31. Қауіпсіздік бөлімінің қызметі

Қауіпсіздік қызметі («ҚҚ»). Бұл қызмет отель қонақтарын, олардың мүліктерін, отель қызметкерлерін, қандай да бір зияндардан отель мүліктерін қорғау үшін жауап береді. Бөлім қызметкерлерінің жауапқа тартуға, тексеруге және оның ғимаратына патруль жүргізеді, басты және қызметкерлердің кіру есіктеріне бақылау жасайды. «ҚҚ» өрт, террористік акт, стихиялы апаттар болған жағдайда отель қонақтары мен қызметкерлерінің қауіпсіз эвакуациясын қамтамасыз етеді.

32. Қонақ үйді басқару формалары

Халықырылақ тәжірибедегі кең тараған қонақ уй кәсіпорндарын басқару формаларына келесілер кіреді:

• келісім шартпен басқару;

• франчайзинг келісімі арқылы басқару;

- аренда.

1970 жылдардың басынан кең тараған қонақ үй кәсіпорындардағы негізгі басқару формаларының бірі, ол келісім шартпен басқару.

Келісім шартпен басқару дегеніміз, ол кәсіпорындар типтеріне сәйкес басқаруға мамандандырылған кәсіпорын (қонақ үй) иесі мен менеджер немесе компания арасында келісілген жазбаша келісім.

Қонақ үй кәсіпорындарының басқару формалары басқа түрлерден де тұрады, ол франчайзинг келісім шарты арқылы басқару. «Франчайзинг» термині француздан тараған «franchise» - артықшылық, жеңілдік деп түсінеді және қазіргі замаңғы түсінік бойынша ірі және кіші жеке кәсіпорындар арасындағы келісім шарт жүйесі, кәсіпорындар өз қызметтерін және тауар түрлерін ірі фирманың атымен және сауда маркасымен тауар өндіруге құқық алады.

Аренда, қонақжайлық индустриясындағы кәсіпорындар ұйымдастырылған басқару формасы ретінде 1950-1960 ж.ж. атақты бола бастады. Қазіргі уақытта ол сирек қолданылады. Аренданың мағынасы, ол – отель белгіленген мерзімге арендалып сатылудан келген пайызды береді (әдетте 20 дан 50 %-ға дейін). Ме,млекеттік кәсіпорындарды арендаға беру дамыған елдерден пайда бола бастады

33. Қонақ үйлерді франчайзинг келісімшарты бойынша басқару

Франчайзер мен франчайзидің құқықтық ара-қатынасы келісім шартқа қол коюмен бекітіледі. Келісім шарт франчайзингпен қамтитін кәсіпорындар саны нарық және географиялық ортадағы кәсіпорынның жұмысына қатысты болуы мүмкін және қызмет мерзімі мен бір қатар моменттер. Қонақ үй индустриясында франчайзинг келісім шарты қонақ үй ғимаратының сырт пішініне, номерлер, холл, басқа бөлмелерінің интерьрлеріне талаптарды анықтайды; номерлер саны және қызметтер; қызмет сатысы. Келісім шартта сапа стандартының барлық нюанстарын баяндауы қиындық туғызады. Франчайзинг келісім шартының қажетті элементі — ақы төлеу формасымен бір пікірге келуі. Шетел тәжірибесінде ақы төлеу формасы мынандай формаларды қолданады: кірі жарнасы, аударылған сомасы немесе  белгіленген жылдқ ақы (роялти) және маркетинг қызметіне ақы төлеу. Бұдан басқа, орталықтандырылған брондау жүйесінің номерлерін қолданағаны үшін қонақ үйден ақы алады. Жарна – көрсетілген қызмет пен ұсынылған қызмет үшін бір жолға белгіленген ақы. Ол өзіне мыналарды қамтиді: жоба құжаттары, кәсіпорынды басқарудың толық жиынтық нұсқаулары, басқару звеносының  жоғары және орта квалификациясының көтерілуін, кәсіпорынның ашылуына дейін қызмет ету персоналдарын оқыту, сонмен қатар, келісім шартың бітуіне дейін қызмет персналдарын дайындау ақысы. Кіру жарнасын төлеу келісім шартқа қол қоюдан кейін жүзеге асырылады немесе екіге бөлінеді: 50% оқытуға дейін, 50 % оқытқан кезде. 34. Қонақ үйлерді келісімшарт бойынша басқару Келісім шартпен басқару дегеніміз, ол кәсіпорындар типтеріне сәйкес басқаруға мамандандырылған кәсіпорын (қонақ үй) иесі мен менеджер немесе компания арасында келісілген жазбаша келісім. Осы уақытқа дейін қонақ үй менеджменті саласындағы  мамандар қонақжайлық индустриясындағы басқару келісім шарты қай жерде және қай уақытта  бекітілгені туралы бір ойға келмеген. Біреулері айтады, басқарудың бірінші келісім шартына ХХ-шы ғасырдың басында «Цезарь Риц Груп» компаниясы қол қойған. Басқалардың айтуы бойынша, бірінші басқару компаниясы «Трэдуэй Хотэл» компаниясы болды, ол АҚШ колледжінен басқаруға алынған орта қонақ үйде өз жұмысын бастады. Үшіншілердің айтуы бойынша, бірінші басқару компаниясы «Уэстин Хотэлз» компаниясы, ол өз қызметін 30-шы жылдардан бастады. Басқару келісімінің мазмұнына жеті негізгі кезеңдер кіреді:

1. Компания басқарушысына (оператор) кәсіпорынды басқаруға құқық

беру. Сөйтіп, компания иесі басқару процессіне араласуға құқықтан айырылады.

1. Түрлі операциядан кеткен шығынды, сонымен қатар, өзінің құқықты

иелігінен шыққан барлық қаржы және оперативті тәуекелді компания иесіне жүктеу.

1. Операторды қандай да бір іс әрекетінің жауапкершілігінен босату

немесе қорғау, ал арам ниетпен немесе дөрекі абайсыздықтан жасалған іс ірекеттері жаупқа тартылады.

1. Қонақ үй кәсіпорнын басқару мерзімі,  әдетте бес, он және жиырма

жылға келісім бекітіледі.

1. Таза табыстың немесе жалпы табыстың мөлшерінен басқарушылық

ақы анықталады. Әдетте ол жалпы табыстан 2-4,5 % немесе таза табыстан. Кейбір келесім шарттар бірінші жылы 2%, екінші жылы – 2,5%, үшінші жылы – 3,5%.

1. Келісімді жаңарту жағдайы. Көбінесе осындай жағдайларда шешім

қабылдау құқығын басқарушы компанияға беріледі.

1. Келісімді тоқтату шарты. Компания басқарушысына немесе иесіне

артықшылық беретін келісімді тоқтату кемінде төрт варианты бар:

—         егерде екі жақтың бірі келісім шартты бұзу туралы  ескертуді заңмен бекітілген уақытта орындамаса;

—         егерде екі жақтың бірі банкрот болып жарияланса немесе өз мүліктерін кредиторларға қарыздарының орнына берсе;

—         егерде екі жақтың бірі кәсіпорынның іс әрекет құқығының лицензиясынан айырылса немесе тоқтату себебі болса;

—         келісім шарт екі жақтың келісімімен тоқататылса [14].

Басқару компаниясы кәсіпорын мүлкіне ешқандай құқығы жоқ. Бірақ кейбір кезде, компания басқарушысы компанияның жартылай мүлкіне ие бола алады, ол жағдай келісім шартқа байланысты.  Бұндай жағдай танснационалды (ТНК) компанияларына тән.

Келісім шартпен басқарудың әлсіз және күшті жағы бар.

Кәсіпорын иесінің келісім шартпен басқарудағы артықшылығы мынада:

1. Келісім шарт жүйесіндегі компания басқарушысы немесе менеджер әдетте мүлік үлесіне ие болмайды;

2. Компания  басқарушысы немесе менеджердің ерігін таңдау;

3. Басқарушыға  тәуелді болмай, кәсіпорын инвестициясын жүзеге асыру мүмкіндігі;

4. Максимальды табыстан басқарушыға ақыны шегеру.

Кәсіпорын иесінің келісім шартпен басқарудағы кемшілігі мынада:

1. Бақылаудың тез орындаушылығының жоқтығы;

2. Максимальды тәүекел және басқарушының ақысын төлеу қажеттілігі.

3. Басқару процессіне араласуға құқығының жоқтығы;

4. Келісім шарттың мерзімінен бұрын тоқтатудың қиыншылық туғызуы.

Компания басқарушысына (менеджер) келісім шарт жүйесінің артықшылығы:

1. Әсер ету саласының кеңейуі;

2. Минимальды шығыннан кірістің көбейуі;

3. Компания иесіне толығымен ақы төлеу мәжбүрлігінің жоқтығы.

Кәсіпорын басқарушысына (менеджер) келісім шартпен басқарудағы кемшілігі мынада:

1. Басқару ақысының самасының крксін шектеу;

2. Компания иесінің қаржы жағдайына бағынды болу;

3. Келісім шарттың (келісім шарттың қайта басталуы) бітуіне байланысты жұмысты жоғалту, қызметтің тоқтатылуы.