yoki tuqqandan keyin tezda o‘tkir pielonefritning yoki o‘tkir sistitning xuruji bo‘lganligiga ahamiyat berish lozim. Erkaklarda umurtqa pog‘onasi, siydik chiqarish kanali, qovuq va siydik – tanosil a’zolarining yallig‘lanish kasalliklarini boshdan kechirganligiga alohida e’tibor qaratish kerak.

Bundan tashqari pielonefritning paydo bo‘lishiga moyillik tug‘diruvchi omillar, (buyraklar va siydik yo‘llarining anomaliyalari, siydik – tosh kasalligi, nefroptoz, qandli diabet, prostata bezi adenomasi va b.) ni ham aniqlash kerak.

Surunkali pielonefritning tashxisida laborator, rentgen va radioizotop tekshirish usullari katta ahamiyatga ega.

Leykotsituriya surunkali pielonefritning eng muhim va ko‘p uchraydigan simptomlaridan biridir. Lekin pielonefritda siydikning umumiy tahlili yallig‘lanishning yashirin davrini aniqlashda unchalik yetarli emas. Umumiy tahlilning noaniqligi shundan iboratki, bunda sentrifuga qilingandan keyin cho‘kma ustida qoladigan siydik soni, tekshirish uchun olingan siydik tomchisi va

258

qoplama oynaning o‘lchamlari qat’iy hisobga olinmaydi. Surunkali pielonefritning yashirin davrida bemorlarning salkam yarmida siydikning umumiy tahlilida leykotsituriya aniqlanmaydi. Shu sababli surunkali pielonefrit borligiga shubxa bo‘lganda leykotsituriyani Kakovskiy–Addis (sutkalik siydikda leykotsitlar soni), Ambyurje (1daq.da ajraladigan leykotsitlar soni), Almeyda–Nechiporenko (1ml siydikdagi leykotsitlar soni), Stensfilda–Vebba (sentrifugalanmagan 1ml siydikdagi leykotsitlar soni) usullari bilan aniqlashga to‘g‘ri keladi. Yuqorida ko‘rsatilgan usullardan eng anig‘i Kakovskiy–Addis usuli hisoblanadi, chunki bunda tekshirish uchun siydik uzoq vaqt oraligida yig‘iladi. Lekin, soxta ijobiy natijalardan saqlanish uchun siydikni ikkita idishga yig‘ish kerak: bittasiga siydikning birinchi qismi (porsiyasi) (har siyganda 30–40 ml dan), ikkinchisiga esa qolgan siydik yig‘iladi. Birinchi porsiya siydikda , siydik chiqarish kanalining yuvilishi hisobiga leykotsitlar ko‘p sonda bo‘ladi, uni faqat ajralgan siydikning umumiy sonini hisoblash uchun ishlatiladi. Ikkinchi idishdagi siydikni tekshirish qovuqdan yoki buyrakdan kelib chiqqan leykotsituriyani aniqlash imkonini beradi.

Agar shifokor bemorda surunkali pielonefritning tuzalishi (remissiya)ga shubha qilsa, provokatsiyali testlar (prednizalonli yoki pirogenalli) qo‘llaniladi. Prednizolon yoki pirogenal yuborilganda yallig‘lanish o‘choqidan leykotsitlarni chiqarib, bemorda surunkali pielonefritni qo‘zg‘aydi. Prednizolon yoki pirogenalni yuborgandan keyin leykotsituriyaning paydo bo‘lishi surunkali pielonefrit borligidan dalolat beradi. Agar siydikda faol leykotsitlar bilan birga Shterngeymer–Malbin hujayralari bilan bir vaqtda topilsa, bu sinama ayniqsa ishonchli bo‘ladi.

Surunkali pielonefritda siydik osmotik konsentratsiyasining kamayishi (400 mosm /l dan kam) va endogen kreatinin klirensi ko‘rsatkichining pasayishi (80 ml/daq.dan past) ham tashxislashda ahamiyatga ega. Kasallikning erta bosqichlarida ko‘pincha buyrakning konsentratsiyalash qobiliyati kamayishi mumkin. U qon – kanalchalar yo‘nalishida kanalchalarning distal bo‘limida osmotik gradientni ushlab turish qobiliyatining buzilganligi to‘g‘risida guvohlik

259

beradi. Kanalchalar sekresiyasining pasayishi ham surunkali pielonefritning erta simptomiday hisoblanadi.

Immunologik reaktivlikni baxolash, proteinuriyaning xususiyatlarini o‘rganish va antibakterial antitelolar titrini aniqlash usullari muhim ahamiyatga ega. Hozirgi vaqtda immun reaktivlikni immunitetning hujayralar va gumoral omillarini aniqlashni nazarda tutadigan kompleks usullar yordamida baxolanadi.

Hujayrali usullaridan eng ko‘p tarqalgani periferik qonda immunokompetent hujayralar sonini va ularning funksional jihatdan yaxshi sifatli ekanligini aniqlash usullari eng ko‘p tarqalgan. Immunokompetent hujayralar soni rozetka (to‘pbarg) hosil qilish reaksiyasida aniqlanadi, shu bilan birga uning har xil modifikatsiyalari timusga bog‘liq. Timusga bog‘liq bo‘lmagan va nol deb ataladigan immunokompetent hujayralar sonini aniqlashga imkon beradi. Periferik qonda limfotsitlarning blasttransformatsiya reaksiyasini o‘tkazganda immunotsitlarning funksional jihatdan yaxshi sifatli ekanligi to‘g‘risida ma’lumot olinadi.

Immunologik reaktivlikning gumoral omillari qonda har xil turdagi immunoglobulinlar – A.G,M,D va Ye, izogemagglyutininlar titrlarini, antibakterial, buyrakka qarshi va sitotoksik antitelolar darajasini to‘laroq xarakterlaydi.

Tashxisi

Sistoskopiya qovuqning shilliq qavatidagi o‘zgarishlarni aniqlamaydi.

Xromotsistoskopiya salkam 50% bemorlarda indigokarmin ajralishining har xil

darajada sekinlashishi va siydikning indigokarmin bilan bo‘yalish

intensivligining kamayishini aniqlashga imkon beradi. Pielonefritning oxirgi bosqichlarida siydikning indigokarmin bilan bo‘yalishi sal–pal ko‘rinadi va uni vena ichiga yuborgandan 12–15–daq.dan keyin ko‘rinadi.

Surunkali pielonefritning tashxisida rentgenologik tekshirish usullari muhim rol o‘ynaydi. Kasallikning asosiy rentgenologik simptomlari quyidagilar: 1)