Цех ішіндегі автокөлік шаруашылығында пайдаланатын көтеру – тасымалдау жабдықтардың түрлері, қолдану саласын атаңыздар.
Жүкті тиеп-түсіретін алаңдарда, қоймаларда, цехтарда, жөндеу, құрылыс, орындарында аз көлемдегі немесе құрылғыны сирек қолданатын салаларда, қол жұмысын жеңілдету үшін бағасы арзан, құрылымы қарапайым жүк көтеру-тасымалдау механизмдері қолданылады. Жұмыс жасау үрдісіне байланысты қарапайым жүк көтеру құрылғысы үш топқа жіктеледі: – домкраттар (бұрандалы, тісті рейкалы жəне гидравликалық); – жүк көтеру құрылғысы (полиспасттар, тальдер, тельферлер жəне лебедкалар); – қарапайым көтергіштер (шөмішті, скипті, құрылысмонтажды жəне шахталы (лифтер)). Қарапайым жүк көтеру-тасымалдау құрылғысы көбінесе дана жүктерді көліктерге тиеп-түсіру, қоймаларда жүктерді көтеріптасымалдау, жинау, орналастыру, цехтарда жөндеу-монтаждау жəне кішігірім технология жұмыс үрдісінде жүктерді, бұйымдарды жылжытып тасымалдауға пайдаланылады. Бұл құрылғыларда бір немесе екі механизм қолданылады. Құрылғыда бір механизм болса, онда жүкті бір бағытта (вертикаль, көлбеу немесе горизонталь жазықтықта) жылжытады. Мысалы, домкраттар бір механизмнен құрылған, сондықтан жүкті бір бағытта (сызықта) көтеріп-түсіруге арналған. Егер де қарапайым құрылғыда екі механизм орналасса, онда біріншісі – жүкті көтеріп-түсіреді, ал екінші механизм, жүкті тасымалдайды. Мысалы, тальде екі механизм бар, бірі жүкті көтеріп-түсірсе, ал екіншісі жүкті аспалы бағыттаушы бойымен тасымалдайды. Қарапайым жүк көтеру құрылғысын жүргізу үшін келесі жетек түрлері қолданылады: қол жетегі; механикалық жетек (іштен жану қозғалтқышы); электрқозғалтқышы (тұрақты, айнымалы ток көздері);пневматикалық жəне гидравликалық. Артықшылығы: құрылымының қарапайымдылығы; жөндеу, пайдалану оңайлығы; көлемінің ықшамдылығы мен салмағының аздығы; энергияның аз жұмсалуы; бастапқы бағасының арзандылығы мен тасымалдану жеңілдігі. Кемшіліктері: өнімділігі мен жүк көтеру шамасының аздылығы, механизациялау мен автоматтандырудың жеткізіліксіздігі т.б.
Сурет-2 цехтық балкалы кран
Көтеріп бақылайтын жабдықтардың ерекшелігі неде?
Автокөлікті тасымалдау құрылғылары, олардың ерекшеліктері қандай?
Автокөлік шаруашылығындағы көтеру – тасымалдау жабдықтарына қойылатын талаптар қандай?
Тар және кеңейтілген түрдегі бақылау шұңқырларының конструкциясын айтыңыздар.Қай жағдайда, қандай түрдегі шұңқырды пайдалану тиімді?
Әртүрдегі эстакада конструкциясына мәлімет беріңіздер. Олардың артықшылығы мен кемшіліктері, қайсысын қай жерде қолдану тиімді?
Эстакада (фр. estacade – қада, арқалық) – жүкті түсіру-тиеу жұмыстарына, көліктің (жаяу адамның) өтуіне, т.б. мақсатқа арналып жер үстіне (су бетіне) темір-бетоннан, болаттан, ағаштан, тастан салынған көпірлік құрылыс. Ол бірнеше тірек пен өткіндік құрылыстан тұрады. Эстакада пайдалану мақсатына, жасалатын материалына және жергілікті жағдайға қарай арқалықты, көсікті, ұстынды, т.б. құрылымды болып дайындалады.
Эстакадалары жиі элементтері болып табылады басқа көлік құрылыстарын: пандус, өзен, көпір, көп деңгейлі кірме жолдар. Пайдаланылады сондай-ақ арнайы көмекші құрал, тұғыр на сваях. Бастапқыда қолданылған ғимараттар, позволявшие айтарлықтай жеңілдету процесі тиеу-жүкті түсіру кемелерде.
Құрылыстар, олар бір уақытта өтетін бірнеше кедергілер, сондай-ақ деп атайды, эстакадалармен. Оларға жататындар: ғимараттар, олардың біріктірілуі жол өтпесі және көпір, мысалы, эстакада, ол өзенін кесіп өтіп, темір және автомобиль дейін.
3-сурет-Автомобиль ремонтына арналған эстакада
Артықшылығы: Біз көп жағдайда эстакадаларды жол жиектерінде жиі кездестіреміз, ол автокөлігі бұзылған жүргізуші үшін өте ыңғайлы. Сонымен қатар автомобильді жөндеу барысында жүргізушіге қауіп болмайтындығы. Егерде жүргізушіге эстакада қажет болған кезде үй жағдайындада жасай алуы.
Автокөлік көтергіштердің түрлері, жұмыс істеу үрдісі (жетек түріне, плунжер немесе бағана санына, көтеру рамасы мен қармау түріне және т.б.) туралы айтыңыздар?
–
Бақылау шұңқырына қарағанда, көтергіштердің қандай артықшылығы бар.Олардың тиімді пайдалану саласын атаңыздар?
Автокөлік шаруашылығында қолданылатын көтеру – тасымалдау жабдықтардың жіктелуі, олардың тиімді пайдалану саласын атаңыздар.
20. Автокөлік шаруашылығында қолданылатын көтеру – тасымалдау жабдықтардың жіктелуі, олардың тиімді пайдалану саласын атаңыздар.
Жауабы:
Жүк көтергіш машиналар (ЖКМ) – үш топқа: қарапайым жүк көтергіш машиналар мен көтергіш құрылғыларға және крандарға бөлінеді (1.1-сурет). Қарапайым ЖКМ мен құрылғылар – бұл күштен ұтуға арналған, құрылымы күрделі емес айла-бұйымдар (домкраттар, полиспасттар, жүк арбалар, тальдер) жатады. Көтергіштер жүкті вертикаль немесе аса көлбеу бағыттауыштар бойымен жылжытады. Жүкті көтеруге арналған кран-агрегаттар, машиналық кешендердің жүкті горизонталь жылжытуы әдетте көп емес.
1.1-сурет. Жүк көтеру машиналарының жіктелуі
Көтеру-тасымалдау машиналары (КТМ) халық шаруашылығының көптеген салаларында - өнеркәсіпте, құрылыста, көлік және ауыл шаруашылығында жүк көтеру жұмыстарын механикалаудың ең тиімді құралдары ретінде қолданылады.
Көтеру-тасымалдау техникасы қоғам сұранысына байланысты даму үстінде және өзіндік көпғасырлық тарихы бар. Ежелгі дәуірдің өзінде адамдар жүкті көтеріп, жылжытуға арналған қарапайым құрылғыларды жасап шығарған. Заманауй кранның элементтері мен пішінін иемденетін алғашқы жүк көтергіш құралдары ХІ...ХІІғ. пайда болды. Аса күрделі КТМ ХІХғ. пайда болды. КТМ-да электрлік жетекті ХІХғ. аяғынан бастап пайдаланып келеді.