3. Sağlık Ekonomisinin Gelişimi

Bireyleri sağlık ekonomisi alanında giderek bilgi sahibi olmaları, kaliteli sağlık hizmetlerinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Sağlık hizmetlerindeki kalite durağan olmamalıdır, en iyi sonucun alınabilmesi için sürekli gelişen bir dinamik yapı içersinde olması gerekir. Bu amaçla sağlık hizmetlerinin iyiye götürülmesi, etkili kaynakların kullanılması, sağlıkla ilgili faaliyetlerin arttırılması gerekmektedir.

Sağlık ekonomisi kavramını bilimsel literatüre kazandıran ve gelişmesine önderlik eden Kenneth Arrow’dur. Arrow'un ''Uncertainty and The Welfare Economics of Medical Care'' adlı yapıtı ise çoğu sağlık ekonomisi çalışmasına, konusuna kaynaklık etmektedir[CITATION Sav04 \l 1055].

Seymour Harris, 1940'lı yıllarda İkinci Dünya savaşından sonra kamu harcamalarındaki sağlık hizmetlerinin etkisi üzerine analizler yapmıştır[ CITATION Kla79 \l 1055 ]. Yaptığı ve verim sağlayabildiği çalışmalar, analizler sonucunda ise; sağlık hizmetlerinin daha iyi bir yere gelebilmesi için sigara, içki vb. maddelerin ortaya çıkardığı zararların kapatılması yolundaki harcamaların düzenlenmesinin elzem olduğunu beyan etmiştir[ CITATION Har51 \l 1055 ].

1950’li yılarlın başında ise hastane ve sağlık hizmetlerinin ekonomisi üzerine en kampsalı çalışmayı Eli Ginzberg yapmıştır[ CITATION Gin54 \l 1055 ]. 1950’li yılları takip eden süreçte ise daha çok rekabeti artıcı önlemler alınması konusu üzerine yoğunlaşmış, ayrıca sağlık piyasalarını analiz etmiş ve Amerika Birleşik Devletlerinin sağlık politikasına büyük fayda sağlamıştır.

Arrow'un yapmış olduğu çalışmalar daha çok 1963 yılındaki çalışmalardan önce, sağlık ekonomisi ile ilgili yapılan çalışmalarının çoğunda sağlık hizmetleri sunan kurumların mevcut durumlarının irdelenmesi üzerinedir.

Yapılan araştırmalar doğrultusunda, Türkiye’de Sağlık harcamaları, gelişmiş ülkelerdeki sağlık harcamalarına göre düşük olduğu gözlenmiştir. Ancak buna rağmen Türkiye’de sağlık harcamalarına ayrılmış olan sınırlı kaynaklar diğer ülkelere göre daha verimli kullanılmaktadır. Hastaneler içersindeki gereksiz harcamaların önlenmeye çalışılmaktadır. Bir ülkedeki sağlık harcamaları o ülkenin kalkınma düzeyi hakkında bize bilgi vermektedir. Ülkelerin kalkınmışlık düzeylerine göre GSMH içindeki sağlık harcamalarına ayrılan paylar da artış gösterir. Gelişmiş ülkelerdeki sağlık harcamaları da GSMH içindeki oranları %6,5- 14 arasında değişme göstermektedir. ABD, GSMH’da sağlığa, savunma hizmetlerinden daha fazla kaynak aktardığı bilinmektedir[ CITATION Yiğ04 \l 1055 ].

5. Sağlık Finansmanı

   1. Sağlık Finansman Kavramı

Sağlık giderlerini ve sağlık finansmanının ülkelerin iktisadi gelişmişlik seviyesinden aldığı pay bütün ülkelerde konuşulmakta ve sağlık politikalarını belirleyen kişilerin toplantılarında görüşülecek konuların arasında en mühim konular olarak yer almaktadır. Hangi sunum ve finansman biçimi kabul edilirse edilsin temel hedef, her ülkede sağlık hizmetlerinin yüksek kalite ve erişim seviyesinde verimli ve adaletli bir biçimde sunumu olmalıdır (Tatar, 2011: 103).

Lee ve Goodman sağlık finansmanını genellikle sağlık sektöründe mali kaynakların kullanılmasını içine alan geniş kapsamlı bir kavram olarak tanımlamıştır. Sağlık hizmetleri sunumunu da içine alan tanım ise, sağlık hizmetleri finansmanını kaynak nâkili biçiminde basite indirgemiştir (Yenimalleli ve Yaşar, 2007: 4). Sağlık hizmetleri finansmanı bireyin sağlık durumunu dolaylı yoldan etkilemektedir (Ateş, 2011: 13).

Sağlık politikası karar vericileri için önemli olan bireylerin belirli bir ekonomik refah düzeyi içerisinde sağlıklı bir yaşam sürdürmeleri için gerekli kaynakların sağlanmasıdır. Sağlık hizmeti finansmanında çözülmesi gereken temel problemler sağlık sistemine ayrılan kaynakların çok adaletsiz bir biçimde dağıtılması ve sağlık problemlerinin dağılımına göre bir dağıtım yapılmamasıdır.

Dünya Sağlık Örgütünün verilerine göre düşük ve orta gelire sahip olan ülkeler Dünya gelirinin sadece %18’ine sahipken dünya genelinde sağlık giderlerinin %11’ini gerçekleştirmektedirler. Dünya nüfusunun %84’ü bu ülkelerde yaşamakta ve dünyada hastalıkların %93’ü de bu ülkelerde bulunmaktadır. Bu ülkeler, halklarının sağlık gereksinimlerini gidermekte eşit ve ulaşılabilir bir şekilde yeteri kadar finansman sağlamak ve yetersiz olan kaynakları için bir çözüm yolu bulmakta çok fazla güçlüklerle karşı karşıya kalmaktadırlar (Uğurluoğlu ve Çelik, 2005: 4).