93. Жабдықты интенсивті қолдану коэффициенті

Негізгі қорларды қолданудың барлық көрсеткіштері үш топқа бөлінеді: - Негізгі қорларды қолданудың уақыты бойынша деңгейін көрсететін экстенсивті көрсеткіштер; - Негізгі қорларды қолданудың қуаты бойынша деңгейін көрсететін интенсивті көрсеткіштер; - Негізгі қорларды қолданудың факторларының бірігуін көрсететін интегралды көрсеткіштер. Екінші топта маңызды көрсеткіш болып құрылғының интенсивті қолдану коэффициенті табылады. (К_инт).

К_инт = В_ф / В_п, Мұндағы, В_ф – бір уақыт ішіндегі құрылғының нақты өнімділігі.

В_п – бір уақыт ішіндегі құрылғының техникалық сипаты бойынша өнімділігі (құжаттық өнімділік).

94. Стандарттау дегеніміз не? Стандарттау — бұл өндіріс реттілігінің оңтайлы дәрежесіне қол жеткізу мақсатында өндірістік процестердің заңдылықтарын зерттейтін, сараптайтын, жалпыландыратын және тұжырымдайтын ғылым. Тәжірибелік тұрғыда стандарттау стандарттаудың Мемлекеттік жүйесі негізіндегі нормативтік-техникалық және әдістемелік құжаттарды жасап шығаруға және пайдалануға негізделген. Стандарттаудың түрлі формалары мен әдістерін пайдалану ауыл шаруашылығының дамуына, өнімдердің өндірістік тиімділігі мен сапасының артуына және халықтың өмір сүру деңгейінің жоғарылауына жағдай жасайды. Стандарттар — бұл кез келген қоғамның өмір сүруінің қажетті шарты. Стандарттар ғылымда, өндірісте, медицинада, экономикада, құрылыс саласында, өнеркәсіпте айырықша мәнге ие. Жаһандану дәуірінде стандарттау, метрология және сертификаттаудың халықаралық маңызы ерекше. Елдер арасындағы табысты сауда-экономикалық қарым-қатынасты дамыту үшін, ұлттық өнімдер халықаралық нормалар мен стандарттарға сай болуы шарт.

Ұ л т т ы қ с т а н д а р т т а у - бір мемлекет ішіндегі стандарттау жұмыстары.

X а л ы қ а р а л ы қ с т а н д а р т т а у - бірнеше (екі не одан көп) дербес мемлекеттердің қатысындағы стандарттау жұмыстары

Халықаралық стандарттаудың нәтижесінде халықаралық стандарттар жасалынады, оларды сол дербес мемлекеттер тікелей немесе өздерінің ұлттық стандарттарын жасауда пайдаланады.

Қазақстан Республикасында стандарттау жөнінде мынадай нормативтік құжаттар бар:

• Қазақстан Республикасы мемлекетінің стандарттары (Гост);

• салалық стандарттар (ССТ);

• техникалық жағдайлар (ТЖ);

• кәсіпорындар, бірлестіктер, қауымдастықтар, концерндер стандарттары;

• ғылыми-техникалық қоғамдар, инженерлік одақтар және басқа да қоғамдық ұйымдардың стандарттары.

95. Қонақжайлық кәсіпорындарының негізгі қорлары: түсінігі және жіктелімі

Негізгі қорлар - ұзақ уақыт өндіріс үдерісінде әрекет ететін, өзінің натуралды-заттық нысанын сақтайтын және құны тозу мөлшеріне байланысты бөлшектенген амортизациялық аударылымдар түрінде өнімнің немесе қызметтің өзіндік құнына қосылған өндірістік, материалдық-заттық құндылықтардың жинытығы. Есепке алу, бағалау және талдау мақсатында негізгі қорлар бірнеше сипаттар бойынша жіктелімге жатқызылады. Кәсіпорынның негізгі қорлары – бұл тозуына байланысты өзінің құнын дайын өнімге жартылай көшіретін еңбек құралдарының құндық көрінісі. Негізгі қорлардың жіктелімі: қызметтік тағайындалуы бойынша (өндірісті/өндірісті емес); меншік нысаны бойынша (жеке меншік/жалға алынған); сапалық сипаттар бойынша (өнеркәсіптің негізгі құралдары/ауылшаруашылықтық негізгі құралдары); натуралды-заттық құрамы бойынша (ғимараттар/құрылыстар/құрылғылар/техника және құрал-жабдықтар); қолдану үдерісіне байланысты (қолданыстағы/қорға сақталған). Негізгі қорларды ақшалай нысанда бағалау келесі бағыттар бойынша жүргізіледі:

• Негізгі қорлардың бастапқы құны;

• Қайта қалпына келтіру құны;

• Қалдық құны;

• Жою құны.

Қонақ үй кәсіпорынының негізгі қорлары 5 топқа жіктеледі: 1) Қызметтік дайындалуы бойынша: өндірістік, өндірістік емес; 2) Салалық сипаттар бойынша: өндірістік негізгі құралдары, ауыл шаруашылық, т.б. 3) Натуралды заттық құралдар бойынша: ғимараттар, құрылыстар, құрылғылар, техникалық заттар, құрал-жабдықтар. 4) Меншік нысаны бойынша: жеке меншік, нарыққа арналған. 5) Қолдану үдерісіне байланысты: қолданыста, қорда сақталады.