2.4.2. Sosyal Güvenlik Katkıları
2006 yılına kadar ülkemizde sosyal güvenlik sistemi çok paydaşlı karmaşık bir yapı sergilemekte idi. BAĞ-KUR ve SSK da sisteme dâhil bireyler belirli oranlarda prim ödemekle yükümlüydüler. Kamu çalışanlarının sosyal güvenlik kurumlarına katkısı kamu bütçesinden doğrudan transfer yoluyla yapılmaktaydı. Yeşil Kart ise prim temelli olmayıp, yoksul bireylere yataklı tedavi hizmetlerinin ücretsiz verilmesi biçiminde çalışılmıştır. 2006 yılında genel sağlık sigortası sisteminin kurulması ile birlikte daha önce farklı sosyal sigorta sistemine tabi olan vatandaşlar aynı hizmetlerden yararlanabilmektedir. Ayrıca genel sağlık sigortası uygulaması ile tüm sigorta primleri SGK’da toplanmaktadır. (Çelikay ve Gümüş, 2010) SGK primleri çatısı altında toplarken bir yandan piyasadaki en büyük sağlık hizmeti alıcısı olmaktadır. Bu çerçevede genel bütçe içerisinde sosyal güvenlik harcamaları 2006 sonrası artma eğilimi göstermiştir.
2.4.3. Özel Sigorta ve Diğer Finansman
Ülkemizde GSS uygulamasına karşın cepten ödeme ve özel sağlık sigortası ile sağlık hizmetlerinin finansmanı sürmektedir. Hâlihazırda ise sektörel veriler incelendiğinde hayat dışı sigorta türünde 30, hayat sigortası türünde 23 ve ikili sigorta türünde 1 şirket faaliyet gösterdiği görülmektedir. Ülkemiz toplamında kişi başına düşen sağlık sigortası primi; 2012 senesinde 28,6 TL/kişi iken, 2013 yılında %9,4 artarak 31,3 TL/kişi ‘ye çıkmıştır. Benzer şekilde ülkemizdeki sağlık sigortalılarının nüfus yoğunluğu da %6,4 artarak %3,41 den %3,63 e çıkmıştır. 34 şirketin faaliyet gösterdiği Hastalık/Sağlık dalında 2013 yılında prim gelirleri 2.472.374.040 TL’ye yükselerek bir önceki yıla göre cari fiyatlarla %11,01 oranında artmıştır. Hastalık/Sağlık prim gelirlerinin 2012 yılında toplam prim gelirleri içinde %11,23 olan payı, 2013 yılında %10,20’ye düşmüş; Ancak, hastalık- sağlık türü 5.sıradaki pozisyonunu korumuştur. (Türkiye Sigorta Birliği, 2014: 30)
Grafik 2: Sağlık Sigorta Prim Geliri Grafiği (2009-2013)
Kaynak: ( Türkiye Sigorta Birliği, 2014) Verileri esas alınarak hazırlanmıştır.
Grafik 3: Sağlık Sigortaları Prim Geliri Artış Oranı Grafiği (2009-2013)
Kaynak: (Türkiye Sigorta Birliği, 2014) verileri esas alınarak hazırlanmıştır.
Ülkemizde sağlık ve hastalık sigortalarının gelişimi yukarıda şekillerde verilmiştir. Grafik 2’de prim gelirlerinin düzenli bir şekilde arttığı görülerken Grafik 3’de artış oranının 2009’dan bu yana azaldığı görülmektedir. Bu durum genel sağlık sigortası uygulamasının yaygınlaşması ile birlikte özel sektör sağlık ve hastalık sigortasına olan talebin azaldığını göstermektedir. Bireylerin özel sağlık sigortasını daha çok genel sağlık sigortasını tamamlayıcı nitelikte hizmetler için tercih ettiği görülmektedir. Özel sağlık sigortacılığı dışında sağlık hizmetlerinin finansmanında ayrıca bireylerin cepten ödemelerle aldığı sağlık hizmetleri bulunmaktadır. Bunlar genel olarak GSS kapsamında olmayan estetik ve rehabilitasyon amacına yönelik sağlık hizmetleridir.
GSS kapsamında bireylerin ödediği katkı payları diğer finansman şekilleri arasında sayılabilir. Sağlık hizmetlerinden katılım payı alınması uygulamasının temel nedeni, gereksiz sağlık hizmeti kullanımını engellemektir. Ülkemizde GSS kapsamında finansmanı sağlanan sağlık hizmetlerinden yalnızca, ayakta hekim ve diş hekimi muayenesi, ayakta tedavide kullanılan ilaçlar, vücut dışında kullanılan ortez ve protezler ve tüp bebek tedavileri için katılım payı alınmaktadır. (Sosyal Güvenlik Kurumu, 2013: 36)