2. Finansman Kaynakları

Sağlık hizmet sunumunun finanse edilmesi için öncelik kaynakların oluşturulmasıdır. Kaynaklarla ilgili olarak en temel ayrım, kamu ve özel şeklinde yapılabilir.

1. Kamu ve Yarı Kamu Kaynakları

Sağlık hizmetlerinin kamu kaynaklarından finansmanı durumunda kaynaklar, vergiler ve primlerdir. Vergiler, genel vergiler ve özel amaçlı vergiler olarak iki bölümde ele alınabilir.

• Vergiler: Tüm dünyada sağlık hizmeti finansmanında ana kaynak vergilerdir. Sağlık hizmetleri için vergilerden belirli bir pay ayrılır ve tüm vatandaşlara hizmet götürülür. Özellikle toplumun marjinal faydasının bireylerin marjinal faydasından fazla olduğu, koruyucu sağlık hizmetleri bu kaynaktan finanse edilir. Genel anlamda vergi toplanma ve harcanmasına yönelik sıkıntılar bu alanda da geçerlidir. Örnek: İngiltere’de kullanılan Beveridge Modeli.

• Özel Amaçlı Vergiler: Belirli hedefler çerçevesinde ulusal havuzlarda biriktirilen vergilerdir. Bu vergilerin toplanmasında ve dağıtılmasında sıkıntılar mümkündür.

• Primler: Zorunlu ve/veya isteğe bağlı olarak bireylerden sosyal sigorta kurumları aracılığı ile toplanır. Bireylere gelecekte ortaya çıkabilecek sağlık risklerine karşı bir güvence oluşturulması amaçlanır. (Ateş, 2011: 14)

2. Özel Finansman Kaynakları

Sağlık hizmetlerinin kullanılan özel finansman kaynakları; özel sağlık sigortaları, işveren finansmanı, doğrudan ödemeler ve gönüllü toplumsal finansman olarak dört grupta incelenir.

• Özel Sağlık Sigortası: Sosyal sigorta sisteminin bulunmadığı ülkelerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıca ülkemizde olduğu gibi, sosyal sigorta ve ulusal sağlık sisteminin bulunduğu bazı ülkelerde ilave bir sigorta sistemi olarak kullanılmaktadır. Bireylere alternatif olanaklar sunulması bakımında önem taşır.

• İşveren Finansmanı: İşverenler çalışanlarının sağlık harcamalarının bir kısmını finanse ederler. Bu sağlık hizmetinin satın alınması şeklinde olabileceği gibi doğrudan sağlık hizmetinin işyerinde verilmesine yönelik uygulamalar olarak da karşımıza çıkmaktadır. Örneğin, işveren, işyerinde çalışanların hastalanmaması dolayısıyla verimin düşmemesi için kış mevsimi başlangıcında çalışanlarına yönelik grip aşısı uygulanması hizmeti satın alabilir.

• Doğrudan Ödemeler: Bireylerin aldıkları sağlık hizmeti için kendi ceplerinden yaptıkları bütün ödemelerdir. “Cepten ödemeler” olarak da tanımlanabilir. Sağlık hizmetinin belirli bir kısmı bile olsa bu kısım cepten harcama kapsamında kabul edilir. Örnek olarak, ülkemizde uygulanan ilaç katkı payı, muayene katkı payı uygulamaları gösterilebilir.

• Gönüllü Toplumsal Finansman: Bireylerin malzeme ve işgücü gibi yönlerden katkıda bulunmasıdır. Toplum grupları tarafından sağlık hizmetlerinin maliyetlerinin bir kısmına gönüllü olarak nakit, işgücü veya malzeme olarak katkıda bulunulabilir. Örnek: Yardım kampanyaları vb. (Ateş, 2011: 15).

3. Finansman Yöntemleri

Sağlık hizmetleri finansmanında bulunan yöntemler doğrudan yöntemler ya da dolaylı olarak yöntemler olarak incelenmesi mümkündür. Doğrudan finansman yöntemini vergiler oluşturur. Dolaylı finansman yönteminde ana kaynak sosyal sigortadan dolayı oluşan kesintilerdir. İngiltere’de uygulanan Beveridge Modeli doğrudan finansman yöntemi, Almanya’da uygulanan Bismarck Modeli dolaylı finansman sistemin örnek gösterilebilir.