3. Бібліяграфічная практычная дзейнасць

БПД (ці бібліяграфічная практыка) – гэта інфрастуктурны від чалавечай практыкі, распаўсюджаны ў шэрагу іншых відаў дзейнасці, скіраваны на стварэнне і распаўсюджванне БІ і задавальненне інфармацыйных патрэбнасцей карыстальнікаў бібліяграфічнымі сродкамі. Яна ўваходзіць у больш шырокую сістэму бібліяграфічная дзейнасць, з’яўляецца яе асноўнай часткай і асновай для бібліяграфічнага пазнання.

Бібліяграфічнай практыцы ўласцівы наступныя рысы: прадметнасць, сацыяльная абумоўленасць, мэтазгоднасць, суб’ектнасць.

Прадметнасць выражаецца ў наяўнасці спецыфічнага прадмета, на які скіравана дзейнасць; у змяненні гэтага прадмета пад уздзеяннем розных фактараў; у стварэнні бібліяграфічных дапаможнікаў; у прымяненні спецыяльных сродкаў дзейнасці. Сацыяльная абумоўленасць праяўляецца ў тым, што змест бібліяграфічнай прак-чнай дзейнасці вызначаецца характарам грамадскіх патрэбнасцей, рэальнымі ўмовамі, наяўнымі матэрыяльнымі срокамі.

Мэтазгоднасць бібліяграфічнай практычнай дзейнасці праяўляецца ў накіраванасці на дасягненне канчатковага выніка. Для гэтага выкарыстоўваюцца пэўныя сродкі, метады і інш.

Суб’ектнасць бібліяграфічнай практыкі праяўляецца праз удзел: прафесіянальных бібліёграфаў і аматараў у стварэнні і распаўсюджванні БІ; карыстальнікаў БІ, аўтараў дакументаў, якія адлюстроўваюцца пры стварэнні персанальна-арыентаваных звестак у даведніках, каталогах, базах даных; даследчыкаў-бібліяграфазнаўцаў, якія даследуюць бібліяграфічную практыку і ствараюць на аснове гэтага навуковыя веды; выкладчыкаў і навучэнцаў, якія задзейснены ў аналізе і вывучэнні практычнай дзейнасці, асваенні практычных уменняў і выпрацоўцы навыкаў.

БПД з’яўляецца аб’ектам структуравання, што дазваляе поўна выявіць яе, раскрыць яе цэласнасць і ўзаемасувязі структурных частак. На аснове сістэмна-дзейнаснага падыходу вызначылі: унутраную і знешнюю структуры БПД.

Унутраную ўтвараюць кампаненты: суб’ект, аб’ект, працэсы, сродкі, мэты, рэзультаты.

Знешнюю – віды, выдзеленыя па пэўнай прымеце. Значны ўклад у даследаванне праблемы струравання БПД унеслі А.П. Коршунаў, М.Г. Вохрышава і інш. Унутраная, ці кампанентная структура бібліяграфічнай дзейнасці, прадугледжвае тэарэтычнае вычляненне яе асобных кампанентаў ці частак, якія існуюць у рэчаіснасці і ўтвараюць непарыўнае адзінства бібліяграфіі. Склад кампанентаў у розных відах бібліяграфічнай дзейнасці аднолькавы, і ў практычнай, і ў вучэбнай і навуковай бібліяграфічнай дзейнасці.

Суб’ект бібліяграфічнай дзейнасці – гэта яе асноўны сістэмаўтваральны кампанент. Суб’ект выконвае кіруючую, аксіялагічную (ацэначную), камунікатыўную функцыі. Да суб’ектаўБПД адносяцца : бібліёграфы-прафесіяналы; бібліяграфічныя калектывы (бібліяграфічныя аддзелы, сектары, установы, сеткі бібліяграфічных службаў; навукоўцы, пісьменнікі іінш.,, усіх, хто бібліяграфічнай дзейнасцю займаецца спадарожна са сваёй асноўнай працай; карыстальнікаў БІ. На прафесійным узроўні бібліяграфічнай практычнай дзейнасцю займаюцца разнастайныя бібліяграфічныя калектывы (бібліяграфічныя аддзелы, сектары, устанаўы, сеткі бібліяграфічных службаў і бібліёграфы-прафесіяналы, якія могуць працаваць у названых калектывах ці iншых, cпадарожна звязаных з бібліяграфічнай практычнай дзейнасцю. На гэтым узроўні выдзяляюцца індывідуальныя і калектыўныя суб'екты.

Мэта – ідэальны структурны кампанент БПД. Агульнай мэтай бібліяграфічнай практычнай дзейнасці з’яўляецца задавальненне патрэбнасцей чалавека ў фіксаванай інфармацыі (неабходных яму дакументах – М.Г.Вохрышава). На думку А.П.Коршунава, агульная мэта бібліяграфічнай практычнай дзейнасці – садзейнічанне задавальненню інфармацыйных патрэбнасцей членаў грамадства. У якасці прыватных мэтаў могуць быць: падрыхтоўка бібліяграфічнай прадукцыі, здзяйсненне бібліяграфічнага пошука і інш.

Склад аб’ектаў БПД залежыць ад поглядаў на метасістэму:

А.П. Коршунов, -гэта дакументы і спажыўцы БІ;

Н.А. Слядневай, - гэта сэнсы, факты, тэксты, аўтары, дакументы.

Працэсы бібліяграфічнай дзейнасці: бібліяграфавання, бібліяграфічнага абслугоўвання, бібліяграфічнага пошуку.

Да сродкаў БПД адносяць: метады практычнай дзейнасці, каналы вытворчасці і давядзення бібліяграфічнай інфармацыі да карыстальнікаў, тэхнічныя і праграмныя сродкі.

Вынікі БПД суадносяцца з працэсамі: вынікам працэса бібліяграфавання з’яўляецца – сістэма бібліяграфічных дапаможнікаў, працэса бібліяграфічнага абслугоўвання – давядзенне да карыстальнікаў станоўчых ці адмоўных адказаў на іх запыты. Канчатковым вынікам бібліяграфічнай дзейнасці лічаць рэальнае задавальненне інфармацыйных патрэбнасцей чалавека (Коршунаў).

Відавая структура бібліяграфіі дазваляе характарызаваць бібліяграфічнае забеспячэнне асобных участкаў грамадскай практыкі.

Віды бібліяграфічнай дзейнасці (бібліяграфіі) выдзяляюцца па розных прыметах, асноўныя з іх: